دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه محمد رسولی

(1) بار خدايا! اى كسى كه ميلى در جزا و پاداش ندارد.

(2) و اى آن كه بر عطا و بخشش كردنش پشيمان نمى‌شود.

(3) و اى آن كه بنده‌ى خود را يكسان پاداش نمى دهد!

(4) احسان و نعمت دادنت بدون مقدمه و آغاز به احسان است (در برابر احسان ديگر نيست) و عفو و آمرزيدنت از روى بزرگوارى است. و مجازات و كيفر نمودنت دادگرى است. و حكم و تقديرت حساب شده و برگزيده است.

(5) اگر بخشش كنى بخششت را با منت گذارى آميخته نمى‌كنى. و اگر از بخشش خوددارى كنى خودداريت تعدى به حق ديگرى نيست.

(6) هر آن كس كه تو را سپاسگزارى كند او را جزا و پاداش مى‌دهى، در حالى كه تو خود سپاسگزارى را به دلش الهام كرده‌اى.

(7) و هر كه تو را ستايسش كند او را عوض و پاداش مى‌دهى و حال آن كه تو خود ستايشت را به او ياد داده‌اى.

(8) بر كسى كه اگر بخواهى رسوايش كنى، پرده‌پوشى مى‌نمايى. و بر كسى كه اگر بخواهى محرومش كنى، در حالى كه هر دو سزاوار رسوا ساختن و محروم كردن از جانب تو است، ليكن تو كارهايت را بر تفضل و احسان پايه نهاده و قدرتت را بر عفو و گذشت جارى كرده‌اى.

(9) و با كسى كه تو را نافرمانى كرد با حلم و بردبارى برخورد كردى. و كسى را كه براى خودش قصد ستم كرد مهلت دادى. با مدارا كردن و مهلت دادنت چشمداشتى در توبه و بازگشت آنها دارى. و مجازات نزديك آنها را به اميد توبه‌ى ايشان فرومى‌گذارى تا شايد هلاك شونده‌ى آنها بر مخالفت تو هلاك نشود. و شقى و بدبختشان به سبب نعمت دادن تو گرفتار شقاوت نگردد، مگر بعد از عذر بسيار و حجتهاى پى در پى. و اينها همه از روى عفو و آمرزش توست اى بخشنده‌ى بزرگوار. و درآمد و سودى است از مهربانى تو، اى بردبار و حليم.

(10) تويى آن كه براى بندگانت درى به سوى عفو و آمرزشت باز كرده، و آن در را در توبه و بازگشت نام نهاده‌اى. و بر آن در، راهنمايى از وحى خويش قرار داده‌اى تا مردم آن در را گم نكنند و به بيراهه نروند. پس تو خود- كه نامت بلند و جاودانه است- فرموده‌اى: «به سوى خدا توبه كنيد توبه‌ى خالص و پاكيزه، اميد است كه پروردگارتان گناهانتان را بپوشاند- و از شما درگذرد- و شما را به باغها و بهشتهايى داخل كند كه از پاى آنها (درختان) جويها مى‌رود و جارى مى‌شود.

(11) روزى كه خدا پيامبر و كسانى را كه به او گرويده و ايمان آورده‌اند را خوار و زبون ننمايد، نور و روشنايى جمالشان پيش روى آنها و طرف راستشان مى‌رود، و مى‌گويند: پروردگارا! نور ما را براى ما كامل گردانده و تمام كن و ما را بيامرز كه تو بر هر چيزى توانايى.» پس آن كسى كه از داخل شدن در آن منزل پس از گشوده شدن در و به پا كردن راهنما، غفلت نمايد چه عذرى مى‌تواند داشته باشد؟!

(12) و تويى آن كه در معامله با بندگان به سود بندگانت و به ضرر خودت افزودى. با اين كار مى‌خواهى آنها در تجارت و معامله كردنشان با تو سود ببرند، و با وارد شدنشان بر تو به خير زيادى برسند و از تو زيادى و فزونى دريابند. پس تو خود- كه نامت پربركت و برتر، و تو بلند پايه‌اى- فرموده‌اى: «هر كس كار خوب و نيكى انجام دهد پس ده برابر آن براى اوست. و هر كس كار بد، و گناه كند به جز مثل آن، كيفر داده نمى شود».

(13) و فرموده‌اى: «كسانى كه داراييهايشان را در راه خدا خرج مى‌كنند مثل آنها همانند مثل دانه‌اى كه هفت خوشه رويانده كه در هر خوشه، صد دانه باشد؛ و خدا براى هر كس كه بخواهد چند برابر مى‌گرداند». و فرموده‌اى: «كيست كه به خدا قرض دهد، قرضى نيكو، پس خدا آن را برايش چندين برابر گرداند». و آنچه از امثال اين آيات در قرآن از افزايش دادن حسنات و چند برابر كردن آنها، فرو فرستاده‌اى.

(14) و تويى آن كه آنها را با كلام خود از عالم غيب و نهانت و با تشويق و ترغيب- كه بهره‌ى آنها در آن است- بر چيزى كه اگر آن را از آنها پوشيده مى‌داشتى چشمهايشان آن را درنمى‌يافت، و گوشهايشان آن را حفظ نمى‌كرد و به خاطر نمى‌سپرد، و خيالشان به آن نمى‌رسيد راهنماييشان كردى. پس فرمودى: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم. و مرا سپاسگزارى كنيد و به من ناسپاسى نكنيد». و فرمودى: «البته اگر سپاسگزارى كنيد نعمت شما را زياد مى‌كنم و براى شما افزونى مى‌بخشم. و اگر ناسپاسى كنيد همانا عذاب و كيفر من سخت است».

(15) و فرمودى: «مرا بخوانيد تا براى شما استجابت كنم و روا سازم؛ به يقين، آنان كه از عبادت و بندگى من كبر ورزند و سركشى كنند به زودى با ذلت و خوارى داخل دوزخ مى‌شوند». پس دعا و درخواست كردن از خود را عبادت و بندگى، و فروگذارى آن را سركشى ناميدن و بر ترك و فروگذارى آن، داخل شدن با ذلت و خوارى در دوزخ را وعده دادى و با آن تهديد كرده و ترساندى.

(16) پس تو را با احسان و نعمتت ياد كرده، و در مقابل بخشش و كرمت تو را سپاسگزارى نمودند، و به مقتضاى امر و فرمانت تو را خوانده، و براى خشنودى تو جهت درخواست افزودن نعمتت صدقه و احسان دادند. و در آن صدقه دادن و ياد كردن و سپاسگزارى، نجات و رهايى آنها از خشم تو، و رسيدن به خشنودى و رضاى تو بود.

(17) و اگر آفريده‌اى را بر مثل چيزى كه تو بندگانت را از خود به آن راهنمايى كرده‌اى از خود راهنمايى مى‌كرد با صفت احسان و نيكى موصوف مى‌شد. و با بخشش و نعمت دادن مورد ستايش قرار مى‌گرفت. و با هر زبان و تعريف و بيانى ستوده مى‌شد. پس تو را سپاس، آن مقدار كه در سپاس تو راهى يافت شود (تا جايى كه سپاسگزارى ممكن است) و كلمه و لفظى باقى باشد كه با آن ستايش شوى و معنايى كه به سپاس و ستايش تو بازگردد.

(18) اى آن كه به بندگانش احسان و بخشش را ارزانى داشته و آنها را با نعمت و احسان پوشانده است، چقدر نعمت تو بر ما آشكار است! و چقدر بخشش تو بر ما كامل و رسا و فراوان است! و چقدر ما به خير و نيكى تو مخصوص شده‌ايم!

(19) ما را به آيينت كه آن را برگزيده‌اى و به دينت كه آن را پسنديده‌اى، و به راهت كه آن را آسان قرار داده‌اى، راهنمايى كردى، و ما را به تقرب و نزديكى در پيشگاه خود، و رسيدن به كرامت و احسان خود بينا و آگاه ساختى.

(20) بار خداى! و تو از برگزيده‌هاى آن وظايف و تكليفها و پسنديده‌هاى آن واجبات و احكام، ماه رمضان را قرار داده‌اى؛ ماهى كه از ديگر ماهها آن را امتياز بخشيده و از همه‌ى زمانها و روزگارها آن را برگزيده‌اى. و آن را بر همه‌ى وقتهاى سال به سبب اين كه قرآن و نور را در آن فروفرستاده‌اى برترى داده‌اى. و به جهت اين كه ايمان را در آن چند برابر كرده و روزه را در آن واجب نموده‌اى. و به قيام براى عبادت در آن، ترغيب و تشويق كرده و در آن شب قدر را كه از هزار شب بهتر است گرامى داشته و افتخار داده‌اى.

(21) سپس ما را به سبب اين ماه بر همه‌ى امتها برترى داده و به فضل و برترى آن، ما را پيش اهل كيشها دينها برگزيده‌اى. پس با امر و فرمان تو در روز آن، روزه‌دار شديم؛ و با كمك و يارى تو در شب آن، به عبادت و بندگى تو قيام كرديم و برخاستيم كه با روزه‌دارى و قيام و به عبادت در آن، رحمتت را كه ما را براى آن توفيق داده و فراخواندى، خواستار شديم. و آن را سبب رسيدن به پاداش و ثواب تو قرار داديم. و تو با آنچه كه در مورد آن به سوى تو روى آورده شود مملو و پر هستى (درياى رحمت و معدن احسانى) و آنچه را كه از كرم و فضل تو خواسته شود بخشنده‌اى. و به كسى كه قرب و نزديكى تو را بخواهد نزديكى.

(22) و اين ماه در ميان ما به ماندن پسنديده، به سر برد. و با همنشينى نيكو و پربركت، با ما همنشينى و هم‌نفسى كرد. و براى ما برترين سودهاى عالميان و جهانيان را سود بخشيد. سپس هنگام پايان پذيرفتن وقتش و به سر رسيدن زمانش و تمام شدن شماره‌اش از ما جدا شد.

(23) پس ما وداع كننده‌ى آن هستيم مثل وداع كسى كه جدايى و فراق او براى ما سخت و دشوار است. و روى گردانيدن او از ما، ما را اندوهگين و وحشت زده ساخته. و براى آن در پيش ما عهدى نگهداشتنى، احترامى پاسداشتنى، و حقى پرداختنى لازم و ثابت شده است، پس ما مى‌گوييم: درود بر تو اى بزرگترين ماه خدا و اى عيد دوستان خدا.

(24) درود بر تو اى باارزش‌ترين وقتهايى كه با ما بودى! و اى بهترين ماه، در روزها و ساعتها!

(25) درود بر تو اى ماهى كه در آن، آرزوها نزديك است. و در آن، اعمال و كردارهاى خوب پخش و پراكنده است!

(26) درود بر تو اى همنشينى كه برترين ارزش را در موجود بودنش، و دردسرآورترين صورت نبودن را در نبودنش دارد. و اميد گاهى كه فراق و جداييش دردناكترين چيز است!

(27) درود بر تو اى همدم و مونسى كه با آمدنش انس و صفا آفريد و شاد كرد؛ و با پايان يافتنش مايه‌ى وحشت شد و رنجور كرد.

(28) درود بر تو اى همسايه و همنشينى كه دلها در آن نرم و نازك، و گناهان در آن كم شد.

(29) درود بر تو اى يارى دهنده اى كه ما را براى غلبه بر شيطان يارى كرد! و همگام و رفيقى كه راههاى احسان را آسان و هموار ساخت.

(30) درود بر تو، چقدر آزادشدگان خدا در تو زيادند. و چقدر خوشبختند كسانى كه احترام و گرامى داشت تو را به سبب تو نگهدارند و حفظ نمايند.

(31) درود بر تو چقدر محو كننده و نابود سازنده‌ى گناهان و چقدر پوشنده‌ى عيبهاى گوناگون بودى.

(32) درود بر تو چقدر بر گناهكاران طولانى بودى (كه حوصله‌شان سر مى‌رفت) و چقدر در دلهاى مؤمنان هيبت، بزرگى، ترس و ابهت داشتى.

(33) درود بر تو اى ماهى كه روزها بر آن فزونى و برترى نيابد.

(34) درود بر تو اى ماهى كه از هر چيزى در امان و سالم است!

(35) درود بر تو كه همنشينى و مصاحبتش، و همزيستى و همراهيش نكوهيده و ناپسند نبود.

(36) درود بر تو آن چنان كه با بركتها و خيرها بر ما وارد شده و از ما چركى گناهان را شستى و پاك كردى.

(37) درود بر تو كه وداع با تو از روى دلتنگى نيست، و ترك روزه‌ى تو به جهت خستگى و ملال نمى‌باشد.

(38) درود بر تو اى ماهى كه پيش از زمانش خواسته شده و مطلوب است، و پيش از دست رفتنش مورد اندوه و تأسف است.

(39) درود بر تو چه بسيار بدى و گرفتارى كه به سبب تو از ما برگشته و روى گردان شده، و چه بسيار خير و نيكى كه به وسيله‌ى تو بر ما سرازير و روان گشته است.

(40) درود بر تو و بر شب قدر كه آن از هزار ماه بهتر و بالاتر است.

(41) درود بر تو چقدر براى تو ديروز مشتاق و مايل بوديم، و چقدر آرزو و شوق و علاقه‌ى ما فردا به سوى تو زياد و فراوان است.

(42) درود بر تو و بر فضيلت و برترى تو كه از فيض آن محروم شديم. و درود بر بركتها و خيرهاى گذشته‌ات كه از آن كنده شده و دور مانديم.

(43) بار خدايا! ما اهل اين ماه هستيم كه ما را به سبب آن شرافت و ارزش بخشيدى. و با فضيلت به ما توفيق درك آن را عطا فرمودى، در حالى كه شقاوت پيشگان نسبت به وقت گرانبهاى آن جاهل و به خاطر شقاوت‌شان از فضل آن بى‌بهره‌اند.

(44) تويى صاحب آن چه كه توفيق شناختنش را براى ما داده و ما را به خاطر شناخت آن برگزيدى و ما را به راه و رسم آن رهنمون شدى، و ما با توفيق و فراهم سازى شرايط از طرف تو روزه و عبادت و قيام آن را با تقصير و كوتاهى انجام داده و در آن اندكى از بسيار را بجا آورديم.

(45) بار خدايا! پس تو را سپاس از روى اعتراف به بدكردارى و با اقرار به تبهكاريمان. و براى تو از ته دل و صميم قلبمان پشيمانى جدى، و از زبانهايمان پوزش راستين پيش آورده‌ايم. پس براى ما بر آنچه كه از ما در اين ماه كوتاهى و تقصير سر زده پاداش ده؛ پاداشى كه با آن، فيض بركت مطلوب را دريافته و با آن، اندوخته‌هاى گوناگونى را كه مورد حرص و طمع ماست و ما شيفته‌ى آن هستيم عوض بگيريم.

(46) و در برابر آنچه كه در اين ماه از اداى حق تو كوتاهى كرديم عذر پذيرى خود را براى ما لازم گردان. و عمرهاى ما را كه در پيش است تا ماه رمضان آينده برسان. پس وقتى ما را به آن ماه رمضان رساندى بر انجام عبادتى كه شايسته‌ى تو است ياريمان كن. و ما را براى بجا آوردن عبادتى كه سزاوار آن ماه است وادار ساز. و از اعمال شايسته و كردار نيكى كه جبران كننده‌ى حق تو در اين دو ماه (رمضان فعلى و رمضان آينده) باشد را در طول ماههاى سال، براى ما پيش آور.

(47) بار خدايا! آنچه ما در اين ماه به گناه كوچك يا بزرگى نزديك شديم و يا در معصيتى افتاديم و يا خطا و لغزشى كه از روى قصد و عمد در اين ماه به دوش كشيديم و يا از روى فراموشكارى به خود ستم كرديم، و يا احترام كسى را از ميان برديم و هتك كرديم، پس بر محمد و آل محمد درود و رحمت بفرست، و ما را با پوشش و پرده‌ى خود پوشانده و با عفو و آمرزش خودت از ما درگذر. و ما را در آن گناه در تماشاگه چشم شماتتگران قرار نداده و در آن گناه، زبان طعنه زنندگان را بر ما نگشا. و ما را به مهربانيت كه تمام نمى‌شود و با احسان و نيكيت كه كم نمى‌گردد به كارى وادار و به چيزى بگمار كه سبب ريزش گناهان و كفاره و پوشنده‌ى آنچه كه در آن ماه آن را بر ما نپسنديده و زشت شمرده‌اى باشد.

(48) بار خدايا! بر محمد و آل محمد درود و رحمت بفرست، و مصيبت زدگى ما را كه به رفتن ماه ما است، جبران كن و عوض ده. و روز عيد فطر ما را براى ما مبارك گردانده و آن را از بهترين روزهايى كه بر ما گذشته قرار ده؛ كه آمرزش و عفو تو را جلب كننده‌تر و براى گناه، نابود كننده‌تر باشد. و از گناهانمان آنچه را كه پوشيده و آشكار است بر ما ببخش و بيامرز.

(49) بار خدايا! با بيرون رفتن اين ماه، ما را از گناهان و خطاهايمان بيرون ساز. و با پايان يافتن و سپرى شدنش ما را از بديها و گناهانمان بيرون بر. و ما را به سبب آن، از خوشبخت‌ترين اهل آن ماه و از پربهره‌ترين كسان در آن و از كسانى كه فراوان‌ترين سهم و بالاترين نصيب را از آن ماه دارند، قرار ده.

(50) بار خدايا! آن كس كه احترام اين ماه را به سزاوارى آن پاس داشته، و حرمت و ارزش آن را به طور شايسته بجاى آورده و نگهدارى كرده، و حدود و مقررات آن را به صورت كامل ملاحظه كرده و بپا داشته، و از گناهانش به خوبى پرهيز كرده و دورى جسته، و يا با يك كردار تقرب آورى به سوى تو تقرب و نزديكى جسته كه سبب خشنودى تو براى او شده و رحمت و بخشايش تو را بر او متوجه ساخته، پس مثل و مانند آن را از دارايى خودت براى ما ببخش. و از احسان و كرم خودت چندين برابر آن را به ما عطا فرما. كه فضل و احسان تو كم نمى‌شود و فرونمى‌كشد. و خزانه‌ها و گنجهاى تو نقصان نمى‌پذيرد بلكه سرازير مى‌گردد و افزون مى‌شود. و معدنها و كانهاى احسان و نيكيت فانى و نيست و نابود نمى‌شود و به تحقيق عطا و بخشش و مرحمت تو بخشش گوارايى است.

(51) بار خدايا! بر محمد و آل محمد درود و رحمت بفرست، و براى ما مثل و مانند اجر كسى را كه تا روز قيامت آن ماه را روزه بگيرد و يا اين كه در آن ماه براى تو بندگى و عبادت كند، بنويس.

(52) بار خدايا! ما در روز فطر كه آن را براى مؤمنان عيد و شادى و براى اهل دينت روز دور هم گرد آمدن و اجتماع كردن، و روز هميارى و كمك كردن به يكديگر قرار دادى، از هر گناهى كه انجام داده و يا كار زشتى كه پشت سر گذاشته‌ايم، و يا فكر و انديشه‌ى بدى كه در باطن خود پنهان كرده و در دل داشته‌ايم به سوى تو بازگشت و توبه مى‌كنيم، توبه‌ى كسى كه اراده‌ى رجوع به گناه ندارد و پس از توبه، بار ديگر به خطا برنمى‌گردد. توبه‌ى خالصى كه از شك و ترديد و دودلى، خالص و پاكيزه باشد، پس آن توبه را از ما بپذير و از ما خشنود و راضى باش، و ما را بر آن توبه ثابت و پابرجا نما.

(53) بار خدايا! ترس از مجازات و عقاب جهنم، و شوق و آرزوى پاداش موعود را براى ما روزى گردان؛ تا لذت آنچه را كه از تو مى‌خواهيم، و غمگينى و اندوه آنچه را كه از آن به تو پناه مى‌بريم درك كنيم و دريابيم.

(54) و ما را در پيش خودت از بازگشت كنندگان قرار ده؛ آنان كه مهر و محبتت را براى آنها لازم كرده و از آنها بازگشت به طاعت و فرمانبريت را پذيرفته و قبول كرده‌اى. اى دادگرترين دادگران!

(55) بار خدايا! از پدران و مادران واز همه‌ى همكيشان و اهل دين ما، آنان كه در گذشته و آنهايى كه باقى مانده‌اند تا روز رستاخيز، درگذر.

(56) بار خدايا! بر محمد و آل محمد درود و رحمت بفرست، آن گونه كه بر فرشتگان عالى رتبه و نزديكان درگاهت درود فرستادى. و بر محمد و آل محمد درود و رحمت بفرست، آن چنان كه بر پيامبران مرسل و فرستاده شده‌ات درود فرستادى. و بر او و خاندان او درود و رحمت بفرست، به گونه‌اى كه بر بندگان صالح و شايسته‌ات درود فرستادى. بلكه برتر و بهتر از آن را بفرست اى پروردگار عالميان! درودى كه خير و بركت و نيكى آن به ما برسد، و سود و بهره‌اش ما را در بربگيرد. و به خاطر آن، دعاى ما روا و مستجاب شود كه تو كريم‌ترين كسى هستى كه به سوى او رو آورده شود. و كفايت كننده‌ترين كسى هستى كه به او توكل و تكيه و اعتماد شود. و بخشنده‌ترين كسى هستى كه از فضل و كرم و احسان او درخواست شده باشد. و تو بر هر چيزى توانايى.