دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه جواد فاضل

(1) اى پروردگار من! اى كه از اداى پاداش بندگان روى نتابى و در برابر داده‌هاى خويش پاداشى توقع نكنى‌

(2) و هر چه افزون عطا كنى از اعطاى افزون خويش پشيمان نباشى.

(3) اى آنكس كه در قبال عبادت اندك مزد بسيار بخشى و كاهى را با كوهى تلافى كنى.

(4) عطا و كرم همواره از سوى تو آغاز شود و آنچه از قلم تقدير تو بر لوح قضا رود همه خير بندگان و مصلحت مردم باشد.

(5) اگر ببخشى هرگز عطاى تو با منت مشوب نباشد و اگر محروم فرمائى منع تو ستم به شمار نرود.

(6) به پاداش سپاس ما سپاسگزارى و در عين حال هم خويشتن كلمه‌ى سپاس را به سپاسگزاران الهام فرمائى.

(7) لغت حمد را در دهان ما گذارى و با اين وجود اين لغت را با هزاران نعمت مكافات كنى.

(8) خطاى خطاكاران بپوشى و اگر خواهى رسوايشان توانى ساخت. روزى حق‌ناشناسان برسانى و اگر خواهى توانى محرومشان داشت. هم خطاكاران شايسته‌ى رسوائى باشند و هم حق‌ناشناسان روزى تو را به ناحق خورند ولى باز هم لطف عميم تو روا ندارد كه آن يك به كيفر گناهان خويش رسوا شود و اين يك روزى را بى روزى به سر رساند. بناى كار تو بر افضال و اكرام است، قدرت تو همواره با بخشايش و گذشت مقرون است،

(9) و از اين روى اصحاب معصيت حلم عظيم تو را دريابند. فرصتى كه به بندگان خويش گذاشته‌اى وسيع است و همى خواهى گناهكاران فرصت را غنيمت شمارند و دوباره به سوى تو باز گردانند و از آنچه گذشته لب به توبه بگشايند. چنين كنى تا باشد كه گمراهان از بيداى ظلمت به در آيند و به كام هلاكت فرو نيفتند اين فرصت دمبدم بر وسعت خود بيفزايد و مدت مهلت به طول انجامد. حجتهاى بالغه يكى پس از ديگرى آشكار شود و مشعلهاى هدايت از چهار جانب نور بيفشاند و راه را از بيغوله روشن سازد. اى كريم! اى آفريدگار كرم! اى حليم! اى آفريدگار حلم!

(10) اين دست توست كه دريچه‌ى بخشايش به روى ما گشوده و نامش را توبه نهاده و اين توئى كه اولياى خود را به راهنمائى ما گماشته‌اى و ما را با همه‌ى آلودگى و آشفتگى به سوى خويش خوانده‌اى، تا در منجلاب منكرات و معاصى از رحمت تو مايوس نشويم و يكباره در دركات جحيم فرو نيفتيم. تو اى پروردگار عزيز و عظيم فرمان داده‌اى كه به درگاه خداى خويش توبه نصوح بياوريد، باشد كه آفريدگار شما از عصيان شما بگذرد و شما را به باغهائى كه در پاى آن نهرهاى گوارا روان باشد درآورد.

(11) به روزى كه پروردگار متعال، پيامبر گرامى خود و گرويدگان وى را پست نسازد و چنان كند كه فروغ سيمايشان در پيرامونشان بتابد. همى گويند: خداوندا فروغ چهره‌ى ما را به حد كمال و تمام برسان و بر اندام ما جامه‌ى مغفرت بپوش. تو آن پروردگار توانا باشى كه قدرت تو بر ماسواى تو چيره و مسلط باشد. در اين هنگام آنكس كه از دريچه‌ى توبه و انابت خود را به تو ننمايد و از گناهان خويش عذر نخواهد چه عذر تواند آورد؟ درى گشاده و بهانه‌اى آماده و چراغى روشن و راهنمائى ايستاده.

(12) اين توئى كه بازار سودا بياراسته‌اى تا بندگان تو به سودا برخيزند و سود بسيار برند و فلاح و صلاح خويش دريابند. در كتاب كريم خويش فرموده‌اى: آن كس كه يك نيكوئى به جاى آورد ده نيكوئى به پاداش گيرد ولى آنكس كه يكبار گناه كند بيش از يكبار كيفر نخواهد ديد.

(13) و همچنان فرموده‌اى: آنان كه دارائى خويش را به راه خدا انفاق كنند مانند كسى باشند كه دانه‌اى به خاك بيفشاند و از آن دانه هفت خوشه برويد و در هر خوشه صد دانه پرورش شود. پروردگار متعال به خاطر آنكس كه مشيتش تعلق گيرد عطاى خود را زياده خواهد كرد، و باز هم فرموده‌اى: آن كيست كه به پروردگار خويش وام دهد تا پروردگار متعال وام او را بيش از چندين برابر بدو بازگرداند؟ و باز هم در قرآن مجيد از كرم و لطف خويش ياد كرده‌اى‌

(14) و در اين تذكار و تكرار جز رشد و صلاح ما نخواسته‌اى و جز نجات ما هدفى از اين همه تذكار و تكرار نبود. اگر تو راه آسمانها را بر چشمان ما فرو مى‌پوشانيدى كدام كس مى‌توانست آن راه مكتوم و مستور را مى‌يافت؟ درى كه با دست تواناى تو بسته شود با كدام دست گشوده خواهد شد؟. گفته‌اى كه مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و در برابر نعماى من سپاس گذاريد تا در برابر سپاس شما من هم سپاس بگذارم و هرگز به نعماى من كفران مورزيد. فرموده‌اى كه: اگر شكر كنيد بر نعمت شما خواهم افزود و اگر كفران بورزيد عذاب شديد مرا درخواهيد يافت.

(15) و فرموده‌اى كه: «مرا بخوانيد تا به شما پاسخ گويم. آنان كه از عبادت من استكبار و استنكاف آورند دير يا زود راه به جهنم خواهند گرفت. پروردگار من! دعاى ما را عبادت شمرده‌اى و ترك دعا را گردنكشى ناميده‌اى و تهديد كرده‌اى كه گردنكشان جز به سوى دوزخ راه نخواهند داشت.

(16) تو را به نعمتهاى تو ياد آورند و در برابر فضل و كرم تو سپاس گذارند و به فرمان تو دست دعا به درگاه تو برآورند، و از بخشش بى‌منتهاى تو عطاى افزون طلبند و نجات خويش در اين خواهشها و تمنيات جويند.

(17) اگر بنده‌اى بنده‌ى ديگر را بدين ترتيب راه همى نمود بنده‌اى خجسته و ستوده بود، و سزاوار بود كه به ستايش پاداش شود. پس ستايش ذات اقدس و اعلاى تو را سزاوار است كه در ستايش تو وسعت فرهنگ بر ما تنگى گرفته و لغتهاى بيشمار براى ما پايان يافته و ما را با همه‌ى الفاظ و معانى حيران و خموش گذاشته است.

(18) اى پروردگار من! اى آنكس كه به احسان و فضل خويش سزاوار ستايش ما شده‌اى و ما را در نعما و آلاى بى‌منتهاى خود غرق ساخته‌اى، عطاياى آشكار تو و نعمتهاى بيشمار تو كه بر ما فرو بارد و نيكوئيهاى فراوان تو كه ويژه‌ى ما شده است.

(19) ما را به دين مبين خويش هدايت فرموده‌اى. شريفترين ملتها را به خاطر ما برگزيده‌اى و سبكترين راهها را در پيش پاى ما گذاشته‌اى و به چشم ما فروغى عنايت فرموده‌اى كه راه راست را توانيم ديد و به كرامت تو توانيم دست يافت.

(20) اى پروردگار من! اين توئى كه نعمت ماه رمضان را به ما ارزانى داشته‌اى. ماه رمضانى كه در مشيت علياى تو بر ديگر ماهها برترى و فضيلت يافته و عزيزترين زمانها و شريفترين‌ زمانهاى سال شمرده شده است. ماه رمضانى كه به نزول قرآن و نور شرافت يافته و به بنيان ايمان قوت بخشيده است. روزه را در اين ماه مقرر فرموده‌اى و به نماز و نياز ترغيب كرده‌اى و شب قدر را كه از هزار شب شريفتر و گراميتر است بدو واگذاشته‌اى‌

(21) و ما را بر امتهاى ديگر بدين ماه گرانمايه رجحان و اعتبار بخشيده‌اى. به فرمان تو در روزهاى روشنش روزه‌دار بوديم و به يارى تو در شبهاى تارش به عبادت تو برخاسته‌ايم. از روزه‌هاى روز و نماز شب هدف ما رحمت تو بود و ثواب افزون تو را مى‌خواستيم. بندگان تو هر چه خواهند در خزانه‌ى سرشار تو يافت شود و هر چه از تو تمنا بداريم جود بى‌منتهاى تو به ما عطا كند. تو به هر كس كه نزديكى تو را جويد نزديك شوى و ما اى پروردگار متعال همواره نزديكى تو را آرزو داريم.

(22) اى پروردگار من! ماه مبارك رمضان براى ما ماهى شايسته‌ى ستايش بود. با ما در اين سى روزه صحبت نيكو داشت و به ما سود بسيار، سودى كه از جهانيان سنگينتر و گرانمايه‌تر باشد رسانيد و پس از سى روز ما را ترك گفت.

(23) ما را وداع كرد و در آن هنگام كه ماه مبارك رمضان را وداع همى كرديم سخت اندوهناك و دلتنگ بوديم. چنانكه گمان داشتيم عزيزترين كسان ما همى خواهد ما را وداع كند. بار فراقش بر ما سنگين بود و سفرش از دنياى ما، ما را به كدورتى عميق درافكند. همواره ياد او كنيم و حق او محترم بشماريم. ما همى گوئيم: درود بر تو اى ماهى كه به نام مقدس الهى نامبردار شده‌اى. درود بر تو اى ماه خدا، اى ماه مسرت و اى عيد سعيد اولياى خدا.

(24) سلام بر تو! اى دوست نازنين، اى بهترين وقتى كه در ميان اوقات دريافته‌ايم و اى شريفترين ماه كه طى ساعتها و روزها ما را دريافته‌اى.

(25) درود بر تو اى ماه، ماهى كه آرزوهاى ما را به هدف نزديك همى ساختى و اعمال ما را در فروغ خويش روشن همى داشتى.

(26) سلام بر تو! اى همدم عزيز كه تا همدم ما بودى قدرت را نيكو شناختيم و هنگامى كه ترك ما گفتى از فراق تو فاجعه‌اى عظيم يافتيم و خاطر ما پريشان و آزرده شده است.

(27) سلام بر تو! اى مهمان گرامى كه وقتى قدم به خانه‌ى ما نهادى سخت شادمان شديم و روزى كه از خانه‌ى ما رفتى شادى ما پايان يافت.

(28) سلام بر تو! اى همسايه‌ى گرانمايه كه در كنار تو قلبهاى ما به نرمى و مهربانى گرائيد و گناهان ما از بركت تو كاهش گرفت.

(29) سلام بر تو! اى يار عزيز كه با كمك تو بر شيطان چيره شديم و از بركت تو راه احسان شناختيم.

(30) سلام بر تو! كه به خاطر تو چه بسيار بنده‌ى گناهكار از قيد عقوبت رسته و چه خوشبخت است آن كس كه حرمت تو را رعايت داشته است.

(31) سلام بر تو! كه زنگ گناهان را از لوح قلبها همى زدودى و بر خطايا و معاصى پرده‌ى رحمت همى فكندى.

(32) سلام بر تو! كه مدت تو در چشم تيره‌بختان دراز و خسته كننده‌ بود اما در قلب پارسايان فروغ و حرمتى فراوان داشته‌اى.

(33) سلام بر تو! اى ماه بى‌نظير كه هيچ ماه همانند تو نتواند بود.

(34) سلام بر تو! از همه كس و همه چيز، و سلام بر تو كه هر چه با تو بود همه سلام و سلامت بود.

(35) سلام بر تو! اى موهبت عليا كه همنشينى زشت و منفور نبوده‌اى.

(36) سلام بر تو! آنچنانكه به دنياى ما با بركات و خيرات فرود آمده‌اى و آلايش گناهان را از جامه‌ى ما شسته‌اى.

(37) سلام بر تو! كه به هنگام وداع خويشتن را از تو بيزار نبينيم و روزه را كه يادگار توست هرگز ترك نكنيم.

(38) السلام بر تو! كه هنوز به ما نرسيده مشتاق مقدم تو بوديم و هنوز ما را ترك نگفته به ياد روز مفارقت خاطرى پريش و اندوهگين داشتيم.

(39) سلام بر تو! كه هر چه بد بود در جوار تو از ما دور بود و هر چه بركت و خير بود در كنار تو بر ما ارزانى بود.

(40) سلام بر تو! و سلام بر شب قدر تو كه قدرش از هزار ماه جليلتر و شريفتر است.

(41) سلام بر تو! كه همه شب در اشتياق روز تو ستاره مى‌شمرديم و همه روز از روز پيش به تو مشتاقتر بوديم.

(42) سلام بر تو! و بر آن فضائل كه از وجود آن بهره‌ور نشديم و بر آن بركات كه نصيب ما نشده است.

(43) اى پروردگار من! ما مردمى هستيم كه ماه مبارك تو را ادراك كرده‌ايم. ما را به شرف اين ماه تشريف فرموده‌اى و به نعماى خويش در اين ماه توفيق داده‌اى. نابخردان قدرش‌ نشناخته‌اند و از خير و بركتش محروم مانده‌اند.

(44) اين تو بودى كه ما را به معرفت ماه مبارك خويش برگزيده‌اى و به سنن مرضيه‌اش هدايت كرده‌اى. ما در اين ماه آن چنانكه شايسته بود به صيام و قيام نپرداخته‌ايم و اندكى از بسيار ادا نكرده‌ايم.

(45) پروردگارا! ستايش بى قياس شايسته‌ى توست و ما اكنون به تقصير خويش اعتراف آوريم و از آنچه باز مانده‌ايم پشيمانيم. قلب ما را همى بينى كه در گره ندامت فشرده مى‌شود و از زبان ما همى شنوى كه كلمه‌ى اعتذار و پوزش ادا مى‌كند. از فضل خويش محروممان مدار و مزد ما را به ما چندان باز ده كه تقصير ما را جبران كند و بدانچه مطلوب است ما را برساند، و تشنگى ما را در برابر نعما و آلاى تو بنشاند

(46) و معذرت ما را از سستيها و بطالتهاى ما مقبول دارد. پروردگارا! بر عمر ما چندان بيفزاى كه نوبت ديگر مقدم مبارك رمضان را بپذيريم و در آن هنگام به ما يارى ده تا بدان ترتيب كه سزاوار ذات اقدس توست به قيام و قعود برخيزيم و از اعمال صالحه آنقدر برخوردارمان دار كه حق تو را ادا كنيم.

(47) پروردگار من! در اين ماه هر گناهى كه از ما سر زده خواه دانسته و خواه نادانسته بر ما مگير. ما را ببخش كه بر نفس خويش ستم روا داشته‌ايم و حرمت ماه مبارك تو را فرو گذاشته‌ايم. پروردگارا! به روان مقدس محمد و آل محمد رحمت فرست و خطاى ما را اى خداوند خطاپوش بپوشان و قلم عفو بر جريده‌ى معاصى ما دركش و ما را در چشم شماتت و ملامت مردم خوار مدار و زبان زشت‌گويان را از نام ما كوتاه كن و چنان كن كه‌ آلايش معاصى از جان ما شسته گردد. تو آن رافت و مرحمت دارى كه هرگز پايان نپذيرد و آن فضل و كرم كه هرگز به نقصان نگرايد.

(48) پروردگارا! به روان مقدس محمد و آل محمد رحمت فرست و مصيبت ما را در بدرود ماه مبارك رمضان جبران فرماى و روز فطر را بر ما عيدى سعيد گردان تا در اين روز عفو تو شامل ما شود، گناهان ما را بشويد و رنگ كدورت از ضمير ما بزدايد.

(49) پروردگارا! آنچنان كه رمضان از ميان ما رخت بربست ما را نيز از انبوه معاصى و مناهى به در آور و پاداش ما را در سعادت و سلامت از همگان بيشتر كرامت كن.

(50) پروردگارا! آنكسان كه حق اين ماه را نيكو رعايت كرده‌اند و حرمتش نگاه داشته‌اند، آن چنان كه سزاوار بود به وظايف خويش در اين ماه پرداخته‌اند، از گناهان اجتناب ورزيده‌اند و به خيرات و مبرات پرداخته‌اند، رضاى تو جسته‌اند و در برابر طاعت و عبادت و رياضت و جهاد خويش رضاى تو را يافته‌اند به كمال مطلوب خويش رسيده‌اند. پروردگارا! چنان كن كه ما نيز مانند بندگان صالح و عالم و عامل تو رضاى تو را به دست آوريم و به كمال مطلوب خويش رسيم. خزانه‌ى كرم و فضل تو هر چه بيشتر ببخشد به جاى نقصان بر افاضه بيفزايد و كان احسان و لطف تو تهى نگردد و عطاى تو همواره عطاى مهنا باشد.

(51) پروردگارا! به روح مقدس محمد و آل محمد رحمت فرست و مانند آنكسان كه تا قيامت روزه گيرند و تا قيامت به عبادت تو برخيزند و بنشينند عبادت ما را پاداش كن.

(52) پروردگارا! به سوى تو باز مى‌گرديم و در چنين روز كه روز افطار ماست، در اين روز كه براى بندگان مومن تو روز عيد و سرور است و پرستندگان تو به دور هم گرد همى آيند و انجمن همى كنند ما لب به توبه و معذرت مى‌گشائيم. از هر معصيتى كه صورت گرفته و از هر خطائى كه گذشته و از نيت ناشايسته‌اى كه در ضمير ما نقش بسته معذرت مى‌جوئيم. معذرتى كه هرگز تكرار نشود و توبتى كه هرگز نشكند. اين توبه و معذرت را بپذير و از ما خشنود باش و ما را بر توبه و معذرتى كه ادا كرده‌ايم پايدار بدار.

(53) پروردگارا! چنان كن كه از عقاب و عذاب تو بترسيم و به ثواب تو مشتاق باشيم، آن چنان ترس كه تار و پود وجود ما را بلرزاند و زحمت عذاب و درد عقاب را در وجود ما برانگيزاند و آن چنان اشتياق كه لذت وعده‌هاى تو را در كام ما زنده كند و مشتاقترمان سازد.

(54) پروردگارا! از گناهان پدران و مادران ما، از گناهان همكيشان ما، آنكسان كه بدرود دنيا گفته‌اند و آنكسان كه تا قيامت به دنيا آيند، از گناه همگان درگذر.

(55) پروردگارا! به روان مقدس محمد و آل پيامبر ما و فرزندان او رحمت فرست، آنچنانكه بر فرشتگان مقرب خويش رحمت فرستى. پروردگارا! بر او و بر فرزندانش رحمت فرست، آن چنانكه بر پيامبران مرسل خويش رحمت فرستى. پروردگارا! به روح او و ارواح فرزندان او رحمت فرست آنچنانكه به روان بندگان صالح و پارساى خويش رحمت فرستى. و بيش از آنچه بر فرشتگان مقرب و انبياى مرسل و ابرار و صالحين رحمت فرستاده‌اى. به روان محمود محمد و آل‌ محمد رحمت فرست، رحمتى كه بركتش به ما رسد و نفعش نصيب ما گردد و در فروغش دعاى ما مستجاب شود. اى خداى مهربان و بزرگ من! كرم تو از همه‌ى ارباب كرم بيشتر و پناه تو از هر پناهگاهى مطمئن‌تر و عطاياى تو از هر كس كه دست عطابخش دارد جزيل‌تر و سرشارتر است و تو بر هر چه اراده فرمائى توانائى.

(56)