وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الاِعْتِرَافِ وَ طَلَبِ التَّوْبَةِ إِلَي اللهِ تَعَالَي
دعاى آن حضرت در اعتراف به گناه، و توبه به درگاه خداوند
﴿1﴾
اللَّهُمَّ إِنَّهُ يَحْجُبُنِي عَنْ مَسْأَلَتِكَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ ، وَ تَحْدُونِي عَلَيْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ
(1) بار خدايا! سه چيز مرا از درخواست از تو بازمىدارد، و يك چيز مرا بر آن وامىدارد.
﴿2﴾
يَحْجُبُنِي أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ ، وَ نَهْيٌ نَهَيْتَنِي عَنْهُ فَأَسْرَعْتُ إِلَيْهِ ، وَ نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَيَّ فَقَصَّرْتُ فِي شُكْرِهَا .
(2) امر و دستورى كه دادى (اما) من از انجام آن سرباز زدم و كوتاهى كردم. و نهى و بازداشتى نمودى (اما) من به انجام آن شتافتم. و نعمتى كه آن را به من احسان كردى (اما) من در شكرگزارى آن كوتاهى و سستى كردم. اينها مرا از درخواست از تو بازمىدارد.
﴿3﴾
وَ يَحْدُونِي عَلَى مَسْأَلَتِكَ تَفَضُّلُكَ عَلَى مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَيْكَ ، وَ وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ إِلَيْكَ ، إِذْ جَمِيعُ إِحْسَانِكَ تَفَضُّلٌ ، وَ إِذْ كُلُّ نِعَمِكَ ابْتِدَاءٌ
(3) (و از طرفى ديگر) تفضل و بخشش تو بر كسى كه به سوى تو روى آورد و با خوشبينى پيش تو آيد، مرا بر درخواست از تو تشويق مىكند و فرامىخواند؛ زيرا همهى احسانها و بخششهاى تو از روى بزرگوارى و لطف و آقايى است، و همهى نعمتهاى تو بخشش پيش از هر گونه استحقاق، و نيكى ابتدايى است، نه به عنوان پاداش.
﴿4﴾
فَهَا أَنَا ذَا ، يَا إِلَهِي ، وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّكَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِيلِ ، وَ سَائِلُكَ عَلَى الْحَيَاءِ مِنِّي سُؤَالَ الْبَائِسِ الْمُعيِلِ
(4) اى پروردگار من! اين منم در درگاه عظمت و شكوه تو ايستادهام، همانند ايستادن آماده به خدمت زبون و خار؛ و با شرمندگى كه دارم از تو سؤال و درخواست مىكنم مثل درخواست فقير عيالمند.
﴿5﴾
مُقِرٌّ لَكَ بِأَنِّي لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِكَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْيَانِكَ ، وَ لَمْ أَخْلُ فِي الْحَالَاتِ كُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِكَ .
(5) اقرار و اعتراف دارم كه در وقت احسان و بخششت جز به ترك گناه و بريدن از نافرمانيت، آمادهى كار و خدمتى نبودهام. و در همهى احوال، از احسان تو به دور و خالى نبودهام.
﴿6﴾
فَهَلْ يَنْفَعُنِي ، يَا إِلَهِي ، إِقْرَارِي عِنْدَكَ بِسُوءِ مَا اكْتَسَبْتُ وَ هَلْ يُنْجِينِي مِنْكَ اعْتِرَافِي لَكَ بِقَبِيحِ مَا ارْتَكَبْتُ أَمْ أَوْجَبْتَ لِي فِي مَقَامِي هَذَا سُخْطَكَ أَمْ لَزِمَنِي فِي وَقْتِ دُعَايَ مَقْتُكَ .
(6) اى خداى من! آيا پيش تو اقرار كردنم به بدى اعمالى كه انجام دادهام مرا سود مىدهد؟ و آيا اعترافم براى تو به زشتى آنچه كه به جاى آوردهام مرا از عذاب تو مىرهاند؟ و يا در اين جايگاهم ناخشنودى خودت را براى من مقرر و لازم نمودهاى؟ و يا در وقت دعا كردنم خشم و دشمنى تو مرا گرفته و دامنگيرم شده است؟
﴿7﴾
سُبْحَانَكَ ، لَا أَيْأَسُ مِنْكَ وَ قَدْ فَتَحْتَ لِي بَابَ التَّوْبَةِ إِلَيْكَ ، بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِيلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ .
(7) تو پاك و منزهى! از تو نااميد نمىشوم! زيرا كه در توبه و بازگشت به سوى خودت را برايم بازكردهاى؛ بلكه گفتار بندهى زبون و خوارى را مىگويم كه به خودش ستم كرده و احترام پروردگارش را سبك شمرده است.
﴿8﴾
الَّذِي عَظُمَتْ ذُنُوبُهُ فَجَلَّتْ ، وَ أَدْبَرَتْ أَيَّامُهُ فَوَلَّتْ حَتَّى إِذَا رَأَى مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ وَ غَايَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ ، وَ أَيْقَنَ أَنَّهُ لَا مَحِيصَ لَهُ مِنْكَ ، وَ لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْكَ ، تَلَقَّاكَ بِالْإِنَابَةِ ، وَ أَخْلَصَ لَكَ التَّوْبَةَ ، فَقَامَ إِلَيْكَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِيٍّ ، ثُمَّ دَعَاكَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِيٍّ .
(8) بندهاى كه گناهانش انباشته و بزرگ گرديده است. و روزگارش به او پشت كرده و فرصت عمل و زمان كار گذشته و آخر گريزگاهى براى او نيست، با توبه و انابه به تو روى آورده، و بازگشت و توبه را براى تو خالص كرده، آنگاه با دلى پاك و پاكيزه به سوى تو حركت كرده، سپس تو را با صداى گرفته و آهسته خوانده است.
﴿9﴾
قَدْ تَطَأْطَأَ لَكَ فَانْحَنَى ، وَ نَكَّسَ رَأْسَهُ فَانْثَنَى ، قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْيَتُهُ رِجْلَيْهِ ، وَ غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّيْهِ ، يَدْعُوكَ بِيَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ، وَ يَا أَرْحَمَ مَنِ انْتَابَهُ الْمُسْتَرْحِمُونَ ، وَ يَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ ، وَ يَا مَنْ عَفْوُهُ أَكْثَرُ مِنْ نَقِمَتِهِ ، وَ يَا مَنْ رِضَاهُ أَوْفَرُ مِنْ سَخَطِهِ .
(9) در اين حال براى تو سر به زير انداخته و با كمر خميده و دولا شده، كه خوف و ترسش پاهايش را به لرزش انداخته، و اشكهايش دو گونهاش را فراگرفته، تو را به اين لحن و زبان مىخواند: اى بخشندهترين بخشندگان! و اى بخشندهترين كسى كه خواستاران رحمت، در دربارش به نوبت ايستادهاند! و اى مهربانترين كسى كه طلب كنندگان آمرزش به دور او حلقه زدهاند! و اى آن كه آمرزيدنش بيشتر از كيفر اوست. و اى آن كه خشنوديش بيشتر و افزونتر از خشم اوست.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ ، وَ يَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ ، وَ يَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ وَ يَا مَنْ رَضِيَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْيَسِيرِ ، وَ يَا مَنْ كَافَى قَلِيلَهُمْ بِالْكَثِيرِ ، وَ يَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ ، وَ يَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَى نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ .
(10) و اى آن كه با گذشت زيبا و نيكو، به آفريدگانش احسان كرده! و اى آن كه بندگان خود را به توبه پذيرى عادت داده! و اى آن كه با توبه و بازگشت، بندگان تبهكار را اصلاح كرده! و اى آن كه از كار و كردار آنان به كم راضى شده! و اى آن كه عمل اندك و ناچيز آنها را با پاداش زياد عوض داده! و اى آن كه قبول دعاى آن ها را ضمانت كرده! و اى كسى كه دادن پاداش نيك به آنها را با تفضل و بزرگوارى خودش به آنان وعده داده و تعهد كرده است!
﴿11﴾
مَا أَنَا بِأَعْصَى مَنْ عَصَاكَ فَغَفَرْتَ لَهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَيْكَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَيْكَ فَعُدْتَ عَلَيْهِ .
(11) من گنه كارترين كسى كه تو را نافرمانى كرده و او را آمرزيدهاى نيستم. و من سرزنش شدهترين كسى كه پيش تو عذرخواهى كرده و از او قبول عذر كردهاى نيستم. و من ستمكارترين كسى كه به سوى تو بازگشته و او را قبول كرده و توبهاش را پذيرفتهاى نيستم.
﴿12﴾
أَتُوبُ إِلَيْكَ فِي مَقَامِي هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَى مَا فَرَطَ مِنْهُ ، مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَيْهِ ، خَالِصِ الْحَيَاءِ مِمَّا وَقَعَ فيِهِ .
(12) در اين جايگاه كه هستم به سوى تو، توبه و بازگشت مىكنم همانند توبهى كسى كه از تمام اعمالش پشيمان است. و از آنچه براى او گرد آمده ترسان است. و از آنچه در آن افتاده جدا شرمنده و شرمسار است.
﴿13﴾
عَالِمٍ لَيْكَ، بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِيمِ لَا يَتَعَاظَمُكَ ، وَ أَنَّ التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِيلِ لَا يَسْتَصْعِبُكَ ، وَ أَنَّ احْتِمالَ الْجِنَايَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا يَتَكَأَّدُكَ ، وَ أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِكَ إِلَيْكَ مَنْ تَرَكَ الاِسْتِكْبَارَ عَلَيْكَ ، وَ جَانَبَ الْاِصْرَارَ ، وَ لَزِمَ الاِسْتِغْفَارَ .
(13) مىداند كه گذشت از گناه بزرگ، براى تو بزرگ و سخت نيست. و عفو گناه مهم براى تو دشوار نيست. و تحمل جرمهاى زشت و زننده براى تو گران نيست. و محبوبترين بندگانت پيش تو كسى است كه بر تو سركشى نكند، و از اصرار بر گناه، و همواره طلب آمرزش نمايد.
﴿14﴾
وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِنْ أَنْ أَسْتَكْبِرَ ، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَنْ أُصِرَّ ، وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا قَصَّرْتُ فِيهِ ، وَ أَسْتَعِينُ بِكَ عَلَى مَا عَجَزْتُ عَنْهُ .
(14) و من در پيش تو از سركشى و خود بزرگ بينى اعلام بيزارى مىكنم. و از اصرار بر گناه، به تو پناه مىبرم. و براى كوتاهى كردنم از تو آمرزش مىطلبم. و بر چيزى كه از انجام آن ناتوانم از تو يارى مىخواهم.
﴿15﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ هَبْ لِي مَا يَجِبُ عَلَيَّ لَكَ ، وَ عَافِنِي مِمَّا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْكَ ، وَ أَجِرْنِي مِمَّا يَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ ، فَإِنَّكَ مَلِيءٌ بِالْعَفْوِ ، مَرْجُوٌّ لِلْمَغْفِرَةِ ، مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ ، لَيْسَ لِحَاجَتِي مَطْلَبٌ سِوَاكَ ، وَ لَا لِذَنْبِي غَافِرٌ غَيْرُكَ ، حَاشَاكَ
(15) بار خدايا! بر محمد و آل محمد درود و رحمت بفرست، و آنچه بر من واجب است كه براى تو انجام دهم به من ببخش، و از آنچه سزاوار كيفر از جانب تو هستم مرا آزاد و مرخص كن. و از آنچه گنهكاران از آن مىترسند مرا پناه ده. كه تو درياى آمرزش و عفوى. براى گذشت و آمرزش، اميدوارى به تو است. و باگذشت و بخشش مشهور و شناخته شده هستى. براى نياز من، جز تو جاى درخواستى نيست. و براى گناه من، جز تو آمرزندهاى نيست. و هرگز جز تو آمرزندهاى نخواهد بود.
﴿16﴾
وَ لَا أَخَافُ عَلَى نَفْسِي إِلَّا إِيَّاكَ ، إِنَّكَ أَهْلُ التَّقْوَى وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ اقْضِ حَاجَتِي ، وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِي ، وَ اغْفِرْ ذَنْبِي ، وَ آمِنْ خَوْفَ نَفْسِي ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ ذَلِكَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ ، آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ .
(16) من بر خودم جز تو از كسى نمىترسم. و همانان تو اهل تقوا و آمرزش هستى. بر محمد و آل محمد درود و رحمت بفرست، و حاجت و نياز مرا برآورده ساز. و خواستهام را روا كن. و گناهم را ببخش و بيامرز. و از ترس و واهمه نفسانىام آرامشم بخش كه تو بر هر چيزى توانايى. و آنچه را كه خواستارم براى تو سهل و آسان است، اى پروردگار جهانيان! دعايم را قبول و مستجاب كن.