دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه اسدالله مبشری

(1) بار خدايا، اى كه از آفريدگان خود پاداش احسانى كه به آنان روا مى‌دارى نمى‌خواهى‌

(2) اى كه از بخشش پشيمان نمى‌گردى‌

(3) اى كه بنده‌ى خود را بيش از عمل او پاداش مى‌دهى‌

(4) نعمت تو بى‌استحقاق آفريدگان فرامى‌رسد و بخشايش تو از روى تفضل است و به سبيل عدل و آن عقوبتها كه مر آفريدگان را مقدر فرموده‌اى خير است‌

(5) اگر عطايى كنى به منت آلوده نيست و اگر عطايى نكنى ستم نباشد

(6) كسى را كه شكر تو گويد پاداش مى‌بخشى، حال آنكه تو خود شكرگزارى را به او الهام مى‌كنى‌

(7) و آن را كه سپاس تو گويد جزاى خير مى‌دهى، حال آنكه سپاسگزارى را تو خود به او مى‌آموزى بر گناه كسانى كه اگر بخواهى آشكار مى‌كنى،

(8) پرده مى‌پوشى و به كسانى كه اگر بخواهى عطا از آنان باز مى‌دارى، بخشش مى‌كنى، هر چند يكى از آن دو فريق شايسته‌ى رسوايى است و آن ديگرى در خور منع عطا، اما بناى كارهاى تو بر احسان است و توانايى تو در گذشت‌

(9) و با آن كس كه نافرمانى تو كند با بردبارى روبرو مى‌شوى و درباره‌ى آن كس كه به خويشتن ستم روا دارد با درنگ بسيار مى‌شكيبى، تا اين هر دو فريق به سوى تو بازگردند و به آنان مهلت مى‌دهى تا توبه كنند. هيچ كس هلاك و بدبخت نمى‌شود مگر زان پس كه او را بهانه‌اى نگذاشته و حجتها بر او تمام كرده باشى، اين كارها از كرامت بخشايشگرى توست اى دادار كريم و اين سودها و فرخندگيها كه به سوى ما روان است از عطوفت تو، اى پروردگار مهربان‌

(10) تويى كه بر آفريدگان به سوى بخشايش درى گشوده‌اى و آن را در «توبه» ناميده‌اى و از كتاب خود راهنمايى بر آن گماشته‌اى كه آفريدگان را بپايد تا گمراه نگردند. اى كه نام تو فرخنده و مبارك است. گفتى: «به سوى خدا با توبه‌ى نصوح باز گرديد تا گناهان شما را بسترد و به باغهاى بهشت با رودبارهاى روان درآورد.»

(11) آن روز كه خداوند، پيمبر و آنان را كه به او گرويده‌اند خوار نمى‌گرداند، در حالى كه «نور پيرامونشان را فراگرفته است مى‌گويند: پروردگارا، نور ما را براى ما كامل فرما و ما را بيامرز، همانا كه تو بر هر كار توانايى!» پس بهانه‌ى آن كس كه پس از گشوده شدن اين در و برپا داشتن دليل از ورود به اين جايگاه، غفلت ورزد چيست؟

(12) تو آنى كه در معامله با بندگان بر احسان مى‌افزايى تا در معامله با تو سود برند و در درگاه تو رستگار گردند و از انعام تو زيادتى يابند.

(13) پس اى كه نامت فرخنده و والاست، خود گفتى: «هر كس نيكويى كند، ده برابر آن پاداش يابد و هر كس عملى ناروا بجاى آورد، مساوى آن كيفر بيند.» و فرموده‌اى: «كار كسانى كه دارايى خود را در راه خدا انفاق كنند به دانه‌اى ماند كه هفت خوشه بروياند و در هر خوشه صد دانه باشد و آن را خداى براى هر كس كه بخواهد چند برابر مى‌كند.» و گفتى: «كيست كه خداى را وام دهد، وامى نيكو؟ پس خداوند براى او چندين و چند برابر بيفزايد.» و باز هم در قرآن از چند برابر كردن حسنات از اين قبيل نازل فرموده‌اى‌

(14) و تو آن خدايى كه آنان را با سخن خود به جهان پنهانى رهبرى كردى و به آنچه سودشان در آن است مشتاق فرمودى و اگر اين نكته‌ها را از آنان پنهان كرده بودى آن را به چشم نمى‌ديدند و به گوش نمى‌شنيدند و به انديشه درنمى‌يافتند، چه، تو فرمودى: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و مرا شكر گوييد و ناسپاسى مكنيد.» و گفتى: «اگر مرا شكر گوييد بر نعمت شما بيفزايم و اگر ناسپاسى كنيد همانا كه عذاب من سخت است.»

(15) و گفتى: «از من بخواهيد تا مراد شما را برآورم، آنانكه از بندگى من كبر مى‌ورزند، زودا كه به دوزخ درافتند.» و دعا به درگاه خود را عبادت خواندى و ترك آن را سركشى و وعيد دادى كه اگر ترك آن كنند با خوارى به دوزخ درافتند

(16) پس تو را به سبب نعمتهاى تو ياد مى‌كنند و به سبب احسان تو شكرانه مى‌گويند و به فرمان تو به بندگى تو گردن مى‌نهند و در راه تو صدقه مى‌دهند تا بر نعمتشان بيفزايى كه رستگارى آنان از خشم تو و رسيدن به رضاى تو در آن است‌

(17) و اگر آفريده‌اى آفريده‌ى ديگر را، چنانكه تو بندگان خود را به سوى درگاه خود راه مى‌نمايى، به سوى خود راه مى‌نمود، چگونگى احسان او زبانزد مى‌شد و او را به نيكى مى‌ستودند و طوق منت او بر گردن مى‌نهادند و پيوسته ثناى او مى‌گفتند. پس تو را سپاس چندان كه در آن طريقى بيابيم كه لفظى براى ستايش تو باقى نماند و معنايى كه بدان رسد نيابيم‌

(18) اى كه به سبب احسان و فضل بر بندگان ستايش مى‌شوى و آنان را غرق انعام و احسان خود مى‌كنى. چه آشكار است نعمت تو بر ما و چه فراوان است ريزش عطاهاى تو بر ما و چه بسيار كه ما را به نواخت احسانهاى خود مخصوص مى‌گردانى!

(19) ما را به دينى راه نمودى كه آن را برگزيده‌اى و به آيينى هدايت كرده‌اى كه آن را پسنديده‌اى و سالك راهى كرده‌اى كه آن را هموار و آسان‌نورد ساخته‌اى و ما را آن بينايى داده‌اى كه به درگاه تو نزديك گرديم و به كرامت تو دست يابيم‌

(20) و تو اى پروردگار، وظيفه‌هاى بزرگ را در شهر رمضان مقرر داشتى كه اين ماه را در ميان ديگر ماهها ماهى يگانه قرار دادى و از همه روزها و روزگاران برگزيدى و بر همه‌ى اوقات سال برترى دادى، چه، در آن ماه قرآن و نور فروفرستادى و ثواب ايمان را چند برابر كردى و روزه را واجب گردانيدى و شب زنده دارى را دل‌انگيز ساختى و شب قدر را كه از هزار شب گرامى‌تر است بزرگ داشتى

(21) آنگاه ما را به سبب آن بر ديگر امتها برترى دادى و اين فضيلت را در ميان ديگر ملتها تنها به ما بخشيدى، پس به فرمان تو روز آن را روزه داشتيم و شب آن را شب زنده‌دارى كرديم و با روزه‌ى روز و شب زنده‌دارى شب آن ماه به تو توسل جستيم و از سر رحمت ما را در راه طلب آن رهنورد ساختى و آن را وسيله‌اى كردى تا از درگاه تو ثواب اندوزيم. هر كس در اين ماه از تو چيزى خواهد آرزويش را برمى‌آورى، و هر چه از تو مسئلت كند به فضل خود او را مى‌بخشى و هر كس بخواهد به آستان تو نزديك شود به او نزديك مى‌گردى،

(22) همانا كه اين ماه با هنجارى پسنديده با ما زيست و همنشينى ستوده بود و بيشترين سود جهانها را براى ما به ارمغان آورد، آنگاه كه وقتش سپرى شد و زمانش پايان يافت و شماره‌ى روزهايش سرآمد از ما جدا گرديد

(23) پس ما او را بدرود گفتيم. بدرود با كسى كه دورى او بر ما دشوار بود و روى گرداندن از وى ما را اندوهگين مى‌كرد و از درد تنهايى مى‌گداخت. پس ما اين سخن بر زبان داريم كه: درود بر تو اى ماه بزرگ خداى و اى جشن دوستداران او

(24) درود بر تو اى كريمترين همنشين در زمانه و اى بهترين ماه در روزها و ساعتها

(25) درود بر تو اى ماه كه در طى تو آرزوها برآيد و اعمال نيكو بپراكند

(26) درود بر تو اى همنفسى كه آمدنت بس بزرگ و جليل بود و چون رفتى فقدانت بسى دردناك نمود. و اى مايه‌ى اميدى كه دورى تو چنين دردناك است‌

(27) سلام بر تو كه وقتى روى آوردى ما را مونس بودى و مايه‌ى آرامش و اينك بازگشت تو ما را بسى دردناك است‌

(28) سلام بر همسايه‌اى كه نزد او دلها نرم مى‌شد و از گناهان مى‌كاست‌

(29) درود بر تو كه به كمك خود ما را بر شيطان چيره ساختى و همگامى بودى كه راههاى نيكويى كردن را بر ما آسان كردى‌

(30) درود بر تو كه بسا مردم كه وقتى تو آمدى پروردگار آنان را بخشيد و هر كس حرمت تو را پاييد به نيكبختى رسيد

(31) سلام بر تو كه چه بسيار گناهان را كه از لوح اعمال ما ستردى و چه بسيار عيبهاى گوناگون را كه پوشاندى

(32) سلام بر تو كه چه بسيار در نظر گناهكاران درنگ تو دراز نمود و در دل گرويدگان جلوه‌اى شكوهمند داشتى‌

(33) سلام بر تو اى ماه كه هيچ روزگارى با ايام تو پهلو نزند و برابرى نتواند

(34) سلام بر تو اى ماه كه هر گزند را از سر ما باز مى‌دارى و از هر نظر مايه‌ى سلامتى‌

(35) سلام بر تو كه مصاحبت تو ناخرسند و آميختن با تو ناپسند نبود

(36) سلام بر تو كه با بركات الهى بر ما وارد شدى و پليدى گناهان را از ما زدودى‌

(37) سلام بر تو كه تو را بدرود مى‌گوييم حال آنكه از تو رنجشى بر دل ننشست و تو را ترك مى‌كنيم حالى كه ملالتى از تو دل را نخست‌

(38) سلام بر تو كه پيش از آنكه بيايى آرزوى آمدنت را داشتيم و پيش از رفتنت از اندوه دورى‌ات آزرده دل بوديم‌

(39) سلام بر تو كه چه بديها به يمن تو از سر ما گذشت و چه خيرها كه به بركت تو بر ما نثار شد

(40) سلام بر تو و بر شب قدرى كه از هزار ماه بهتر است‌

(41) سلام بر تو، چه بسيار كه ديروز مشتاق آمدنت بوديم و چه بسيار كه فردا آرزوى ديدار تو را كشيم‌

(42) سلام بر تو و بر آن نعمتهايت كه از آن محروم مانده‌ايم و بر بركاتى كه داشتيم و از ما گرفته شد

(43) بار خدايا، ما اهل اين ماه فرخنده‌ايم كه ما را شايسته‌ى ادراك آن فرمودى و آنگاه كه هنوز تيره‌بختان شرف و قدر آن را نمى‌شناختند و از سر شوربختى از برتريهاى سود جستن از آن محروم بودند و وظائف خود را انجام نمى‌دادند، ما را منزلت و توفيق شناخت آن دادى‌

(44) و تويى كه معرفت به آن را بهره‌ى ما قرار دادى و به روش روزه‌دارى و به واجبات و مكروهات آن هدايت كردى و با همه‌ى كوتاهى كه در انجام وظائف خويش كرديم به لطف تو توفيق روزه‌دارى و شب زنده داشتن يافتيم و اندكى از وظائف بسيار را ادا كرديم‌

(45) بار خدايا، تو را سپاس گوييم، با اقرار به بدكردارى خود و اعتراف به سستى و كوتاهى خويش و در دل با تو پيمان توبه استوار مى‌كنيم و با زبان از سر راستى پوزش مى‌طلبيم. پس هر كمبود را كه از راه تفريط در اين ماه به ما رسيده است پاداشى به ما عطا كن تا فضيلتى را كه در اين ماه به آن چشم داشتيم دريابيم، و اندوخته‌هاى گوناگون را كه آرزو داشتيم بدست آوريم به عوض بستانيم‌

(46) و از آنچه در اداى حق تو كوتاهى كرده‌ايم پوزش ما را بپذير و زندگى ما را به ماه رمضان آينده برسان و آنگاه عنايتى فرماى تا تو را، چنانكه شايسته‌ى توست، بندگى كنيم و به طاعتى در خور اين ماه قيام نماييم و در اين ماه به كارهاى نيكويى دست زنيم كه تدارك آن در ديگر ماهها دو ماه مدت گيرد

(47) اگر در اين ماه از روى خيره‌سرى يا فراموشى به گناهى كوچك يا بزرگ دست زده باشيم، يا خطايى كرده يا به نفس خويش ستم روا داشته باشيم يا حرمت ديگرى را نپاييده باشيم، بر محمد و خاندان او درود فرست و بر گناهان ما پرده بپوشان و به بخشايش خويش از ما در گذر، و در اين ماه ما را آماج تير خشم سرزنش‌كنندگان مساز و زبان طاعنان را بر ما دراز مكن و با مهر بى‌پايان و نعمت كاستى‌ناپذير خود ما را به كارى گمار كه گناه ما بريزد و كفاره‌ى كارهايى گردد كه در اين ماه بر ما نمى‌پسندى‌

(48) بار خدايا، بر محمد و خاندان او از تو درود باد! و از تو مى‌خواهيم كه آن ناگوارى كه از رفتن اين ماه به ما رسيده است جبران فرمايى، و اين جشن ما و فطر ما را كه روزه مى‌گشاييم بر ما فرخنده سازى و آن را از بهترين روزهايى قرار دهى كه بر ما مى‌گذرد، روزهايى كه بخشايش تو را بيش از هميشه به سوى ما جلب كند و گناهان ما را بيش از هميشه بزدايد. و از گناه آشكار و پنهان ما درگذر

(49) پروردگارا، اكنون كه اين ماه به پايان رسيده و جامه‌ى زمان را به دور افكنده است جامه‌ى خطاها را نيز از وجود ما به دور افكن و اينك كه ايام اين ماه بسر آمده است، بديهاى ما را نيز از نهاد ما بران و ما را به وسيله‌ى اين ماه از خوشبخترين اهل آن و بهره‌ورترين كس از نصيب‌گيران و بهره‌وران آن قرار ده‌

(50) بار خدايا، هر كس كه اين ماه را چنانكه شايسته‌ى رعايت آن است رعايت كند و حرمت آن را چنانكه حق آن است نگهدارد و حدود آن را چنانكه در خور است بپاى دارد و از گناهان آن نفس خويش را بپايد يا به وسيلتى كه رضاى تو را محقق گرداند و جلب كند، به تو نزديك شود و مهر تو را به سوى خود كشد، پس، از خوان كرم خود ما را نيز آن عطا كن كه به او عطا مى‌كنى و از خير و احسان خويش بيش از آن ما را ببخش. همانا كه فضل و احسان تو نكاهد و خزانه‌هاى تو كاستى نگيرد، بلكه پيوسته همه‌ى هستى را فراگيرد و كانهاى احسان تو نابود نگردد. آرى، بخشش گوارا بخشش توست و بس‌

(51) بار خدايا، درود تو نثار محمد و خاندان او باد! و ما را پاداش كسى بنويس كه تا روز رستاخيز در ماه رمضان روزه داشته باشد و عبادت تو بجاى آورد

(52) بار خدايا، ما در اين جشن روزه‌گشايى، در اين جشن فطر، كه آن را روز جشن گرويدگان و محل انجمن‌آرايى اهل آيين خويش قرار داده‌اى، از هر گناه كه به آن آلوده شده‌ايم و از هر بدى كه به آن دست زده‌ايم و از هر انديشه‌ى ناروا كه بر خاطر ما گذشته باشد، توبه مى‌كنيم، توبه‌اى كه نه بازگشت به گناهى در آن باشد، نه روى آوردن به خطايى. توبه‌ى نصوح، پاك از شك و ناآرامى نفس، پس اين توبه را از ما بپذير و از ما خرسند باش و ما را بر آن استوار دار

(53) بار خدايا، بيم از كيفرى كه از آن بيم داده‌اى و شوق به ثوابى كه به آن وعده كرده‌اى روزى ما كن تا گذشت چيزى را كه از تو مى‌طلبيم و اندوه ژرفى را كه از آن به تو پناه آورده‌ايم دريابيم‌

(54) ما را از توبه‌كارانى قرار ده كه مهر آنان را بر خود بايسته كرده‌اى و پذيرفته‌اى كه به طاعت تو باز گردند. اى دادگرترين دادگر!

(55) بار خدايا، از پدران و مادران ما و از اهل دين ما، از گذشتگان و از آنان كه تا روز قيامت آيند، درگذر

(56) بار خدايا، بر محمد پيمبر ما و خاندان او درود فرست، هم آن‌سان كه بر فرشتگان مقرب خود درود مى‌فرستى و بر او و تبار او درود فرست، هم آن‌سان كه بر پيمبران مرسل خود درود نثار مى‌كنى و بر او و خاندانش درود فرست، هم آن‌سان كه بر بندگان شايسته‌ى خود درود مى‌فرستى و بهتر از آن، اى پروردگار جهانها! درودى فرست كه بركت آن به ما رسد و سود آن نصيب ما گردد و دعاى ما به سبب آن مستجاب شود. همانا كه تو بزرگوارتر كسى كه همه روى به سوى او دارند و كارگزارتر كس كه همه بر او توكل كنند و بخشنده‌تر كس كه همه از فضل و احسان او عطا جويند. همانا كه تو بر همه كار توانايى.