دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه محمد مهدی فولادوند

(1) بار خدايا! اى آن كه در برابر نعمتهايت پاداش نمى‌طلبى،

(2) و اى آن كه از دهش پشيمان نمى‌گردى،

(3) اى آن كه پاداش عمل بنده را نه در برابر كاركرد، بلكه پيش از عمل مى‌دهى،

(4) عفو تو به انگيزه‌ى دهش است و كيفر تو به سائقه‌ى داد، و داورى تو اختيار نيك است.

(5) چون دهش كنى عطاى خود را آلوده به منت نمى‌گردانى و چون باز دارى منع تو از روى ستم نيست.

(6) هر كه تو را شكر گويد تو نيز وى را شكر گويى‌

(7) و هر كه تو را سپاس گويد پاداش دهى و حال آنكه تو خود به وى سپاس گفتن آموخته‌اى.

(8) پرده مى‌پوشى به كار آن كس كه اگر مى‌خواستى رسوايش مى‌كردى و بخشش مى‌كنى بر آن كه اگر مى‌خواستى از وى دريغ مى‌ورزيدى و حال آنكه هر دو آنها از جانب تو در خور رسوايى و منع‌اند، جز آنكه تو خود كارهاى خود را بر پايه‌ى دهش نهاده‌اى و تواناييت را بر اساس گذشت استوار كرده‌اى و هر كس كه پيش تو سركشى آغازد تو با بردبارى با او بر خورد كنى‌

(9) و آن كه نسبت به خود آهنگ ستم كرده مهلت مى‌بخشى تا مگر باز گردند، و در باز خواست آنها شتابزدگى نمى‌كنى تا مگر از در توبه در آيند، تا آن كس از ايشان كه در خور هلاكت است هلاك نشود و آن كه در برابر نعمت تو شقاوت ورزيده بدبخت نگردد مگر پس از آنكه راه هر بهانه بر او مسدود و هر گونه حجت بر وى تمام شود و اين خود دهشى از گذشت توست و سودى است از عطوفت تو، اى بردبار!

(10) تويى كه براى بندگانت درى به سوى گذشت خود گشوده و نام آن را توبه گذاشته‌اى و بر آن در راهنمايى از سروش خود نهاده‌اى تا مبادا آن را گم كنند، پس تو خود كه پاك و جاويدان است نامت، فرموده‌اى: «به سوى خدا توبه‌اى ناب كنيد تا شايد پروردگارتان گناهانتان را بزدايد و شما را در بهشتهايى اندر آورد كه از دامن آنها رودها روان است.

(11) در آن روزى كه خدا پيامبر خود و آنهايى را كه همراه با وى ايمان آورده‌اند رسوا نمى‌گرداند، روشنايى آنها پيشاپيش آنها و از جانب راستشان روان است، گويند: پروردگارا روشنائى ما را براى ما كامل گردان و ما را بيامرز زيرا كه تو بر هر چيز توانائى.» پس بهانه‌ى آن كس كه از در آمدن بدان منزل- با آنكه در باز و راهنما بر آن گمارده شده است- چه خواهد بود؟

(12) و تويى كه در سودا بر عطاى خود به بندگانت افزوده‌اى تا در داد و ستد خود با تو سود برند و بر نزول بر آستانت كامياب گردند و بهره‌اى افزون يابند

(13) و از همين روى تو خود، كه متعالى است نام و بلندست مقام تو، فرموده‌اى: «هر كس كار نيكى انجام دهد ده برابر پاداش يابد و هر كه كار بدى كند تنها مانند آن كيفر يابد.» و نيز تو خود گفته‌اى: «مثل آنان كه مال خود را در راه خدا انفاق كنند چون دانه‌اى‌ست كه هفت خوشه بر آورد و در هر خوشه‌اى صد دانه باشد، خدا پاداش هر آنكس را كه خواهد چند برابر كند.» و نيز تو خود فرموده‌اى: «كيست كه به خدا وام نيكو دهد تا خدا بر آن چند برابر افزايد.» و آنچه را كه نظاير اين آيات در قرآن درباره‌ى چند برابر گردانيدن حسنات نازل فرموده‌اى.

(14) و تو همانى كه از راه وحى خود كه از جهان نهان فرو فرستادى و ترغيب خود مردمان را به امورى راهنمون شدى كه اگر پنهان مى‌داشتى از ديدگانشان پوشيده مى‌ماند و گوشهاى ايشان آن را درنمى‌يافت و انديشه‌هاى آنان به آن راه پيدا نمى‌كرد

(15) و خود تو فرموده‌اى: «مرا ياد كنيد تا شما را به ياد آرم، مرا سپاس گوييد و كفران مورزيد.» و نيز فرموده‌اى: «اگر مرا سپاس گوئيد بر نعمت شما خواهم افزود و اگر ناسپاسى ورزيد بدانيد كه عذاب من بس شديد است!» و نيز فرموده‌اى: «بخوانيد مرا تا شما را اجابت كنم، آنهايى كه از پرستش من سر بزرگى نمايند زودا كه بخوارى تمام در آتش در آيند!» پس دعاى خود را عبادت و ترك آن را استكبار ناميده‌اى و بر ترك دعا، به دخول در آتش با خوارى، تهديد نموده‌اى.

(16) از اين روى بندگانت تو را به فضل تو ياد كردند و تو را به سبب فزون بخشيت شكر گزاردند و به فرمان تو تو را خواندند و براى افزايش دهش تو به پاس تو صدقه دادند و در اين امر رهايى ايشان از خشمت و دست يافتن آنان به خشنوديت نهفته بود

(17) و اگر هر آينه آفريده‌اى آفريده‌ى ديگر را آنگونه كه تو بندگانت را راهبر شده‌اى راهنمايى مى‌نمود، مورد ستايش قرار مى‌گرفت، پس سپاس تو را باد تا آنجا كه راهى در سپاس تو يافته شود و براى سپاس واژه‌اى بر جاى مانده باشد كه به وسيله‌ى آن سپاس گفته آيد و معنايى وجود داشته باشد كه به سپاس برگردد.

(18) اى آن كه به فضل و احسان و به هر زبان مورد ستايش بندگان خود قرار گرفته‌اى و ايشان را غرق در نعمت و دهش كرده‌اى، راستى را كه چه سرشار است احسان و انعامت بر ما و چه بسيار است بر ما منت تو!

(19) ما را به نيكى خود اختصاص داده‌اى و ما را به دين برگزيده و آيين پسنديده و راه آسان خود راهبر شده‌اى، و ما را براى هر چه نزديكتر شدن به خويش و نيل به كرامتت بينا گردانيده‌اى!

(20) بار خدايا! تو ماه رمضان را از جمله‌ى وظايف و فرايض ويژه در ميان ساير ماهها، در ميان همه‌ى ازمنه و روزگاران قرار داده‌اى و آن را بر همه‌ى اوقات سال برترى بخشيده‌اى، به سبب آنكه در اين ماه قرآن و نور را به جانب ما فرو فرستاده‌اى و ايمان را در اين ماه دو چندان فرموده‌اى و روزه را در آن واجب ساختى و قيام براى عبادت را در آن ترغيب كردى و شب قدر را در آن تجليل فرمودى، همان شب قدرى كه خود از هزار ماه بهتر است،

(21) و ما را بدان بر ساير امتها برترى دادى و ما را بر ديگر امتها فضيلت نهادى و از ميان ديگر كيشها برگزيدى، پس ما به فرمان تو روزش را روزه داشتيم و شب آن را، به يارى تو، به عبادت برخاستيم و با مبادرت به اين صيام و قيام ما خود را در معرض رحمت تو قرار داديم و بدينگونه آن را مايه‌ى وصول ثواب يافتن خويش گردانيديم و تو به دادن آنچه مراد ماست قادرى و به آنچه از فضل و احسانت خواسته شود دهشمندى و به هر كس كه مرادش نزديك شدن به تو باشد، تو خود نزديكى.

(22) و در ميان ما، اين ماه در خور سپاس گزارى زيست و با ما مصاحبتى پسنديده و خوش داشت و بهترين سودهاى مردم زمين را نصيب ما كرد و آنگاه كه زمانش به سر رسيد و مدتش منقضى شد و شمارش كامل گرديد از ما جدا شد.

(23) اينك با او وداع مى‌گوييم، چون وداع با كسى كه جدايى با او بر ما دشوار آمد و رفتنش ما را غمگين و وحشت‌زده گردانيده و او را بر ما پيمانى است كه بايد نگاه داريم و حرمتى كه بايد حفظ كنيم و حقى كه شايد ادا كنيم، پس اينك مى‌گوييم:

(24) سلام بر تو اى بزرگترين ماه خدا و اى عيد دوستان خدا!

(25) بدرود بر تو، اى عزيزترين همدم از ميان اوقات و اى بهترين ماه در روزها و ساعات!

(26) درود بر تو اى ماهى كه بر آمدن كامها در آن آسان و اعمال نيك در آن فراوان است! بدرود بر تو اى همنشينى كه چون پديدارى تكريمت بزرگ است و چون از دست روى فقدانت درد آورست! و اى مايه‌ى اميد فراق افزا!

(27) سلام بر تو اى همدمى كه چون روى آورد، انس انگيخت و شادى ريخت و چون آهنگ رفتن كرد دهشت به بار آورد و تالم افزود!

(28) بدرود، بدرود اى همسايه‌اى كه دلها در كنارت به رقت مى‌افتاد و گناهكارى در آن هنگام كاستى مى‌گرفت!

(29) بدرود بر تو اى يارى‌دهنده عليه شيطان و اى همدمى كه راههاى احسان را آسان مى‌كنى.

(30) درود بر تو، چه بسيارند آزادشدگان در طول اين ماه و چه نيك بختند كسانى كه حرمت پروردگار تو را مراعات كرده‌اند.

(31) درود بر تو، كه چه زداينده‌ى نيكى از گناهان، و چه پوشنده بودى از انواع عيوب!

(32) تو را درود باد كه چه طولانى نمودى بر گناهكاران و چه شكوهمند بودى در دلهاى مومنان.

(33) درود بر تو اى ماهى كه روزها با تو سر همچشمى ندارند.

(34) درود بر تو اى ماهى كه مايه‌ى امن و سلامت بودى!

(35) درود بر تو كه نه در همدمى تو كراهت بود و نه در معاشرت تو نكوهيدگى وجود داشت!

(36) بدرود ترا باد كه سرشار از بركات بر ما درآمدى و ما را از پلشتيهاى گناه فروشستى.

(37) تو را بدرود بر تو كه در هنگام وداع نه غبارى در دل داريم و نه ملالتى از روزه داشتنت در خاطر.

(38) بدرود تو را باد كه پيش از آمدن تو مشتاق تو بوديم و قبل از رفتن تو دستخوش اندوهيم.

(39) بدرود تو را باد كه چه بسيار بديها كه به يمن تو از ما دور شده و چه بسيار خوبيها كه به سوى ما سرازير شده.

(40) خداحافظ و سلام بر آن شب قدرى كه از هزار ماه بهتر است!

(41) درود بر تو، كه تا ديروز كه در ميان ما بودى آزمند ماندنت بوديم و فردا باز مشتاق توييم،

(42) بدرود تو را و آن فضيلتى كه از آن محروم گرديده‌ايم و بر بركاتى كه اينك از ما سلب شده است!

(43) بار خدايا! ما آشنايان اين ماهيم كه در آن به ما منزلت بخشيدى و ما را در انجام تكاليف آن توفيق دادى، در حالى كه مردمان شقى قدر آن را نشناختند و به علت شقاوت خود از فضلش بى‌بهره ماندند.

(44) تويى سرپرست ما كه ما را برگزيدى و به شناخت آن توفيق دادى و به سنت آن راه نمودى، تو بودى كه ما را توفيق روزه و گزاردن نماز ارزانى داشتى، هر چند كه ما كوتاهى كرديم و به اندكى از بسيار آن مبادرت ورزيديم.

(45) بار خدايا! سپاس تو راست در حالى كه به بدكردارى خود معترفيم و به زشتكارى خود اقرار مى‌كنيم و از سر صدق از تو خواهان پوزشيم.

(46) پس در آنچه ما را از انجام آن كوتاه آمده‌ايم ما را پاداشى عنايت فرما كه بر اثر آن خيرى را كه مرغوب ماست به دست آريم و آن اندوخته‌هاى گوناگونى را كه مورد اشتياق ماست در عوض بيابيم. عذر تقصير ما را در اداى حق خود در پذير و عمر ما را تا به ماه رمضان ديگر برسان و چون بدان رسيديم در بر پا داشتن طاعتى كه در خور توست قيام ورزيم و به عمل شايسته‌اى كه در اين رمضان و رمضان ديگر سزاوار باشد مبادرت كنيم.

(47) بار الها! هر گناه خرد يا بزرگى كه در اين ماه چه در سر پرورده يا مرتكب آن شده باشيم يا هر گونه خطا از سر عمد يا فراموشى يا پرده‌درى بر ديگرى را با درود بر محمد و خاندانش، در پرده چشم‌پوشى خود در پوش و از ما در گذر و ما را در آن ماه انگشت نماى نكوهشگران مساز و زبان طعنه زنان را به طرف ما دراز مفرماى و ما را به رافت پايان نيافتنى و فضل و كرم كاستى ناپذير خود به امرى بر گمار كه خطاهايى را كه در طى اين ماه انجام داده‌ايم و تو آن را بر ما نپسنديده‌اى از ما فرو ريزد.

(48) بار خدايا! درود بر محمد و خاندان وى، و سوگ سپرى شدن اين ماه را به حلول عيد و فطر ما جبران فرما و آن را بهترين روزى كه بر ما مى‌گذرد قرار ده كه عفو تو را به جانب ما آورد و گناه را از ما بزدايد، و گناهان نهان و آشكاراى ما را بيامرز!

(49) بار خدايا! با سپرى شدن اين ماه، ما را از گناهانمان بيرون آور و ما را از خوشبخت‌ترين اهل آن به وسيله‌ى اين ماه قرار ده و از زمره‌ى با بهره‌ترين ايشان در اين ماه معين فرماى.

(50) بار الها! هر كس كه اين ماه را آنگونه كه در خور رعايتش مى‌باشد رعايت كرده و حرمتش را چنانكه شايد مرعى داشته و به حدود آن چنانكه شايسته‌ى قيام بدان بوده مبادرت ورزيده و از گناهان خود، چنانكه حق پرهيزگارى است پرهيز كرده و به وسيله‌ى آنچه مايه‌ى نزديكى به سوى توست تقرب جسته باشد به گونه‌اى كه تو را از خويشتن خشنود گردانيده و رحمت تو را به سوى خود جلب كرده باشد، پس مانند آنچه به او بخشيده‌اى از توانگرى خويش به ما ببخشاى و چندين برابر آن از فضل خود به ما عطا كن، چرا كه فزون‌بخشى تو كاهش نمى‌پذيرد و گنجينه‌هاى تو نقصان نمى‌يابد، بلكه افزون مى‌شود و كانهاى دهش تو را راه نابودى در پيش نيست و عطاى تو در حقيقت عطايى گواراست!

(51) بار خدايا! درود بر محمد و خاندان محمد، و همسنگ ثوابهاى آن كس را براى ما بنويس كه تا روز قيامت روزه داشته و به نيايش تو پرداخته باشد.

(52) بار الها! ما در اين روز يعنى روز فطرى كه تو آن را براى گروندگان عيد و مايه‌ى شادى قرار داده‌اى و براى پيروان آيين خود روز گردهمايى و اجتماع مقرر فرموده‌اى، از هر گناهى كه مرتكب شده‌ايم و از هر خيال بد كه در دل نهان داشته‌ايم توبه مى‌كنيم، چون توبه‌ى آن كس كه در دل ديگر خيال بازگشت بدان را ندارد و پس از آن مجددا به خطا برنمى‌گردد، توبه‌ى نابى كه از هر گونه دودلى و شك پيراسته باشد! پس چنين توبه‌اى را از ما بپذير و از ما خشنود شو و ما را بر آن ثابت بدار.

(53) بار الها! بيم از كيفر دوزخ و شوق به نعيم بهشت را روزى ما ساز تا لذت آنچه را كه از تو درخواست كرده‌ايم دريابيم و از اندوه آنچه از آن به تو پناه مى‌جوييم باز رهيم‌

(54) و ما را در زمره‌ى توبه‌كنندگانى قرار ده كه محبت خويش بدانها ارزانى فرموده‌اى و پذيرفته‌اى كه به طاعت تو باز گردند، اى دادگرترين دادگران!

(55) بار خدايا! از پدران و مادران و همدينان ما همه، چه آنها كه در گذشته‌اند و چه كسانى كه تا روز رستاخيز خواهند آمد، درگذر!

(56) بار خدايا! درود بر محمد پيامبر ما و خاندان وى، همانگونه كه بر فرشتگان مقرب خود درود فرستاده‌اى و درود باد بر او و خاندانش، همانگونه كه بر پيامبران مرسل خود درود فرستاده‌اى، و درود فرست بر وى و خاندانش همچنانكه بر بندگان نيكو كردارت درود فرستادى، بلكه بهتر از آن، اى پروردگار جهانيان ! آنگونه رحمتى كه بركت آن به ما برسد و سودش نصيب ما گردد و به موجب آن دعاى ما روى اجابت بيند، اين تويى كه دهشمندترين كس مى‌باشى كه بر وى توكل توان كرد و بخشنده‌ترين كسى كه از فزون بخشيت در خواست مى‌كنند و تويى كه بر هر چيز توانايى.