دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه حسین استاد ولی

(1) خدايا، اى كه خواهان پاداش از كسى نيستى.

(2) و اى كه از عطا و بخشش پشيمان نمى‌گردى.

(3) و اى كه بنده‌ات را همسان عملش پاداش نمى‌دهى (يعنى با او مقابله به مثل نمى‌كنى).

(4) بخشش تو ابتدايى و بى مقدمه، و گذشتت از روى تفضل، و كيفرت عين عدالت، و حكمت خير و مصلحت است.

(5) اگر چيزى ببخشى، بخشش خود را با منت نياميزى، و اگر دريغ ورزى دريغت ستم و تجاوز نباشد.

(6) از كسى كه تو را شكر كرده قدردانى مى‌كنى با آن كه خود، شكرت را به او الهام كرده‌اى.

(7) و به آن كه تو را ستوده عوض مى‌دهى با آن كه خود، ستايش را به او آموخته‌اى.

(8) مى‌پوشانى عيب كسى را كه اگر مى‌خواستى رسوايش مى‌ساختى، و جود و بخشش مى‌كنى به كسى كه اگر مى‌خواستى محرومش مى‌داشتنى، حال آن كه هر دو از سوى تو شايسته رسوايى و محروميت‌اند، جز آن كه تو اساس كارهايت را بر تفضل نهاده‌اى، و قدرتت را بر عفو و گذشت جارى ساخته‌اى.

(9) و با كسى كه تو را نافرمانى نموده با بردبارى برخورد مى‌كنى، و به كسى كه (با گناه) قصد ستم بر خويش دارد مهلت مى‌دهى، زيرا با درنگ خود منتظر بازگشت آنان مى‌مانى، و تا وقت توبه شتاب در عذابشان را ترك مى‌گويى، تا هلاك شونده آنان به خاطر تو به هلاكت نرسد، و بدبخت آنان با نعمت تو به بدبختى نيفتد، مگر پس از دادن هشدارهاى فراوان، و تمام كردن حجت‌هاى پياپى، و اينها همه از روى كرم عفو توست اى كريم، و به خاطر بهره‌اى از مهربانى توست اى بردبار.

(10) تويى كه درى را به سوى عفو خود به روى بندگانت گشوده و آن را توبه ناميده‌اى، و رهنمايى از وحى خود به سوى آن گمارده‌اى تا از راه آن گم نشوند، و تو- اى مبارك نام- فرموده‌اى: «به سوى خدا توبه كنيد توبه‌اى خالص، اميد است كه پروردگار شما گناهانتان را بزدايد و شما را به بهشت‌هايى درآورد كه نهرها از زير آنها روان است.

(11) روزى كه خداوند پيامبر و مؤمنان همراه او را خوار نمى‌سازد، نورشان از پيش رو و از سمت راستشان در حركت است، گويند: پروردگارا، نورمان را براى ما كامل ساز، و ما را بيامرز، كه تو بر هر چيز توانايى.» پس چه عذرى دارد كسى كه از ورود به اين منزل- پس از آن كه درش را گشوده و برايش رهنما قرار داده‌اى - غفلت ورزد؟!

(12) و تويى آن كه بندگانت را هر چه بيشتر به سوداى با خود فراخوانده‌اى، و در اين سوداگرى سود آنان و رستگارى آنان را با ورود بر خودت و بردن بهره بيشتر از خويش در نظر دارى، از اين رو تو- اى مبارك نام والا مقام- فرموده‌اى: «هر كه كار نيك انجام دهد ده برابر پاداش خواهد داشت، و هر كه كار زشت كند جز به همان اندازه كيفر نخواهد ديد».

(13) و فرموده‌اى: «داستان (انفاق) كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند داستان دانه‌اى است كه هفت خوشه بروياند و در هر خوشه‌اى صد دانه باشد، و خداوند براى هر كه بخواهد چند برابر مى‌كند» ، و فرموده‌اى: «كيست كه خدا را قرضى نيكو دهد تا خداوند آن را براى او چندين و چند برابر كند؟» و آيات ديگرى نظير آن در بيان چند برابر شدن نيكى‌ها، كه در قرآن فرو فرستاده‌اى.

(14) و تويى كه بندگان خود را با سخن غيبى خود (با وحى) و با ترغيب و تشويقت كه بخت و بهره آنان در آن نهفته، به چيزى ره نمودى كه اگر آن را از نظرشان مى‌پوشاندى ديدگانشان آن را درنمى‌يافت، و گوش‌هاشان فرانمى‌گرفت، و عقل و دركشان بدان نمى‌رسيد، و فرمودى: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم، و سپاس مرا بجا آوريد و مرا ناسپاسى نكنيد.» و فرمودى: «اگر سپاس گزاريد حتما بر نعمت شما بيفزايم، و اگر ناسپاسى كنيد بدانيد كه عذاب من سخت است».

(15) و فرمودى: «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم، كسانى كه از عبادت من تكبر و گردن فرازى مى‌كنند به زودى با خوارى و سرافكندگى داخل دوزخ خواهند شد.» پس دعا كردن به درگاهت را عبادت ناميدى و ترك آن را استكبار و گردن فرازى خواندى، و بر ترك آن دخول در دوزخ با سرافكندگى را هشدار دادى.

(16) پس با نعمت خودت تو را ياد كردند و با تفضل خودت تو را سپاس گزارند، و به فرمان خودت تو را خواندند، و براى رضاى تو صدقه دادند تا به افزونى نعمتت دست يابند، و در همه اينها نجات آنان از خشم تو و دستيابى‌شان به خشنودى تو نهفته است.

(17) و اگر يكى از آفريدگان آفريده‌اى ديگر را از سوى خود به مانند همان چيزى كه تو از سوى خويش بندگانت را به آن رهنمايى فرموده‌اى رهنمايى مى‌كرد، موصوف به احسان و بخشندگى مى‌شد و به هر زبانى مورد ستايش قرار مى‌گرفت. پس سپاس و ستايش تو را تا راهى به سپاس و ستايشت يافت مى‌شود، و تا لفظى براى سپاس و ستايشت باقى است كه تو را بدان بستايند، و معنايى وجود دارد كه به سپاس و ستايشت منتهى شود.

(18) اى كه با احسان و تفضل، حمد و ستايش بندگانت را برانگيخته‌اى، و آنان را غرق نعمت‌هاى فراوان و بى دريغت ساخته‌اى، چه آشكار و پخش است نعمت‌هاى تو در ميان ما، و چه فراوان است بخشش‌هاى تو بر ما، و چه مخصوص گرديده است نيكى‌هاى تو در حق ما!

(19) ما را به دينى كه خود برگزيده، و آيينى كه خود پسنديده، و راهى كه خود هموار ساخته‌اى ره نمودى، و را ه تقرب و نزديكى به خود و رسيدن به كرامت خويش را به ما نشان دادى.

(20) خدايا، و تو از گزيده‌ترين آن وظايف و ويژه‌ترين آن واجبات، ماه رمضان را قرار دادى كه آن را در ميان ديگر ماه‌ها ويژگى بخشيدى، و از ميان ديگر زمان‌ها و روزگاران برگزيدى، و بر ساير اوقات سال ترجيح دادى، زيرا كه در آن قرآن و نور را نازل كردى، و ايمان (اعمال يا امان بخشى) را در آن دو چندان نمودى، و روزه را در آن واجب كردى، و ترغيب به نماز و شب زنده‌دارى نمودى، و شب قدر را كه هزار ماه بهتر است در آن بزرگى بخشيدى.

(21) سپس ما را بر ساير امت‌ها به اين ماه برترى دادى، و به فضيلت آن ما را- نه اهل آيين‌هاى ديگر را- برگزيدى، پس به فرمان تو روزش را روزه داشتيم، و به ياريت شبش را به نماز و نياز برخاستيم، و با روزه‌دارى و نمازگزارى در آن خود را در معرض رحمتت كه ما را در معرض آن قرار داده‌اى قرار داديم، و رشته اتصالى به پاداش تو پيدا كرديم، و تو دارنده آن چيزى هستى كه از درگاهت خواستار شوند، و بخشنده هر فضلى هستى كه از پيشگاهت طلب كنند، و نزديك به هر كسى هستى كه جوياى قرب تو باشد.

(22) و همانا اين ماه در ميان ما در مقام ستوده‌اى قرار داشت، و چون يارى نيكوكار همراه ما بود، و برترين سود جهانيان را به ما رساند، آن گاه با پايان يافتن وقتش و سپرى شدن مدتش و كامل شدن تعداد روزهايش از ما جدا گرديد.

(23) پس آن را وداع گوييم وداع با كسى كه فراقش بر ما گران است، و رفتنش براى ما وحشت زا و اندوه‌بار است، و بر ماست كه عهدش را حفظ كنيم و حرمتش را پاس بداريم و حقش را ادا كنيم. پس گوييم: بدرود اى ماه بزرگ خدا، و اى عيد دوستان او.

(24) بدرود اى گرامى‌ترين اوقاتى كه همدم آن بوديم، و اى بهترين ماه از نظر روزها و ساعت‌ها كه پشت سر نهاديم.

(25) بدرود اى ماهى كه برآمدن آرزوها در تو نزديك، و اعمال در تو منتشر و گسترده بود.

(26) بدرود اى يارى كه تا بودى بلند قدر بودى، و چون از دست رفتى فقدانت دردناك و غم بار است، و اى مايه اميدى كه فراقت دردناك است.

(27) بدرود اى همدمى كه چون روى آوردى با انس خود شادى آفريدى، و چون سپرى شدى غم و وحشت انگيختى.

(28) بدرود اى همسايه‌اى كه دل‌ها در تو نرم بود، و گناهان در تو كم.

(29) بدرود اى ياورى كه بر ضد شيطان يارى كردى، و اى همراهى كه راه‌هاى احسان را هموار نمودى.

(30) بدرود كه چه فراوانند آنان كه در تو از عذاب خدا آزاد شدند، و چه خوشبختند آنان كه حرمت تو را به سبب خودت پاس داشتند!

(31) بدرود كه چه پاك كننده بودى گناهان را، و چه پوشاننده بودى انواع عيب‌ها را!

(32) بدرود كه چه دراز بودى بر گنه پيشگان، و چه پر هيبت بودى در دل‌هاى مؤمنان!

(33) بدرود اى ماهى كه روزهاى ديگر با تو رقابت نتواند كرد.

(34) بدرود اى ماهى كه از هر آفتى به دور بودى.

(35) بدرود اى ماهى كه بد معاشرت و نكوهيده دمساز نبودى.

(36) بدرود چنان كه با بركت‌ها بر ما درآمدى، و آلودگى گناهان را از ما شستى.

(37) بدرود كه نه از روى دلزدگى با تو وداع كرديم، و نه به خاطر ملالت روزه‌ات را ترك نموديم.

(38) بدرود كه پيش از فرا رسيدنت طالب ديدار تواند، و پيش از تمام شدنت بر رفتنت اندوه خورند.

(39) بدرود كه چه بدى‌هاى به سبب تو از ما دور شد، و چه خوبى‌ها به سبب تو بر سر ما ريخته شد!

(40) بدرود با تو و با شب قدرى كه بهتر از هزار ماه است.

(41) بدرود كه ديروز چه حريص بر تو بوديم، و فردا چه مشتاق ديدار توايم!

(42) بدرود با تو و با فضيلت تو كه از آن محروم شديم، و با بركات گذشته‌ات كه از دست داديم.

(43) خدايا، ما اهل اين ماهى هستيم كه ما را به سبب آن شرافت بخشيدى، و به نعمت خويش ما را بدان موفق داشتى آن گاه كه مردمان بدبخت وقت آن را ندانستند، و به خاطر شقاوتشان از فضل آن محروم ماندند.

(44) تويى صاحب شناخت آن، كه ما را بدان برترى دادى، و صاحب آداب و رسوم آن، كه ما را بدان هدايت فرمودى، و ما به توفيق تو- با همه كوتاهى‌ها- به روزه و نماز آن پرداختيم، و در آن اندكى از وظايف بسيار را بجا آورديم.

(45) خدايا، پس تو را سپاس و ستايش گوييم در حالى كه به بدكردارى خود اقرار داريم، و به سهل‌انگارى خويش اعتراف مى‌كنيم، و از دل خود به تو قول پشيمانى مى‌دهيم، و با زبان خود به راستى اعتذار مى‌جوييم، پس ما را با همه كوتاهى‌اى كه در اين ماه به ما دست داده پاداشى ده كه بدان سبب فضل مطلوب را دريابيم، و انواع ذخيره‌هاى مورد حرص و رغبت را عوض يابيم.

(46) و قبول عذر را بر حقوقى كه درباره آن‌ها كوتاهى كرده‌ايم در حق ما لازم ساز، و عمر ما را به ماه رمضان آينده كه در پيش داريم برسان، پس چون ما را به آن ماه رساندى بر انجام عباداتى كه شايسته آنى يارى ده، و براى قيام به طاعاتى كه سزاوار چنين ماهى است موفق بدار، و از اعمال شايسته به مقدارى كه اداى حق تو را در اين دو ماه از ماه‌هاى روزگار (رمضان گذشته و آينده) در برداشته باشد براى ما جارى ساز.

(47) خدايا، و هر گناه كوچك و بزرگى كه در اين ماه به آن نزديك شديم، يا هر گناهى كه به آن درافتاديم، و هر خطايى كه در اين ماه به عمد يا فراموشى انجام داديم كه در آن به خود ستم كرديم، يا بدان سبب حرمت كس ديگرى را دريديم، پس بر محمد و آل او درود فرست، و (آن گناهان) ما را به پرده خود بپوشان، و به عفو خود از ما درگذر، و ما را در برابر ديده سرزنش كنندگان قرار مده، و زبان طعن زنندگان را بر ما دراز مكن، و ما را به كارى كه سبب فروريختن و كفاره كارهايى مى‌شود كه در اين ماه از ما نمى‌پسنديدى وادار، به آن مهر و رأفتت كه پايان ندارد، و فضل و بخششت كه كاهش نپذيرد.

(48) خدايا، بر محمد و آل او درود فرست، و مصيبت ما را در فقدان اين ماه‌مان جبران نما، و روز عيد و روز فطرمان را بر ما مبارك گردان، و آن را از بهترين روزهايى كه بر ما گذشته قرار ده، جلب كننده‌ترين روز نسبت به عفو تو، و محو كننده‌ترين روز نسبت به گناه ما؛ و گناهان پنهان و آشكار ما را بر ما ببخش.

(49) خدايا، با سپرى شدن اين ماه جامه خطاهاى ما را از ما بكن، و با بيرون رفتنش ما را از گناهان‌مان بيرون آر، و ما را از خوشبخت‌ترين كسانى قرار ده كه به سبب اين ماه به سعادت رسيدند، و از پر بهره‌ترين و بهره‌مندترين كسانى قرار ده كه در اين ماه و از اين ماه بهره بردند.

(50) خدايا، و هر كه حق اين ماه را چنان كه بايد رعايت كرده، و حرمت آن را چنان كه بايد نگاه داشته، و به احكام و حدود آن چنان كه بايد عمل نموده، و از گناهان در آن چنان كه بايد پرهيز كرده، يا عملى قربت انگيز را كه خشنودى تو را برايش به دنبال دارد و رحمتت را متوجه او مى‌سازد به قصد قربت به درگاهت انجام داده، پس مانند آن را از ثروت بى نهايت خود به ما ببخش، و چند برابر آن را فضل خويش به ما عطا كن، زيرا كه چشمه فضل تو فروكش نكند، و گنجينه‌هاى تو كاهش نيابد بلكه پيوسته جوشان و ريزان است، و معادن احسانت فنا نپذيرد، و عطاى تو به راستى عطايى گواراست.

(51) خدايا، بر محمد و آل او درود فرست، و مانند پاداش كسانى كه در اين ماه روزه گرفتند، و يا تا روز قيامت در اين ماه تو را بندگى مى‌كنند براى ما بنويس.

(52) خدايا، در اين روز فطرمان كه آن را روز عيد و شادى مؤمنان و محل اجتماع و همايش اهل آيين خويش قرار داده‌اى، از هر گناهى كه كرده‌ايم، يا هر كار زشتى كه در گذشته انجام داده‌ايم، يا انديشه بدى كه از خاطر گذرانده‌ايم به درگاهت توبه مى‌كنيم، توبه كسى كه قصد ندارد ديگر به گناهى بازگردد، و دوباره خطايى مرتكب شود، توبه‌اى پاك و خالص كه پيراسته از شك و ترديد باشد؛ پس آن را از ما بپذير، و از ما خشنود باش، و ما را بر آن پايدار بدار.

(53) خدايا، ترس از كيفرهاى هشدار داده شده، و شوق پاداش‌هاى وعده داده شده را روزى ما كن، تا لذت آنچه را كه به دعا از تو مى‌خواهيم، و اندوه (عاقبت) آنچه را كه از آن به تو پناه مى‌آوريم دريابيم.

(54) و ما را نزد خود از توبه كارانى قرار ده كه محبت خويش را براى آنان لازم ساخته‌اى، و بازگشت به طاعتت را از آنان پذيرفته‌اى، اى دادگرترين دادگران.

(55) خدايا، از پدران و مادران و همكيشان ما چه آنان كه درگذشته‌اند و چه آنان كه تا روز قيامت مى‌آيند، از همه آنان درگذر.

(56) خدايا، بر محمد و آل او درود فرست چنان كه بر فرشتگان مقربت درود فرستادى، و بر او و آلش درود فرست چنان كه بر پيامبران مرسل خود درود فرستادى، و بر او و آلش درود فرست چنان كه بر بندگان شايسته‌ات درود فرستادى، و افزون‌تر از همه آنها درود فرست اى پروردگار جهانيان، درودى كه بركت آن به ما رسد، و سود آن عايد ما شود، و دعاى ما به خاطر آن مستجاب گردد، كه تو گرامى‌ترين كسى هستى كه به او راغب شوند، و كفايت كننده‌ترين كسى هستى كه بر او توكل كنند، و بخشنده‌ترين كسى هستى كه از فضل او درخواست نمايند، و تو بر هر چيز توانايى.