وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الاِعْتِرَافِ وَ طَلَبِ التَّوْبَةِ إِلَي اللهِ تَعَالَي
دعاى حضرت (ع) در مقام اعتراف و طلب توبه (به سوى خداوند متعال)
﴿1﴾
اللَّهُمَّ إِنَّهُ يَحْجُبُنِي عَنْ مَسْأَلَتِكَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ ، وَ تَحْدُونِي عَلَيْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ
(1) بار الها سه خصلت مرا از مسئلت تو بازمىدارد و يك خصلت مرا بر آن برمىانگيزد:
﴿2﴾
يَحْجُبُنِي أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ ، وَ نَهْيٌ نَهَيْتَنِي عَنْهُ فَأَسْرَعْتُ إِلَيْهِ ، وَ نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَيَّ فَقَصَّرْتُ فِي شُكْرِهَا .
(2) بازمىدارد مرا فرمانى كه صادر كردهاى و من از امتثال آن كندى كردهام و نهيى كه فرمودهاى و من به مخالفتش شتافتهام و نعمتى كه آن را به من بخشيدهاى و من در شكرش تقصير كردهام.
﴿3﴾
وَ يَحْدُونِي عَلَى مَسْأَلَتِكَ تَفَضُّلُكَ عَلَى مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَيْكَ ، وَ وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ إِلَيْكَ ، إِذْ جَمِيعُ إِحْسَانِكَ تَفَضُّلٌ ، وَ إِذْ كُلُّ نِعَمِكَ ابْتِدَاءٌ
(3) و برمىانگيزد مرا به مسئلت تو، تفضلت بر هر كه رو به تو آورد، و از راه نيكبينى به درگاه تو آيد زيرا كه همهى احسانهاى تو از روى تفضل است و همهى نعمتهايت بىمقدمه (و بدون سابقه استحقاق) است.
﴿4﴾
فَهَا أَنَا ذَا ، يَا إِلَهِي ، وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّكَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِيلِ ، وَ سَائِلُكَ عَلَى الْحَيَاءِ مِنِّي سُؤَالَ الْبَائِسِ الْمُعيِلِ
(4) پس اكنون اين منم- اى خداى من- كه بر در (خانهى) عزتت- مانند منقادى ذليل ايستادهام. و با شرمندگى همچون محتاجى عيالبار در پيشگاه تو
﴿5﴾
مُقِرٌّ لَكَ بِأَنِّي لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِكَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْيَانِكَ ، وَ لَمْ أَخْلُ فِي الْحَالَاتِ كُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِكَ .
(5) معترفم كه در برابر احسانت جز به خوددارى از عصيانت گردن ننهادم. و با همهى اين احوال، از انعام تو بىبهره نبودهام
﴿6﴾
فَهَلْ يَنْفَعُنِي ، يَا إِلَهِي ، إِقْرَارِي عِنْدَكَ بِسُوءِ مَا اكْتَسَبْتُ وَ هَلْ يُنْجِينِي مِنْكَ اعْتِرَافِي لَكَ بِقَبِيحِ مَا ارْتَكَبْتُ أَمْ أَوْجَبْتَ لِي فِي مَقَامِي هَذَا سُخْطَكَ أَمْ لَزِمَنِي فِي وَقْتِ دُعَايَ مَقْتُكَ .
(6) پس اى خداى من آيا اقرارم به بدى كردارم نزد تو، مرا سود مىدهد؟ و آيا اعترافم به زشتى رفتارم مرا از عذابت رهائى مىبخشد يا در اين مقام مرا مستوجب خشم خود ساختهاى و در هنگامى كه تو را مىخوانم غضب خود را ملازم من فرمودهاى؟
﴿7﴾
سُبْحَانَكَ ، لَا أَيْأَسُ مِنْكَ وَ قَدْ فَتَحْتَ لِي بَابَ التَّوْبَةِ إِلَيْكَ ، بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِيلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ .
(7) منزهى تو (اى خدا) از تو نوميد نمىشوم زيرا تو خود در توبه را به روى من گشودهاى بلكه همچون آن بندهى ذليل به سخن مىپردازم كه دربارهى خود ستمكار و نسبت به حرمت پروردگار خود سهلانگار است.
﴿8﴾
الَّذِي عَظُمَتْ ذُنُوبُهُ فَجَلَّتْ ، وَ أَدْبَرَتْ أَيَّامُهُ فَوَلَّتْ حَتَّى إِذَا رَأَى مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ وَ غَايَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ ، وَ أَيْقَنَ أَنَّهُ لَا مَحِيصَ لَهُ مِنْكَ ، وَ لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْكَ ، تَلَقَّاكَ بِالْإِنَابَةِ ، وَ أَخْلَصَ لَكَ التَّوْبَةَ ، فَقَامَ إِلَيْكَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِيٍّ ، ثُمَّ دَعَاكَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِيٍّ .
(8) آن بندهاى كه گناهانش بزرگ شده و همچنان رو به فزونى مىرود. و عمرش سپرى گشته و همچنان در حال سپرى شدن است. تا چون بنگرد كه وقت كار گذشته و دوران عمر به پايان رسيده و يقين كند كه پناهگاهى از (عذاب) تو و گريزگاهى از (انتقام) تو نيست، به قصد انابه به سوى تو روآورده و توبهاش را براى تو خالص سازد. پس با دلى پاك و پاكيزه به سوى تو بپاخيزد، و تو را با نالهاى محزون و آهسته بخواند
﴿9﴾
قَدْ تَطَأْطَأَ لَكَ فَانْحَنَى ، وَ نَكَّسَ رَأْسَهُ فَانْثَنَى ، قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْيَتُهُ رِجْلَيْهِ ، وَ غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّيْهِ ، يَدْعُوكَ بِيَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ، وَ يَا أَرْحَمَ مَنِ انْتَابَهُ الْمُسْتَرْحِمُونَ ، وَ يَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ ، وَ يَا مَنْ عَفْوُهُ أَكْثَرُ مِنْ نَقِمَتِهِ ، وَ يَا مَنْ رِضَاهُ أَوْفَرُ مِنْ سَخَطِهِ .
(9) در حاليكه از فروتنى در برابر تو خم گشته و از سرافكندگى چنبر شده و ترس هر دو پايش را به لرزه انداخته و سيل اشك گونههايش را فراگرفته باشد به حاليكه تو را مىخواند كه (اى بخشندهتر بخشندگان) و اى بخشندهتر كسى كه طالبان رحمت شب و روز آهنگ او كنند و اى مهربانتر كسى كه آمرزشطلبان گرد او گردند. و اى كسى كه عفوت از انتقامت فزون است. و اى كسى كه خشنوديت از خشمت بيشتر است،
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ ، وَ يَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ ، وَ يَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ وَ يَا مَنْ رَضِيَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْيَسِيرِ ، وَ يَا مَنْ كَافَى قَلِيلَهُمْ بِالْكَثِيرِ ، وَ يَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ ، وَ يَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَى نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ .
(10) و اى كسى كه به وسيلهى حسن تجاوز بر خلق خود منت نهادهاى. و اى كسى كه بندگانت را به پذيرفتن توبه عادت دادهاى و اى كسى كه اصلاح (امور) فاسدشان را به وسيلهى توبه خواستهاى. و اى كسى كه از عمل ايشان به مقدار اندك خشنود شدهاى. و اى كسى كه اندك ايشان را پاداش فراوان دادهاى. و اى كسى كه اجابت دعا را بر ايشان ضمانت كردهاى و اى كسى كه به آئين تفضل پاداش نيكو را- بر عهدهى خود به ايشان وعده دادهاى
﴿11﴾
مَا أَنَا بِأَعْصَى مَنْ عَصَاكَ فَغَفَرْتَ لَهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَيْكَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَيْكَ فَعُدْتَ عَلَيْهِ .
(11) من گناهكارترين گناهكارى نيستم كه تو او را آمرزيده باشى و نكوهيدهترين كسى نيستم كه عذر به درگاه تو آورده و تو عذرش را پذيرفته باشى و ستمكارترين كسى نيستم كه نزد تو توبه كرده و تو باز با او احسان كرده باشى.
﴿12﴾
أَتُوبُ إِلَيْكَ فِي مَقَامِي هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَى مَا فَرَطَ مِنْهُ ، مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَيْهِ ، خَالِصِ الْحَيَاءِ مِمَّا وَقَعَ فيِهِ .
(12) بازمىگردم به سوى تو در چنين حال بازگشتن كسى كه از كرده پيشين خود پشيمان و از آنچه بر او گرد آمده نگران است و از ورطهاى كه در آن افتاده، از روى خلوص شرمسار است
﴿13﴾
عَالِمٍ لَيْكَ، بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِيمِ لَا يَتَعَاظَمُكَ ، وَ أَنَّ التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِيلِ لَا يَسْتَصْعِبُكَ ، وَ أَنَّ احْتِمالَ الْجِنَايَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا يَتَكَأَّدُكَ ، وَ أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِكَ إِلَيْكَ مَنْ تَرَكَ الاِسْتِكْبَارَ عَلَيْكَ ، وَ جَانَبَ الْاِصْرَارَ ، وَ لَزِمَ الاِسْتِغْفَارَ .
(13) و مىداند كه عفو از معصيت عظيم در نظر تو بزرگ نمىماند و در گذشتن از گناه بزرگ بر تو دشوار نيست، و تحمل جرمهاى بيرون از حد بر تو گران نيست و محبوبترين بندگانت نزد تو كسى است كه سركشى بر تو فروگذارد و از اصرار بر (گناه) اجتناب كند و طلب آمرزش را ادامه دهد
﴿14﴾
وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِنْ أَنْ أَسْتَكْبِرَ ، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَنْ أُصِرَّ ، وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا قَصَّرْتُ فِيهِ ، وَ أَسْتَعِينُ بِكَ عَلَى مَا عَجَزْتُ عَنْهُ .
(14) و من نزد تو بيزارى مىجويم از آنكه سركشى كنم و به تو پناه مىبرم از آنكه (در گناه) اصرار ورزم و براى آنچه در آن كوتاهى كردهام از تو آمرزش مىطلبم و براى هر عملى كه از انجامش فروماندهام از تو يارى مىجويم.
﴿15﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ هَبْ لِي مَا يَجِبُ عَلَيَّ لَكَ ، وَ عَافِنِي مِمَّا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْكَ ، وَ أَجِرْنِي مِمَّا يَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ ، فَإِنَّكَ مَلِيءٌ بِالْعَفْوِ ، مَرْجُوٌّ لِلْمَغْفِرَةِ ، مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ ، لَيْسَ لِحَاجَتِي مَطْلَبٌ سِوَاكَ ، وَ لَا لِذَنْبِي غَافِرٌ غَيْرُكَ ، حَاشَاكَ
(15) بار الها بر محمد و آلش رحمت فرست و حقوقى را كه بر ذمهى من دارى بر من ببخش و از آنچه مستوجب آنم معافم دار و از آنچه بدكاران از آن هراسانند پناهم ده زيرا كه تو بر عفو كمال قدرت دارى و براى آمرزش مورد اميدوارى هستى و به درگذشتن (از گناه) معروفى حاجتم را جز (در خانهى) تو محل طلبيدنى و گناهم را غير از تو آمرزندهاى نيست. حاشا كه چنين نباشى!
﴿16﴾
وَ لَا أَخَافُ عَلَى نَفْسِي إِلَّا إِيَّاكَ ، إِنَّكَ أَهْلُ التَّقْوَى وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ اقْضِ حَاجَتِي ، وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِي ، وَ اغْفِرْ ذَنْبِي ، وَ آمِنْ خَوْفَ نَفْسِي ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ ذَلِكَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ ، آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ .
(16) و من جز از تو بر خود بيم ندارم. زيرا كه تو اى سزاوار پرهيزكارى و اهل آمرزش. بر محمد و آلش رحمت فرست. و حاجتم را روا كن و مطلبم را برآور و گناهم را بيامرز و دلم را از ترس ايمن ساز زيرا كه تو بر هر چيز قدرت كامل دارى و آن كار بر تو آسان است دعايم را مستجاب فرماى. اى پروردگار جهانيان