دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه عباس عزيزی

(1) خدايا، اى كه بر نعمت‌هايى كه به بندگان دهى پاداش نخواهى.

(2) و بر عطا و بخشش پشيمان نمى‌شوى.

(3) و جزاى بندگان را يكسان نمى‌دهى.

(4) نعمتت ابتدايى است (نه آن كه آنان مستحق باشند) و عفو تو، نيكى كردن بدون علت است و كيفرت عدل است و حكم تو خير است.

(5) اگر عطا و بخشش نموده‌اى عطايت را به منت نياميخته‌اى و اگر بازداشته‌اى از روى ستم نبوده است.

(6) هر كه تو را سپاس گزارد پاداش دهى و حال آن كه تو سپاسگزارى را به او الهام كرده‌اى.

(7) و هر كه تو را بستايد جزا مى‌دهى و حال آن كه ستودن را تو به او آموخته‌اى.

(8) عيب را مى‌پوشانى كه اگر مى‌خواستى او را رسوا مى‌كردى و بر كسى بخشش مى‌كنى كه اگر مى‌خواستى از او منع مى‌نمودى، در حالى كه هر دو سزاوار رسوايى و منع هستند، ليكن تو كارهايت را بر پايه‌ى تفضل و احسان قرار داده‌اى و قدرت خود را بر گذشت جارى ساخته‌اى.

(9) و با كسى كه معصيت و نافرمانى تو را كرده و به بردبارى رفتار نموده‌اى و كسى را كه در حق خود قصد ستم نموده مهلت داده‌اى. تو ايشان را بر بردبارى خود مهلت مى‌دهى تا به حضرتت بازگردند و در مؤاخذه‌ى عصيان شتاب نمى‌كنى تا رسيدن هنگام توبه، تا هلاك شونده‌ى ايشان بر خلاف رضاى تو هلاك نشود، و بدبخت نگردد به وسيله‌ى نعمت تو بدبختشان، مگر در پى از كار ماندن عذرها و بعد از اتمام حجت‌ها، خداوندا، اى بخشنده و بزرگوار، عفو تو از روى كرم و بخشش است و بهره‌اى است از مهربانى تو اى بردبار.

(10) تويى آن كه براى بندگانت درى به سوى عفوت گشودى و آن را «توبه» ناميدى و براى رسيدن به آن، از وحى و پيغام خود راهنمايى (پيامبرى) قرار دادى تا بندگان آن را گم نكند، پس تو خود- كه نامت بزرگ است- فرموده‌اى: «به سوى خدا توبه كنيد، توبه‌ى خالص و پاكيزه، اميدوار باشيد كه پروردگارتان گناهانتان را بپوشانيد و شما را به بهشت‌ها و باغ‌هايى كه جوى‌ها از زير آن روان است، درآورده.

(11) و آن، روزى است كه خداوند، پيامبر و كسانين را كه به او ايمان آورده‌اند خوار نمى‌گرداند. نور آنان حركت مى‌كند پيش روى و از طرف راستشان، مى‌گويند: «پروردگارا نورمان را كامل گردان و ما را بيامرز، زيرا تو بر هر چيز توانايى». پس، عذر و بهانه كسى كه از ورود به آن منزل و جايگاه، غافل و بى خبر باشد چيست، بعد از گشودن در و وجود راهنما؟

(12) خدايا، و تويى كه در داد و ستد با بندگان بر بهاى آن افزوده‌اى و مى‌خواهى سود برند در تجارت كردنشان با تو، و در كوچ كردن به سوى تو و افزون يافتن از جانب تو رستگار شوند. پس تو خود- كه نامت با بركت است و برترى- فرموده‌اى: «هر كه كار نيكو به جاى آورد مزد او ده برابر خواهد بود و هر كه كار بد كند جز مانند كار بدش كيفر داده نمى‌شود».

(13) و فرموده‌اى «داستان كسانى كه صرف مى‌كنند دارايى‌شان را در راه خدا، مانند دانه‌اى است كه هفت خوشه برآورد و در هر خوشه صد دانه است و خدا براى هر كه بخواهد چندين برابر مى‌گرداند». و نيز فرموده‌اى: «كيست آن كه به خدا وام نيكو دهد كه خدا آن را برايش چندين برابر گرداند؟» همانند اين آيه در باب چندين برابر شدن حسنات و نيكويى‌ها آياتى فروفرستادى.

(14) خدايا، تو از عالم غيب وحى فرستادى و به وسيله‌ى آن و به تشويق خود مردم را به امورى آشنا كردى كه اگر مخفى مى‌كردى چشمان ايشان آن را نمى‌ديد، و گوش‌هاى ايشان آن را نمى‌شنيد و انديشه‌هاى آنان به آن نمى‌رسيد پس فرمودى: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و مرا سپاسگزاريد و ناسپاسى ننماييد». و فرمودى: «محققا اگر نعمت‌هايم را سپاسگزاريد شما را افزونى دهم و اگر ناسپاسى كنيد همانا كيفر من سخت است».

(15) و فرمودى: «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم كسانى كه از عبادت و بندگى من سركشى نمايند به زودى با ذلت و خوارى به دوزخ درآيند» بدين ترتيب دعاى خود را عبادت و بندگى و به جا نياوردن آن را سركشى ناميده و بر ترك آن، وعده‌ى وارد شدن با ذلت در دوزخ داده و بدان ترسانده‌اى.

(16) پس تو را به نعمت و بخششت ياد كردند و به احسانت تو را سپاس گزاردند و به فرمانت تو را خواندند و از جهت درخواست افزايش نعمت در راه تو صدقه دادند و در صدقه دادن نجات و رهايى ايشان از خشمت و دست يافتن آنان بر رضا و خشنودى‌ات نهفته است.

(17) بارالها، اگر آفريده‌اى مخلوق ديگرى را به مانند آنچه تو از جانب خود، بندگانت را خوانده‌اى، مى‌خواند، هر آينه به احسان و نعمت دادن توصيفش كرده و به هر زبانى او را ستايش مى‌كردند. پس توراست سپاس. تا آن جا كه تو را سپاس توانيم گفت و تا آن جا كه كلامى بر سپاس تو توان يافت و معنايى كه به سپاس منصرف گردد، باقى باشد.

(18) اى كسى كه با احسان و فضلت بندگان را به سپاس فراخوانده‌اى و آنها را به نعمت و بخشش متنعم كرده‌اى، چه آشكار است در ما نعمت تو و چه فراوان است بر ما بخشش تو و چه بسيار به نيكى سرشار تو اختصاص يافته‌ايم.

(19) و ما را به دينت كه آن را برگزيدى و به ملتت كه آن را پسنديدى و به راهت كه آن را آسان گردانيدى، راهنمايى فرموده‌اى و به تقرب نزد خود و رسيدن به كرامت و سود رساندن خويش بينا ساخته‌اى.

(20) خداوندا، تو از خالص‌ترين آن وظايف و برگزيده‌ترين آن فرايض، ماه رمضان را قرار دادى كه آن را از ميان ساير ماه‌ها برگزيدى و بر همه‌ى زمان‌ها و روزگارها برترى دادى و بر همه‌ى وقت‌هاى سال، و به سبب قرآن و نورى كه در آن فروفرستادى، پاداش ايمان را در آن ماه چندين برابر نمودى و روزه را در آن واجب، و برپا شدن نماز در آن را ترغيب نمودى و شب قدر را در آن قرار داده و از همين رو آن را بزرگ گردانيدى كه از هزار ماه بهتر است.

(21) سپس ما را به وسيله‌ى آن ماه بر همه‌ى امت‌ها برگزيدى و به فضل و برترى آن ما را بر امت‌ها برترى دادى، پس به فرمان تو روزش را روزه داشته و به يارى تو شبش را برخاستيم تا به روزه داشتن و شب زنده‌دارى در آن، خود را مشمول رحمتت- كه ما را به آن دعوت كرده‌اى- سازيم و آن را وسيله‌ى پاداش تو گردانيديم.خداوندا، و تو به برآوردن آنچه از درگاهت خواسته شود توانايى و نسبت به آنچه كه از فضل و احسانت درخواست گردد بخشنده‌اى و به كسى كه قصد تقرب به تو كند نزديكى.

(22) خداوندا، اين ماه در ميان ما پسنديده زيست نمود و براى ما مصاحب و يارى نيكو بود و ما را از بهترين سودهاى جهانيان بهره‌مند ساخت، سپس هنگام پايان يافتن وقتش و به سررسيدن زمانش و تمام شدن شماره‌اش از ما جدا شد.

(23) از اين رو آن را بدرود مى‌گوييم، مانند كسى كه جدايى‌اش بر ما بزرگ و دشوار است و رفتنش از ميان ما اندوهگين‌مان ساخته و به وحشت و ترس افكنده است؛ مانند وداع كسى كه عهد و پيمانش بر ما ناگسستنى و احترامش بر ما واجب و اداى حقش لازم و ضرورى است. پس ما مى گوييم: سلام بر تو اى بزرگترين ماه خدا و اى عيد دوستان خدا.

(24) درود بر تو اى گرامى‌ترين وقت‌هايى كه مصاحب و يارمان بودى و اى بهترين ماه در تمام روزها و ساعت‌ها.

(25) درود بر تو اى ماهى كه (رسيدن به) آرزوها در آن نزديك و عمل‌ها در آن فراوان است.

(26) درود بر تو اى همنشينى كه چون هستى احترام و گرامى داشتنت بزرگ است و هنگامى كه مى‌روى رفتنت دردآور و مايه‌ى اميدى كه جدايى‌اش رنج‌آور است.

(27) درود بر تو همدمى كه چون روى آوردى، انس و شادى آفريدى و هنگامى كه بروى دردمندمان سازى و وحشت و ترس بيفزايى.

(28) درود بر تو اى همنشينى كه در كنار تو قلب‌ها نرم گشته و گناهان كاهش يافته.

(29) درود بر تو يارى دهنده‌اى كه ما را بر مغلوب ساختن شيطان يارى كردى و مصاحب و يارى كه راه‌هاى نيكى را آسان نمودى.

(30) درود بر تو چه بسيار است آزاد شدگان خدا در تو و چه نيكبخت است كسى كه تو را گرامى دارد.

(31) درود بر تو كه چه گناهان را محو كرده و عيب‌ها و زشتى‌ها را پوشاندى.

(32) درود بر تو چه طولانى بودى بر گناهكاران و چه با هيبت و ترس بودى در دل اهل ايمان.

(33) درود بر تو كه هيچ ماهى نتواند با تو همسنگ باشد.

(34) درود بر تو اى ماهى كه وجودت سلامت و امان است.

(35) درود بر تو كه مصاحبت و همراهى تو ناپسند نبوده و معاشرت با تو نكوهيده نبود.

(36) درود بر تو كه با بركات و نيكى‌ها بر ما وارد شدى و از ما چرك گناهان را شستى.

(37) درود بر تو كه چون با تو وداع كنيم، نه از باب خستگى است و از روزه داشتن در تو كسالتى بر جان نداريم.

(38) درود بر تو كه پيش از آمدنت خواسته شده بودى، و پيش از رفتنت بر نبودنت اندوهناكيم.

(39) درود بر تو چه بسيار بدى‌ها كه به سبب تو از ما بازگرديده و چه بسيار نيكى‌ها كه به وسيله‌ى تو بر ما جارى شده است.

(40) درود بر تو و بر شب قدر كه از هزار ماه بهتر است.

(41) درود بر تو كه ديروز چه سخت به تو دلبسته بوديم و فردا كه نباشى آتش اشتياق تو را در دل داريم.

(42) درود بر تو و بر فضل و برترى تو كه از آن محروم و بازداشته شديم و بر بركات و نيكى‌هاى گذشته‌ات كه از ما ربوده شد.

(43) خدايا، ما اهل اين ماه هستيم كه به وسيله‌ى آن ما را مقامى ارجمند دادى و به وسيله‌ى احسان و نيكى‌ات توفيق عطا نمودى. آن هنگام كه بدبختان، قدر آن را نشناختند و بر اثر بدبختى‌شان از فضل و احسان آن محروم و بى‌بهره شدند.

(44) خدايا، تو ما را برگزيدى و توفيق شناخت اين ماه را عنايت كرده و به سنت اين ماه رهنمون شدى و توفيق روزه دارى و نماز در آن را به ما عطا فرمودى، اگر چه كوتاهى كرديم، و اندكى از بسيار را در آن به جا آورديم.

(45) خدايا، سپاس شايسته‌ى توست و در حالى كه به بدكردارى اقرار و به تباه ساختن اعتراف مى‌كنيم، در حالى كه پشيمانى حقيقى دل‌ها و عذر خواستن در زبان‌هاى ماست كه از روى راستى براى خشنودى توست، پس ما را بر تقصيرى كه در بندگى‌ات داشته‌ايم اجر و پاداشى ده؛ پاداشى كه به مدد آن به فضايل والا نايل آييم و (به وسيله‌ى آن) به ذخيره‌هايى كه مشتاق آنيم برسيم.

(46) و عذر ما را در تقصير از حق خود قبول نما و عمر ما را تا ماه رمضان كه در پيش است دراز گردان تا آن گاه كه ماه رمضان ديگر را درك كرديم، تا چنان كه در شأن خداوندى‌ات باشد تو را عبادت كنيم و ما را به چنان جايگاهى رسان كه در خور فرمانبردارى است و به آن سان كارهايى وادار كه در اين ماه رمضان و رمضان ديگر حق تو را ادا كند.

(47) خدايا، اگر در اين ماه آهنگ گناهى كرده يا گناهى در آن به جاى آورديم يا به عمد مرتكب خطايى شديم يا ناخواسته و غير عمد بر خود ستم كرده يا حرمت كسى را شكسته، يا پرده‌درى نموده باشيم، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و گناه ما را به رحمت خود فروپوشان و به گذشت خود از ما درگذر و ما را در آن گناه در برابر چشم شماتت كنندگان قرار مده و زبان آنان را كه زخم زبان مى‌زنند بر ما مگشا و به مهربانى بى‌پايانت و احسانت كه كم نمى‌شود، ما را به چيزى بگمار كه سبب فرونهادن و پوشاندن كارهايى شود كه از آن بازداشتى و آن را نمى‌پسندى و ما در اين ماه مرتكب شديم.

(48) بار خدايا، درود فرست بر محمد و خاندانش، و مصيبت و اندوهمان را به رفتن ماه رمضان عوض ده و براى ما روز عيد و روز گشودن روزه‌مان را مبارك و نيكو گردان و آن را از بهترين روزهايى كه بر ما گذشته است قرار ده؛ روزى كه بخشش تو را به سمت ما كشانده و گناه ما را محو و پاك كرده باشد و گناهان آشكار و پنهان ما را بياموز.

(49) خداوندا، با گذشتن اين ماه از گناهان ما بگذر و با بيرون رفتن از آن، ما را از (گرداب) گناه وارهان و به وسيله‌ى آن ما را در شمار نيكبخت‌ترين اهل اين ماه قرار ده كه بهره‌شان بيش از همه بوده و بيش از همه از اين ماه نصيب داشته‌اند.

(50) خدايا، كسى كه حق اين ماه را به طورى كه سزاوار است رعايت كرده، و احترامش را آن گونه كه بايد حفظ نموده، و (براى عمل) به احكامش به طورى كه سزاوار كوشش در آنهاست كوشيده، و از گناهان خويش به طورى كه شايسته‌ى پرهيزگارى است پرهيز نموده يا به وسيله‌ى عملى كه تقرب‌آور است به سوى تو تقرب جسته و از رضا و خشنودى تو نصيبى به او رسيده، از توانگرى خود مانند آن را به ما ببخش و از فضل و احسانت چندين برابر آن را به ما عطا فرما، زيرا فضل تو نقصان پذير نيست و گنجينه‌هاى تو كم نمى‌شود، بلكه افزون مى‌گردد و معادن احسان تو نابود نمى‌شود و عطا و بخشش تو گوارا بخششى است.

(51) خدايا، بر محمد و خاندان او درود فرست و براى ما مانند پاداش‌هاى كسى را بنويس كه تا روز قيامت در اين ماه روزه گرفته يا در عبادت براى تو كوشش داشته است.

(52) بار خدايا، ما در روز فطر كه آن را براى مؤمنان عيد و شادى و براى اهل دين خود روز اجتماع و گرد آمدن و روز تعاون و كمك كردن به يكديگر قرار دادى، از هر گناهى كه آن را به جاى آورده‌ايم يا كار بدى كه پيش از اين انجام داده‌ايم يا انديشه‌ى بدى كه در دل داشته‌ايم، به سوى تو بازگشته و توبه مى‌نماييم؛ توبه‌ى كسى كه رجوع به گناهى را در دل نمى‌گذراند و پس از توبه به گناهى بازنمى‌گردد، توبه‌ى خالصى كه از شك و دودلى پاكيزه باشد پس آن را از ما قبول فرما و از ما راضى و خشنود شو و ما را بر آن ثابت و پابرجا گردان.

(53) خدايا، ترس كيفر دوزخ و شوق به پاداش وعده داده شده را روزى ما گردان تا اين كه لذت و خوشى آنچه از تو مى‌خواهيم و اندوه آنچه را كه از آن به تو پناه مى‌بريم را دريابيم.

(54) و ما را نزد خويش از توبه كنندگانى قرار ده كه محبت و دوستى‌ات را براى آنها واجب نموده‌اى و از ايشان بازگشت و طاعتت را پذيرفته‌اى، اى عادل‌ترين دادگران.

(55) خدايا از پدران و مادران و همه‌ى همكيشان ما، و هر كه از ايشان كه در گذشته و هر كه زنده است تا روز رستاخيز درگذر.

(56) خدايا، بر پيامبرمان محمد و خاندانش درود فرست همچنان كه بر فرشتگانى كه از خواص و نزديكان درگاهت هستند درود فرستادى و درود فرست بر او و بر خاندانش، همچنان كه بر پيامبرانت درود فرستادى و درود فرست بر او و خاندانش، همچنان كه بر بندگان شايسته‌ات درود فرستادى؛ و درودى برتر و بالاتر از آنها، اى پروردگار جهانيان چنان درودى فرست كه بركتش برسد و سودش ما را دريابد و به وسيله‌ى آن، درخواست ما روا شود، زيرا تو كريم‌ترين كسى هستى كه به او روى آورده شده و بى نياز كننده‌ترين كسى هستى كه بر او اعتماد شده و بخشنده‌ترين كسى هستى كه از فضل و احسانش درخواست شده و تو بر هر چيز توانايى.