وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الاِعْتِرَافِ وَ طَلَبِ التَّوْبَةِ إِلَي اللهِ تَعَالَي
در اعتراف به گناه
﴿1﴾
اللَّهُمَّ إِنَّهُ يَحْجُبُنِي عَنْ مَسْأَلَتِكَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ ، وَ تَحْدُونِي عَلَيْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ
(1) سه خصلت مرا باز دارد ز تو
يكى نعمتم باز آرد به تو
﴿2﴾
يَحْجُبُنِي أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ ، وَ نَهْيٌ نَهَيْتَنِي عَنْهُ فَأَسْرَعْتُ إِلَيْهِ ، وَ نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَيَّ فَقَصَّرْتُ فِي شُكْرِهَا .
(2) نخست آن كه چون امر فرموديم
ره عافيت خود تو بنموديم
نكردم در آن راه هرگز شتاب
درنگم در انداخت در پيچ و تاب
دگر آن كه چون نهى كردى مرا
كه خود را از اين راه بنما جدا
ز غفلت در آن راه بشتافتم
بسى نكبت و رنج از آن يافتم
دگر آن كه چون نعمت از ره رسيد
نگرديد شكر تو بر لب پديد
﴿3﴾
وَ يَحْدُونِي عَلَى مَسْأَلَتِكَ تَفَضُّلُكَ عَلَى مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَيْكَ ، وَ وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ إِلَيْكَ ، إِذْ جَمِيعُ إِحْسَانِكَ تَفَضُّلٌ ، وَ إِذْ كُلُّ نِعَمِكَ ابْتِدَاءٌ
(3) ولى آن كه دورم كند از گناه
سؤال است و خواهش ز فضل اله
كه احسان تو جمله بخشيدنيست
به بازار هرگز كجا ديدنيست
نشايد در اين راه هرگز خروش
كه هرگز نباشد خريد و فروش
﴿4﴾
فَهَا أَنَا ذَا ، يَا إِلَهِي ، وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّكَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِيلِ ، وَ سَائِلُكَ عَلَى الْحَيَاءِ مِنِّي سُؤَالَ الْبَائِسِ الْمُعيِلِ
(4) پس اينك خدايا به درگاه تو
گزيدم ز جمله جهان راه تو
چو خوارى در افتاده و ناتوان
ز تو خواهم اينك مرا در رسان
در استاده در عين شرمندگى
كه شايد پذيرى ز من بندگى
﴿5﴾
مُقِرٌّ لَكَ بِأَنِّي لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِكَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْيَانِكَ ، وَ لَمْ أَخْلُ فِي الْحَالَاتِ كُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِكَ .
(5) پذيرم كه هنگام احسان تو
كه يازيدهام دست بر خوان تو
به جز دورى از معصيت در جهان
نبوده مرا آشكار و نهان
﴿6﴾
فَهَلْ يَنْفَعُنِي ، يَا إِلَهِي ، إِقْرَارِي عِنْدَكَ بِسُوءِ مَا اكْتَسَبْتُ وَ هَلْ يُنْجِينِي مِنْكَ اعْتِرَافِي لَكَ بِقَبِيحِ مَا ارْتَكَبْتُ أَمْ أَوْجَبْتَ لِي فِي مَقَامِي هَذَا سُخْطَكَ أَمْ لَزِمَنِي فِي وَقْتِ دُعَايَ مَقْتُكَ .
(6) كه اينك بگويم كه من كردهام
مر اين تحفه از راه آوردهام
نبودست يك چشم بر هم زدن
كه لطفت نباشد به دنبال من
خداوندگارا در اين گير و دار
مرا آيد اقرار آيا به كار؟
كه گويم كه از جهل بد كردهام
متاعيت در خور نياوردهام
بود آن كه اقرار روز حساب
مرا وارهاند ز رنج عقاب
مبادا كه خشمت شود حاصلم
در آن دم كه خيزد دعا از دلم
﴿7﴾
سُبْحَانَكَ ، لَا أَيْأَسُ مِنْكَ وَ قَدْ فَتَحْتَ لِي بَابَ التَّوْبَةِ إِلَيْكَ ، بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِيلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ .
(7) منزه تويى و مقدس تويى
چه خواهم مرا از جهان بس تويى
به سوى تو مىآيم اى مهربان
كه اميد بستن به تو مىتوان
اگر بر زبان من آيد سخن
به لطف و عطوفت نظر كن به من
سخنها ز گفتار آن بنده است
كه از كردهى خويش شرمنده است
﴿8﴾
الَّذِي عَظُمَتْ ذُنُوبُهُ فَجَلَّتْ ، وَ أَدْبَرَتْ أَيَّامُهُ فَوَلَّتْ حَتَّى إِذَا رَأَى مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ وَ غَايَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ ، وَ أَيْقَنَ أَنَّهُ لَا مَحِيصَ لَهُ مِنْكَ ، وَ لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْكَ ، تَلَقَّاكَ بِالْإِنَابَةِ ، وَ أَخْلَصَ لَكَ التَّوْبَةَ ، فَقَامَ إِلَيْكَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِيٍّ ، ثُمَّ دَعَاكَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِيٍّ .
(8) نگر بندهاى را كه موج گناه
به درياى هستى بر او بسته راه
فزايد گناهش به هر دم بسى
نگيرد در آن دست او را كسى
بر آن است تا چون كه برگشت بخت
ز هر سوى راهش ببندند سخت
در تو بكوبد به تو رو كند
دگرباره با لطف تو خو كند
سوى تو به آن هم بسى تاب ناب
بپويد كند اندر اين ره شتاب
﴿9﴾
قَدْ تَطَأْطَأَ لَكَ فَانْحَنَى ، وَ نَكَّسَ رَأْسَهُ فَانْثَنَى ، قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْيَتُهُ رِجْلَيْهِ ، وَ غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّيْهِ ، يَدْعُوكَ بِيَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ، وَ يَا أَرْحَمَ مَنِ انْتَابَهُ الْمُسْتَرْحِمُونَ ، وَ يَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ ، وَ يَا مَنْ عَفْوُهُ أَكْثَرُ مِنْ نَقِمَتِهِ ، وَ يَا مَنْ رِضَاهُ أَوْفَرُ مِنْ سَخَطِهِ .
(9) كنون با خضوع و دل پر زغم
در استاده در پيش تو گشته خم
سرافكنده با قامت منحنى
در افتاده در جسم لرزيدنى
به چشمان گريان سرايد كههان
تو اى مهربانتر ز هر مهربان
تو اى مهربانى كه اندر جهان
به سويت بسى خسته باشد روان
هم آنان كه غفران طلب مىكنند
دعا در پىات روز و شب مىكنند
تو را بخشش از كيفر افزونتر است
خود آن كيفرت بخششى ديگر است
فزونتر ز خشم است غفران تو
نخواهم به جز آن كه فرمان تو
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ ، وَ يَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ ، وَ يَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ وَ يَا مَنْ رَضِيَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْيَسِيرِ ، وَ يَا مَنْ كَافَى قَلِيلَهُمْ بِالْكَثِيرِ ، وَ يَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ ، وَ يَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَى نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ .
(10) گذشتى و منت نهادى همى
در توبه بر ما گشادى همى
تو بودى كه با توبهى دلنشين
تباهى زدودى ز دلها چنين
به كمتر نكويى كه ديدى ز ما
به خشنودى خويش كردى عطا
تو اى آن كه بسيار دادى به كم
چو با توست كار دل من چه غم
اميد دل ماست تنها همين
دعا را اجابت تو باشى ضمين
درخت عطاى توام گل كند
نصيب دل من تفضل كند
﴿11﴾
مَا أَنَا بِأَعْصَى مَنْ عَصَاكَ فَغَفَرْتَ لَهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَيْكَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَيْكَ فَعُدْتَ عَلَيْهِ .
(11) نيم زانكه بخشيدهاى بارها
گنهكارتر از گهنكارها
نكوهيدهتر زانكه در در گهت
پذيرفتى و گشت خاك رهت
ستمكارتر زانكه ز احسان خويش
پذيريش توبه به غفران خويش
﴿12﴾
أَتُوبُ إِلَيْكَ فِي مَقَامِي هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَى مَا فَرَطَ مِنْهُ ، مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَيْهِ ، خَالِصِ الْحَيَاءِ مِمَّا وَقَعَ فيِهِ .
(12) در اينجا كه هستم چنين رو سياه
در توبه كوبم كه آيم به راه
كسى را كه از كردهها نادم است
پى توبه در راه تو عازم است
ز اعمال بگذشته شرمندهاى
هبا كرده عمرى عبث بندهاى
﴿13﴾
عَالِمٍ لَيْكَ، بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِيمِ لَا يَتَعَاظَمُكَ ، وَ أَنَّ التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِيلِ لَا يَسْتَصْعِبُكَ ، وَ أَنَّ احْتِمالَ الْجِنَايَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا يَتَكَأَّدُكَ ، وَ أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِكَ إِلَيْكَ مَنْ تَرَكَ الاِسْتِكْبَارَ عَلَيْكَ ، وَ جَانَبَ الْاِصْرَارَ ، وَ لَزِمَ الاِسْتِغْفَارَ .
(13) ولى نيك داند كه غفران تو
بود نيز زيبندهى شأن تو
گنه گر چه بسيار باشد عظيم
به اميد غفران تو نيست بيم
رها كن كه اين جمله بسيار نيست
ز لطف توام هيچ دشوار نيست
تو را بهترين بنده آن بنده است
كه از معصيت دور و شرمنده است
مپويد به اصرار راه گناه
در توبه كوبد بيايد به راه
﴿14﴾
وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِنْ أَنْ أَسْتَكْبِرَ ، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَنْ أُصِرَّ ، وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا قَصَّرْتُ فِيهِ ، وَ أَسْتَعِينُ بِكَ عَلَى مَا عَجَزْتُ عَنْهُ .
(14) خدايا من اينك به درگاه تو
برآنم كه آيم سوى راه تو
ز عصيان نگر سخت بيزاريم
مگر در پناهت نگهداريم
ز اصرار اندر ره ناصواب
به رحمت خدايا تو رويم بتاب
ز تقصيرهايى كه سر زد ز من
شنو بانگ غفران به هر انجمن
ببين آنچه را روز و شب مىكنم
ز لطف تو غفران طلب مىكنم
﴿15﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ هَبْ لِي مَا يَجِبُ عَلَيَّ لَكَ ، وَ عَافِنِي مِمَّا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْكَ ، وَ أَجِرْنِي مِمَّا يَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ ، فَإِنَّكَ مَلِيءٌ بِالْعَفْوِ ، مَرْجُوٌّ لِلْمَغْفِرَةِ ، مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ ، لَيْسَ لِحَاجَتِي مَطْلَبٌ سِوَاكَ ، وَ لَا لِذَنْبِي غَافِرٌ غَيْرُكَ ، حَاشَاكَ
(15) درود تو بر احمد و خاندان
كه هستى شرف يافت از نامشان
ز تو آنچه بر گردن من بود
وز آن خسته و زار گردن بود
ببخشاى كز من نيابد جز اين
كه گردم به درگاه تو جاگزين
ببخشاى كيفر كه تابم نماند
ز دوزخ ببايد مرا وارهاند
از اينها خدايا پناهم تويى
اميد من و تكيهگاهم تويى
تو اى شهره در عفو و غفران كنون
اميدم تو باشى به دل اندرون
تو باشى و غير تو را راه نيست
كسى زين نمط هيچ آگاه نيست
منزه تويى و مقدس تويى
به اميد غفران مرا بس تويى
﴿16﴾
وَ لَا أَخَافُ عَلَى نَفْسِي إِلَّا إِيَّاكَ ، إِنَّكَ أَهْلُ التَّقْوَى وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ اقْضِ حَاجَتِي ، وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِي ، وَ اغْفِرْ ذَنْبِي ، وَ آمِنْ خَوْفَ نَفْسِي ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ ذَلِكَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ ، آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ .
(16) مرا در جهان جز به تو بيم نيست
به غير از تو در خورد تعظيم نيست
به جز تو به بخشش سزاوار نيست
ز كس بيم و اميد در كار نيست
به آمرزش خلق زيبنده تو
در اين ورطه اميد هر بنده تو
درود تو بر احمد و خاندان
كه هستى شرف يافت از نامشان
بده حاجتم را گناهم ببخش
توان گذشتن ز راهم ببخش
ببخشاى از بيمها ايمنى
كه دانا تويى و دگرها دنى
چو آسان بود جمله اينها تو را
دعايم اجابت نماى اى خدا