وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي التَّضَرُّعِ وَ الاِسْتِكَانَةِ
دعاى آن حضرت- كه درود بر او باد- به گاه تضرع و اظهار فروتنى در درگاه الهى
﴿1﴾
إِلَهِي أَحْمَدُكَ وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ عَلَى حُسْنِ صَنِيعِكَ إِلَيَّ ، وَ سُبُوغِ نَعْمَائِكَ عَلَيَّ ، وَ جَزِيلِ عَطَائِكَ عِنْدِي ، وَ عَلَى مَا فَضَّلْتَنِي بِهِ مِنْ رَحْمَتِكَ ، وَ أَسْبَغْتَ عَلَيَّ مِنْ نِعْمَتِكَ ، فَقَدِ اصْطَنَعْتَ عِنْدِي مَا يَعْجِزُ عَنْهُ شُكْرِي .
(1) اى خداى من، در برابر احسان نيكويت به من و فراوانى نعمتهايت بر من و بسيارى بخششهايت دربارهى من، و بر رحمت و مهربانىات كه مرا با آن (بر ديگران) برترى دادهاى و بر نعمتت كه بر من تمام گردانيدى تو را سپاس مىگويم كه سزاوار هر سپاسى. پس- خداوندا- دربارهى من چنان احسانى كردهاى كه شكر و سپاس من از اداى آن عاجز است.
﴿2﴾
وَ لَوْ لَا إِحْسَانُكَ إِلَيَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِكَ عَلَيَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّي ، وَ لَا إِصْلَاحَ نَفْسِي ، وَ لَكِنَّكَ ابْتَدَأْتَنِي بِالْإِحْسَانِ ، وَ رَزَقْتَنِي فِي أُمُورِي كُلِّهَا الْكِفَايَةَ ، وَ صَرَفْتَ عَنِّي جَهْدَ الْبَلَاءِ ، وَ مَنَعْتَ مِنِّي مَحْذُورَ الْقَضَاءِ .
(2) و اگر احسان و نيكى تو به من و فراوانى نعمتهايت بر من نمىبود، هرگز به بهرهام دست نمىيافتم و اصلاح و سامان دادن خود را نمىتوانستم، ولى تو دربارهى من به احسان و نيكى آغاز نمودى و كفايت و بى نيازى از ديگران را در همهى كارها به من عطا فرمودى و رنج و بلا و گرفتارى را از من برگرداندى و قضا و قدر (حكم و فرمان) ترسناك (خود) را از من بازداشتى.
﴿3﴾
إِلَهِي فَكَمْ مِنْ بَلَاءٍ جَاهِدٍ قَدْ صَرَفْتَ عَنِّي ، وَ كَمْ مِنْ نِعْمَةٍ سَابِغَةٍ أَقْرَرْتَ بِهَا عَيْنِي ، وَ كَمْ مِنْ صَنِيعَةٍ كَرِيمَةٍ لَكَ عِنْدِي
(3) اى خداى من، چه بسيار بلا و گرفتارى رنج آورى را كه از من برگرداندى و چه نعمت فراوانى كه آن را مايهى روشنى چشمم قرار دادى و چه نيكىهاى ارجمندى كه بر من ارزانى داشتى؟
﴿4﴾
أَنْتَ الَّذِي أَجَبْتَ عِنْدَ الِاضْطِرَارِ دَعْوَتِي ، وَ أَقَلْتَ عِنْدَ الْعِثَارِ زَلَّتِي ، وَ أَخَذْتَ لِي مِنَ الْأَعْدَاءِ بِظُلَامَتِي .
(4) تويى كه هنگام بيچارگى دعا و درخواست مرا پذيرفتى و هنگام افتادن در گناه از لغزشم درگذشتى و حقوق مرا از دشمنان بازستاندى.
﴿5﴾
إِلَهِي مَا وَجَدْتُكَ بَخِيلًا حِينَ سَأَلْتُكَ ، وَ لَا مُنْقَبِضاً حِينَ أَرَدْتُكَ ، بَلْ وَجَدْتُكَ لِدُعَائِي سَامِعاً ، وَ لِمَطَالِبِي مُعْطِياً ، وَ وَجَدْتُ نُعْمَاكَ عَلَيَّ سَابِغَةً فِي كُلِّ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِي وَ كُلِّ زَمَانٍ مِنْ زَمَانِي ، فَأَنْتَ عِنْدِي مَحْمُودٌ ، وَ صَنِيعُكَ لَدَيَّ مَبْرُورٌ .
(5) اى خداى من، هنگامى كه از تو (چيزى) درخواست كردم تو را بخيل نديدم و هنگامى كه تو را اراده كردم گرفته نيافتم، بلكه تو را براى دعا و درخواستم شنونده و براى خواستههايم بخشنده و نعمتهايت را بر خويش فراوان يافتم، در هر حال از حالاتم و هر زمان و روزگارى از زمانم. از اين رو تو نزد من ستودهاى و احسانت پيش من نيكوست.
﴿6﴾
تَحْمَدُكَ نَفْسِي وَ لِسَانِي وَ عَقْلِي ، حَمْداً يَبْلُغُ الْوَفَاءَ وَ حَقِيقَةَ الشُّكْرِ ، حَمْداً يَكُونُ مَبْلَغَ رِضَاكَ عَنِّي ، فَنَجِّنِي مِنْ سُخْطِكَ .
(6) جانم (از راه عقل) و زبانم (از راه ستايش) و عقلم (از راه اعتقاد) تو را سپاس گويند؛ سپاسى كه تمام و كامل باشد و به بن و كنه سپاس رسد، سپاسى كه منتها و پايان رضاى تو از من باشد، پس مرا از خشم خود رهايى ده.
﴿7﴾
يَا كَهْفِي حِينَ تُعْيِينِي الْمَذَاهِبُ وَ يَا مُقِيلِي عَثْرَتِي ، فَلَوْ لَا سَتْرُكَ عَوْرَتِي لَكُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِينَ ، وَ يَا مُؤَيِّدِي بِالنَّصْرِ ، فَلَوْ لَا نَصْرُكَ إِيَّايَ لَكُنْتُ مِنَ الْمَغْلُوبِينَ ، وَ يَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوكُ نِيرَ الْمَذَلَّةِ عَلَى أَعْنَاقِهَ ، فَهُمْ مِنْ سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ ، وَ يَا أَهْلَ التَّقْوَى ، وَ يَا مَنْ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى ، أَسْأَلُكَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّي ، وَ تَغْفِرَ لِي فَلَسْتُ بَرِيئاً فَأَعْتَذِرَ ، وَ لَا بِذِي قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ ، وَ لَا مَفَرَّ لِي فَأَفِرَّ .
(7) اى پناه من، آن گاه كه راهها (گرايشها) مرا به رنج اندازد مرا از خشم خود رهايى ده. اى درگذرنده از لغزش من اگر پردهپوشى تو دربارهى من نمىبود هر آينه از رسوا شدگان مىبودم. اى كه به تأييد خود يارىام كردى، اگر يارى و نصرت تو نمىبود، هر آينه از شكست خوردگان مىبودم و يا كه پادشاهان براى تو يوغ ذلت و خوارى بر گردن نهادهاند و از چيرگى و سلطهى تو ترسانند و اى سزاوار پرهيزگارى و اى كه نامهاى نيكو مختص توست از تو مىخواهم كه از من درگذرى و مرا بيامرزى، زيرا من بى گناه نيستم كه عذر آورم و نيرومند نيستم كه غالبت و پيروز گردم و مرا گريزگاهى نيست كه بگريزم.
﴿8﴾
وَ أَسْتَقِيلُكَ عَثَرَاتِي ، وَ أَتَنَصَّلُ إِلَيْكَ مِنْ ذُنُوبِيَ الَّتِي قَدْ أَوْبَقَتْنِي ، وَ أَحَاطَتْ بِي فَأَهْلَكَتْنِي ، مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَيْكَ رَبِّ تَائِباً فَتُبْ عَلَيَّ، مُتَعَوِّذاً فَأَعِذْنِي ، مُسْتَجِيراً فَلَا تَخْذُلْنِي ، سَائِلًا فَلَا تَحْرِمْنِي مُعْتَصِماً فَلَا تُسْلِمْنِي ، دَاعِياً فَلَا تَرُدَّنِي خَائِباً .
(8) پس، از تو مىخواهم كه از لغزشهايم درگذرى و از گناهانى كه مرا در برگرفتهاند به درگاه تو عذر و پوزش مىآورم و از گناهانى كه هلاك و تباهم ساختهاند به سوى تو گريختهام. پروردگارا، اينك توبه كنندهام، پس توبهام را بپذير، به سوى تو بازگشتهام، پس پناهم ده، زينهار جويندهام، پس خوارم منما، به سويت نياز آوردهام، پس مرا محروم مفرما. به ريسمان (رحمت) تو چنگ زنندهام، پس مرا به خود وامگذار و درخواست كنندهام، پس نوميد بازمگردان.
﴿9﴾
دَعَوْتُكَ يَا رَبِّ مِسْكِيناً ، مُسْتَكِيناً ، مُشْفِقاً ، خَائِفاً ، وَجِلًا ، فَقِيراً ، مُضْطَرّاً إِلَيْكَ .
(9) تو را در حالى مىخوانم- اى پروردگار من- كه بى چيزم، نيازمندم، ترسان، هراسان، فقير، بيمناك و بيچارهى درگاه توام.
﴿10﴾
أَشْكُو إِلَيْكَ يَا إِلَهِي ضَعْفَ نَفْسِي عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِيما وَعَدْتَهُ أَوْلِيَاءَكَ ، وَ الُْمجَانَبَةِ عَمَّا حَذَّرْتَهُ أَعْدَاءَكَ ، وَ كَثْرَةَ هُمُومِي ، وَ وَسْوَسَةَ نَفْسِي .
(10) اى معبود من، ناتوانىام را در سبقت گرفتن و رسيدن به آنچه (از نعمتهايى كه در آخرت) به دوستانت وعده دادهاى و از دورى نمودن از آنچه دشمنانت را به آن بيم دادهاى و بسيارى اندوهم و از وسوسه نفسم به تو شكايت مىكنم.
﴿11﴾
إِلَهِي لَمْ تَفْضَحْنِي بِسَرِيرَتِي ، وَ لَمْ تُهْلِكْنِي بِجَرِيرَتِي ، أَدْعُوكَ فَتُجِيبُنِي وَ إِنْ كُنْتُ بَطِيئاً حِينَ تَدْعُونِي ، وَ أَسْأَلُكَ كُلَّمَا شِئْتُ مِنْ حَوَائِجِي ، وَ حَيْثُ مَا كُنْتُ وَضَعْتُ عِنْدَكَ سِرِّي ، فَلَا أَدْعُو سِوَاك ، وَ لَا أَرْجُو غَيْرَكَ
(11) اى خداى من، به سبب بدى درونم مرا رسوا نكردى و به وسيلهى گناهانم هلاكم ننمودى، تو را مىخوانم اجابت مىكنى، اگر چه هنگامى كه تو مرا مىخوانى من در اطاعت كندم و هر حاجت و خواستهاى كه مىخواهم، از تو درخواست مىنمايم و هر جا كه هستم راز خود را نزد تو فاش مىكنم. از اين رو جز تو را نمىخوانم و به جز تو اميد ندارم.
﴿12﴾
لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ ، تَسْمَعُ مَنْ شَكَا إِلَيْكَ ، وَ تَلْقَى مَنْ تَوَكَّلَ عَلَيْكَ ، وَ تُخَلِّصُ مَنِ اعْتَصَمَ بِكَ ، وَ تُفَرِّجُ عَمَّنْ لَاذَ بِكَ .
(12) لبيك، لبيك، هر كس به درگاهت شكايت كند مىشنوى و كسى كه بر تو اعتماد كند مىپذيرى و هر كه به رشتهى (لطف و عنايت) تو چنگ زند مىرهانى و از هر كه به تو پناه آورد غم و اندوه را دور مىسازى.
﴿13﴾
إِلَهِي فَلَا تَحْرِمْنِي خَيْرَ الآْخِرَةِ وَ الْأُولَى لِقِلَّةِ شُكْرِي ، وَ اغْفِرْ لِي مَا تَعْلَمُ مِنْ ذُنُوبِي .
(13) اى خداى من، پس مرا به سبب ناسپاسىام از خير و نيكى آخرت و دنيا نوميد مگردان و گناهانم را كه تو مىدانى بيامرز.
﴿14﴾
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ الْمُفَرِّطُ الْمُضَيِّعُ الآْثِمُ الْمُقَصِّرُ الْمُضَجِّعُ الْمُغْفِلُ حَظَّ نَفْسِي ، وَ إِنْ تَغْفِرْ فَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ .
(14) اگر كيفر كنى پس از راه عدل است، زيرا من به سبب نافرمانى، ستمكار، مقصر، تباه كننده، گناهكار و واگذارندهى بهرهى خود هستم و اگر (از راه احسان) بيامرزى تو مهربانترين مهربانانى.