دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه محسن غرویان - عبدالجواد ابراهیمی

(1) خداوندا اى آنكه ميل به گرفتن پاداش ندارى.

(2) و اى كسى كه از عطا و بخشش پشيمان نيستى.

(3) و اى آنكه به بنده‌ات پاداش برابر نمى‌دهى.

(4) بخشش تو، ابتدايى است و گذشت تو از باب تفضل است و كيفرت عين عدل است و فرمانت، خير و صلاح است.

(5) تو اگر چيزى ببخشى، همراه با منت نيست و اگر چيزى را ممنوع كنى، ظلم و ستم محسوب نمى‌شود.

(6) تو نسبت به آنكه شكر تو گويد، سپاسگزارى مى‌كنى و حال آنكه خود شكرت را به او الهام نموده‌اى.

(7) و عوض مى‌دهى به آنكه تو را بستايد و حال آنكه خود ستايش را به او آموخته‌اى.

(8) عيوب كسانى را مى‌پوشانى كه اگر مى‌خواستى رسوايشان مى‌ساختى. وجود تو شامل حال كسانى مى‌شود كه اگر بخواهى مى‌توانى آنها را محروم كنى. و هر دو گروه فوق به حق، شايسته‌ى رسوايى و محروميتند، اما اين تويى كه اساس كارت را بر تفضل نهاده‌اى و قدرت خود را در عفو و گذشت نشان مى‌دهى.

(9) با كسى كه در برابر تو سركشى مى‌كند، با بردبارى برخورد مى‌كنى و به كسى كه (با گناه) قصد ستم بر خويش دارد مهلت مى‌دهى و آنان را تا لحظه‌ى رجوع و بازگشت، به مداراى خود وعده مى‌دهى و تا زمان توبه از شتاب در عقاب آنان خوددارى مى‌كنى تا هلاكت هلاك شونده از جانب تو نباشد و آن كس كه شقى است، با نعمت تو گرفتار شقاوت نشود، مگر پس از عذر بسيار و حجتهاى پى در پى و آشكار. و اينها هم از عفو توست اى كريم، و بهره‌اى است از مهربانى تو اى خداى بردبار.

(10) تويى كه براى بندگانت درى به سوى عفوت گشوده‌اى و آن را « توبه » نام نهاده‌اى. و براى راهنمايى به سوى اين در، راهنمايى و حيانى گذاشته‌اى كه هرگز آن را گم نكنند و خود- كه نامت مبارك است- فرموده‌اى: به سوى خدا توبه كنيد، توبه‌اى پاك و خالص، بدان اميد كه خداوند گناهان شما را بپوشاند و شما را در بهشتى داخل سازد كه نهرها در آن جارى است.

(11) در روزى كه خداوند پيامبر صلى الله عليه و آله و آنان را كه به او ايمان آورده‌اند خوار نمى‌گرداند، نور آنان از پيش رو و از جانب راست آنان حركت مى‌كند (در حاليكه) آنان مى‌گويند: اى پروردگار ما، نور ما را كامل گردان و ما را بيامرز، كه تو بر هر كارى توانايى (8، تحريم). پس عذر كسى كه از اين منزل غفلت كند- بعد از اينكه تو در آن را گشوده‌اى و برايش راهنما قرار داده‌اى- چيست؟

(12) و تويى آنكه به نفع بندگانت، زياد خود را به مشقت و سختى مى‌اندازى و دوست مى‌دارى كه آنان در تجارت با تو سود ببرند و با وارد شدن بر تو و زيادت خواستن از تو رستگار شوند. و لذا تو خود- كه نامت مبارك و بلند است- فرموده‌اى: هر كس كار نيكى انجام دهد، ده برابر اجر مى‌برد و هر آن كس كه كار ناپسندى مرتكب شود، جز به اندازه‌ى همان عمل مجازات نمى‌شود (160، انعام).

(13) و نيز فرموده‌اى: مثل آنها كه اموال خودشان را در راه خدا انفاق مى‌كنند، مثل دانه‌اى است كه هفت خوشه مى‌روياند و در هر خوشه‌اى صد دانه است و خداوند به هر كس كه بخواهد چند برابر پاداش مى‌دهد. (261، بقره) و همچنين فرموده‌اى: كيست آن كس كه به خدا قرض نيكو بدهد تا در نتيجه خدا به او چندين برابر عطا فرمايد (245، بقره) و نيز نظير اين سخنان كه حسنات را چند برابر پاداش مى‌دهى در قرآن نازل فرموده‌اى.

(14) و تويى آنكه با گفتارت بندگان را نسبت به عالم غيب راهنمايى كردى و با ترغيب و تشويق، آنان را به سويى بردى كه از بهره‌ى كامل برخوردار شوند. حقايقى را به آنان نشان دادى كه اگر از آنان مى‌پوشاندى، چشمانشان هرگز آنها را نمى‌ديد و گوشهايشان نمى‌شنيد و ذهن آنها بدان نمى‌رسيد. و خودت فرمودى: ما را ياد كنيد تا من نيز به ياد شما باشم و شكر مرا بجاى آوريد و كفران مكنيد. و فرمودى: اگر شكرگزار باشيد بر نعمتهاى شما مى‌افزايم و اگر كفران پيشه كنيد، به راستى عذاب من شديد است.

(15) و تو فرمودى مرا بخوانيد تا شما را استجابت كنم، به راستى كسانى كه با روحيه‌ى استكبار، خود را فراتر از بندگى من ببينند به زودى به آتش دوزخ داخل خواهند شد و در آن جاويد مى‌مانند، پس دعا و درخواست از خود را عبادت و ترك دعا را استكبار ناميده‌اى و تهديد كرده‌اى كه ترك دعا موجب دخول هميشگى در آتش دوزخ مى‌شود.

(16) پس بندگانت تو را به خاطر لطفت ياد مى‌كنند و با فضلت سپاس مى‌گذارند و به موجب فرمانت تو را مى‌خوانند و در راه تو صدقه مى‌دهند تا از تو زيادت نعمت طلب نمايند. و در اين امر براى آنان، نجات و رهايى از غضب تو و فلاح و رستگارى در پرتو رضايت تو محقق مى‌شود.

(17) و اگر يكى از مخلوقات تو از جانب خودش ديگرى را مثل آنچه تو بندگانت را به آنها راهنمايى فرموده‌اى، راهنمايى مى‌كرد، به صفت احسان و اعطاء نعمت موصوف مى‌شد و به هر زبانى مورد ستايش قرار مى‌گرفت. پس حمد و سپاس براى توست مادام كه راهى براى حمد تو باز است و لفظى باقى است كه با آن حمد تو گفته شود و معنايى در كار است كه به ستايش تو باز گردد.

(18) اى كسى كه به سبب احسان و فضل، در نزد بندگان، شايسته‌ى ستايش شده‌اى و آنان را غرق در نعمت و بخشش نموده‌اى، نعمات تو در بين ما چه آشكار و پيدا و بخششهايت بر ما چه فراوان و اختصاص يافتن ما به نيكهاى تو چه زياد است!

(19) تو ما را به دين برگزيده و آيين مورد رضايت و راه سهل و آسان خود هدايت نمودى و نسبت به طريقه‌ى تقرب به خودت و رسيدن به كرامتت ما را بصيرت دادى.

(20) خداوندا و تو در زمره‌ى برگزيده‌ى اين وظايف و اعمال ويژه‌ى از واجبات، ماه رمضان را قرار دادى، ماهى كه آن را از ساير ماهها ممتاز نمودى و از بين همه‌ى زمانها و ايام، آن را انتخاب فرمودى و آن را بر همه‌ى اوقات سال به نزول قرآن و نور مقدم داشتى و ايمان را در اين ماه مضاعف نمودى و روزه را در آن واجب گردانيدى و بندگان را به قيام در آن براى عبادت ترغيب فرمودى و شب قدر را كه از هزار شب بهتر است در آن تجليل نمودى.

(21) سپس ما را براى اين ماه بر ساير امتها مقدم داشتى و براى فضيلت آن، ما را انتخاب فرمودى نه ساير ملتها را، و ما به فرمان تو روز اين ماه را روزه گرفتيم و با يارى تو شب را به قيام در عبادت سپرى كرديم و با روزه گرفتن و برخاستن براى عبادت، خود را در معرض رحمتت كه ما را در جوار آن نهاده‌اى، قرار داديم و آن را وسيله‌اى براى دريافت ثواب تو ساختيم و خزانه‌ى تو پر است از آنچه در راهت مورد رغبت باشد. و در آنچه از فضل و عطا از تو درخواست شود، بخشنده‌اى و نسبت به كسى كه در راه قرب تو مى‌كوشد، نزديك هستى.

(22) و اين ماه به گونه‌اى شايسته‌ى ستايش در بين ما و همچون يارى نيكو همراه ما بود و بهترين سودهاى جهانيان را به ما رسانيد، و سپس آن هنگام كه وقتش به پايان آمد و مدتش تمام شد و عدد روزهايش به آخر رسيد، از ما جدا شد.

(23) پس اينك ما با رمضان وداع مى‌كنيم، همچون وداع با كسى كه جدايى از او بر ما سخت و ناگوار است و روى گردانيدن او از ما، موجب حزن و هراس است و بر ما لازم است كه عهد محفوظ و حرمت شايسته رعايت و حق ادا شدنى او را نگاه داريم. پس اينك مى‌گوييم: سلام بر تو اى بزرگترين ماه خدا و اى عيد دوستان خدا.

(24) سلام بر تو اى ارزشمندترين اوقاتى كه با ما همراه بودى و اى بهترين ماه در بين روزها و ساعات.

(25) درود بر تو اى ماهى كه در آن آرزوها برآورده و نزديك مى‌شوند و اعمال شايسته در آن فراوان است.

(26) سلام بر تو دوستى كه وقتى هستى، ارزش تو بسيار بالاست و آن هنگام كه نيستى، فقدان تو دردآور است و نقطه‌ى اميدى هستى كه جداييت بسيار رنج آفرين است.

(27) درود بر تو مونسى كه وقتى آمدى، با ما انس گرفتى و اسباب سرور و شادى گشتى و وقتى از كنار ما رفتى، در دل ما هراس انداختى و غمگينمان ساختى.

(28) درود بر تو همسايه و همنشينى كه در كنار تو قلبها نرم شد و گناهان كاهش يافت.

(29) سلام بر تو ياورى كه ما را عليه شيطان يارى نمودى و دوستى كه راههاى احسان و نيكى را آسان فرمودى.

(30) درود بر تو كه چه فراوان است آزاد شدگان راه خدا در تو و چه خوشبخت است كسى كه به خاطر تو ، احترامت را نگه بدارد.

(31) سلام بر تو كه چقدر گناهان را مى‌پوشانى و انواع عيوب و زشتيها را مى‌زدايى.

(32) درود بر تو كه چقدر بر مجرمان، بخشش دارى و چه اندازه در دلهاى مومنان هيبت و عظمت دارى!

(33) سلام بر تو ماهى كه هيچ ايام ديگرى شايستگى رقابت با تو را ندارد.

(34) سلام بر تو ماهى كه از هر آفت و خطرى در امان و سلامتى.

(35) درود بر تو ماهى كه مصاحبت با تو كراهت ندارد و معاشرت با تو موجب مذمت نيست.

(36) درود بر تو كه بركات فراوان به ما رساندى و زنگار خطاها و گناهان را از ما شستى.

(37) سلام بر تو كه وداع با تو از روى دلتنگى نيست و ترك روزه‌ى تو به جهت خستگى و ملال نمى‌باشد.

(38) سلام بر تو كه قبل از فرا رسيدنت، مورد طلب ما هستى و پيش از فوتت، مورد حزن و اندوه ما.

(39) درود بر تو كه چه بسيار بلاها به خاطر تو از ما دور شد و چه بسيار از خيرات، بواسطه‌ى تو به ما رسيد.

(40) سلام بر تو و بر هر شب قدرى كه بهتر از هزار ماه است.

(41) درود بر تو كه ديروز نسبت به تو چه بسيار حريص بوديم و فردا چه شوقى به تو داريم.

(42) سلام بر تو و بر فضل تو كه ما از آن محروم شديم و بركات گذشته‌ات كه از ما سلب گرديد.

(43) خداوندا ما اهل اين ماهى هستيم كه ما را بدان شرافت بخشيدى و با فضلت به ما توفيق درك آن را عطا فرمودى، در حالى كه شقاوت پيشگان نسبت به وقت گرانبهاى آن جاهل، و به خاطر شقاوتشان از فضل آن بى‌بهره‌اند.

(44) خدايا تويى صاحب آنچه ما را براى آن برگزيدى يعنى شناخت اين ماه و آنچه بدان هدايتمان فرمودى يعنى آداب و اعمال اين ماه. و ما به توفيق توست كه با تقصير و كوتاهى، آن را روزه مى‌گيريم و عبادت را در اين ماه به پا مى‌داريم و در آن اندكى از بسيار را بجا مى‌آوريم.

(45) خدايا تو را سپاس مى‌گوييم و در عين حال اقرار به بديهاى خود داريم و معترفيم كه حق تو را ضايع ساخته‌ايم. عقده‌ى پشيمانى كه در دل داريم و صداقتى كه در مقام پوزش در زبان ماست، تنها براى توست، پس ما را در برابر آنچه به خاطر تفريط و كوتاهى به ما رسيده، اجرى عطا فرما كه با آن، فضل مورد اميد در اين ماه عزيز را جبران كنيم و از انواع ذخايرى كه همه بدان حرص دارند، چيزى به عنوان عوض دريافت نماييم.

(46) و براى ما عذرخواهى از درگاهت را به خاطر آنچه كه در حق تو تقصير كرده‌ايم، مقدر فرما و عمر ما را تا رمضان آينده طولانى فرما و آن هنگام كه ما را به رمضان آينده رساندى به ما كمك كن تا آنچه را كه تو اهل آن هستى يعنى عبادت، انجام دهيم و ما را به حدى رسان كه به آنچه شايسته‌ى آن ماه است يعنى طاعت، قيام كنيم و از اعمال صالح در طول ماههاى سال، آنچه را كه جبران كننده‌ى حق تو در دو ماه رمضان حال و آينده است، براى ما پيش آور.

(47) خداوندا در اين ماه اگر به گناه كوچك يا بزرگى نزديك شديم و يا اگر در معصيتى افتاديم و يا عمدا مرتكب خطايى شديم و يا از روى فراموشى بر خود ستم نموديم و يا حريم و حرمت كسى را زير پا گذاشتيم پس تو بر محمد و آل او درود فرست و ما را در پرده‌ى عفوت بپوشان و بر ما ببخش و ما را نصب‌العين ملامتگران قرار مده و زبان طعنه‌زنندگان را بر ما باز مكن و ما را به كارى وابدار كه سبب جبران و كفاره‌ى گناهى باشد كه در ماه رمضان از آن نهى كرده بودى، به حق رافتت كه هرگز پايان ندارد و فضلت كه هرگز كاستى نمى‌پذيرد.

(48) خدايا بر محمد و آلش درود فرست و مصيبت و اندوه ما را در غم رفتن اين ماه، خودت جبران كن و روز عيد فطر را بر ما مبارك گردان و آن را از بهترين روزهايى قرار ده كه بر ما گذشته است تا پسنديده‌ترين روز براى جلب عفو و بخشش و محو گناهان باشد و گناهان پنهان و نهان ما را مورد آمرزش قرار ده.

(49) خدايا با گذشتن اين ماه، از گناهان ما درگذر و با خروج آن ما را از منجلاب گناهان خارج كن و ما را در زمره‌ى سعادتمندترين افراد به وسيله‌ى اين ماه و بهره‌مندترين اشخاص در اين ماه و بانصيب‌ترين افراد از اين ماه قرار ده.

(50) خدايا، كسى كه به طور شايسته رعايت حق اين ماه را نموده و حرمت آن را به خوبى حفظ كرده و به شايستگى حدود و احكام اين ماه را بجاى آورده و از گناهان در اين ماه خوددارى نموده و يا به گونه‌اى به قرب تو راه يافته كه حتما از او راضى شده‌اى و رحمت خودت را شامل حالش گردانيده‌اى، پس از خزانه‌ى دارائيت مثل آن را به ما هم عطا فرما و چندين برابر آن از فضل خويش بر ما ببخشاى، كه به راستى فضل تو كاستى ندارد و خزينه‌هاى تو كم نمى‌گردد بلكه افزونتر مى‌شود و معادن احسان تو هرگز فنا نمى‌پذيرد و به راستى بخششهاى تو، عطايى است خوش‌گوار.

(51) خدايا بر محمد و آلش درود فرست و براى ما پاداش روزه‌داران و يا اجر كسانى كه اين ماه را تا روز قيامت به عبادت مشغولند ثبت فرما.

(52) خداوندا ما به سويت توبه مى‌كنيم در روز عيد فطر كه آن را براى اهل ايمان روز عيد و شادى قرار دادى و براى اهل دين خود روز اجتماع و هميارى مقرر نمودى، توبه از گناهانى كه مرتكب شده‌ايم و از كارهاى ناپسندى كه انجام داده‌ايم يا نيتهاى بدى كه در دل داشته‌ايم، توبه‌اى خالص از هرگونه شك و اضطراب. پس خداوندا اين توبه را از ما بپذير و از ما راضى شو و ما را بر اين توبه ثابت و پايدار بدار.

(53) خداوندا به ما ترس از عقاب جهنم و اشتياق به ثواب موعود را كرم فرما تا لذت آنچه بدان تو را مى‌خوانيم و ناگوارى آنچه از آن به تو پناه مى‌آوريم را دريابيم.

(54) و ما را از توابين درگاهت قرار ده، آنان كه محبت خودت را در حق آنان لازم كرده‌اى و بازگشت آنان به طاعت و بندگيت را پذيرفته‌اى اى عادلترين عدالت پيشگان.

(55) خداوندا از تمامى پدران و مادران و اهل دين ما درگذر، چه آنها كه درگذشته‌اند و چه آنها كه تا روز قيامت مى‌آيند و باقى مى‌مانند.

(56) خدايا بر محمد، پيغمبر ما و آل او درود فرست همچنانكه بر فرشتگان مقرب درگاهت درود مى‌فرستى و بر او و آل او درود بفرست آنگونه كه بر انبياء و رسولانت درود مى‌فرستى و همانگونه كه بر بندگان صالحت درود فرستاده‌اى و بلكه بالاتر از آن، اى پروردگار عالميان. درودى كه بركت آن به ما برسد و نفع آن شامل حال ما گردد و دعاى ما به خاطر آن مستجاب شود. به راستى تو كريمترين كسى هستى كه مورد رغبت و ميلى و با كفايت‌ترين فردى هستى كه مورد توكل قرار مى‌گيرى و بخشنده‌ترين كسى هستى كه از فضلت درخواست مى‌شود و تو بر هر كارى توانايى.