دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه حسن ثقفی تهرانی

(1) خدايا! اى كه از كسى پاداش نمى‌خواهى،

(2) و اى كه از عطا پشيمان نمى‌شوى،

(3) و اى كه مزد بنده‌ى خويش را برابر نمى‌دهى (و افزون مى‌بخشى)،

(4) نعمتت بى‌سابقه‌ى استحقاق است، و عفوت، به رسم تفضل... و عقوبتت، به آئين عدل... و قضا و حكمت محض خير است.

(5) اگر عطا فرموده‌اى، عطايت را به منت نيالوده‌اى، و اگر منع نموده‌اى، منعت از راه ستم و تجاوز نبوده است.

(6) هر كه تو را سپاس گويد جزا مى‌دهى، با آنكه تو خود، وى را به سپاست ملهم ساخته‌اى،

(7) و به هر كه تو را ستايش كند، پاداش مى‌بخشى، در صورتى كه تو خود، ستايشت را به او آموخته‌اى،

(8) پرده مى‌پوشى بر كسى كه اگر مى‌خواستى، رسوايش مى‌ساختى، و مى‌بخشى به آن كه اگر اراده مى‌فرمودى، محرومش مى‌نمودى، در حالى كه آن دو تن، سزاوار رسوايى و محروميت از جانب تواند. اما تو، كارهايت را بر پايه‌ى تفضل، بنا نهاده‌اى، و قدرتت را در عفو و گذشت، (نشان داده‌اى و) به اجرا گذارده‌اى،

(9) و با كسى كه عصيان ورزيده، با بردبارى برخورد نموده‌اى، و به آن كه (با گناه) درباره‌ى خويشتن، قصد ستم كرده، مهلت داده‌اى. تو با مداراى خود، به ايشان فرصت مى‌دهى تا مگر بازگردند، و در مواخذه‌ى آنان شتاب نمى‌نمايى تا شايد «توبه» كنند، باشد كه هيچ يك از آنان كه برخلاف رضاى تو مستوجب هلاك شده، به مهلكه نيفتد، و كسى كه به سوءاستفاده از نعمتت سزاوار بدبختى گرديده، بدبخت نشود، مگر پس از آنكه راه هر بهانه بر او بسته گردد ، و حجت از هر جهت بر او تمام شود، (و اين مهلت و اتمام حجت) پرتو گرمى، از آفتاب عفو تو است، اى معبود بزرگوار!، و ميوه‌ى منفعتى از بوستان شفقت تو است، اى خداى بردبار!.

(10) اين توئى كه براى بندگانت «درى» به سوى عفوت گشوده و آن را «توبه» ناميده‌اى، و بر آن در، راهنمايى از وحى خود قرار داده‌اى، تا آن را گم نكنند، پس تو خود- كه نامت مبارك و جاويد است- فرموده‌اى: «به سوى خدا (برگرديد و) توبه كنيد، توبه‌اى خالص و پيراسته از نفاق، تا مگر پروردگارتان گناهانتان را بيامرزد، و شما را به بهشتهايى كه نهرها در زير (درختان) آنها جارى است وارد سازد،

(11) در آن روز كه خدا، پيامبر و آنان را كه به او ايمان آوردند خوار نمى‌گذارد، نورشان پيش روى ايشان و از جانب راستشان مى‌تابد و مى‌درخشد، مى‌گويند: پروردگارا! نور ما را براى ما كامل ساز، و ما را بيامرز، زيرا تو بر هر چيز، كمال قدرت را دارى»، پس بعد از گشودن در، و وجود دليل و راهنما عذر آن كس كه از ورود به آن منزل، غفلت ورزد چيست؟.

(12) و توئى كه در معامله، بر عطاى خود به بندگانت افزوده‌اى، كه مى‌خواهى در تجارتشان با تو، سود برند، و در ورود به سرمنزل لطفت كامياب گردند، و از خوان بخششت بهره‌ى افزون يابند، و بدين سبب، تو خود - كه مبارك نام و بلندمقامى- فرموده‌اى: «هر كس، كار نيكى انجام دهد، پاداش وى ده برابر است، و هر كه كار بدى مرتكب گردد، جز به كار بدش كيفر داده نخواهد شد»،

(13) و فرموده‌اى: «مثل آنان كه اموالشان را در راه خدا انفاق مى‌كنند، مانند دانه‌اى است كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشه، صد دانه باشد، و خدا اين تعداد را براى هر كه بخواهد، مضاعف و مكرر مى‌سازد»، و فرموده‌اى: «كيست كه به خدا قرض‌الحسنه‌اى دهد تا خدا آن را برايش چندين برابر سازد»، و همچنين نظائر اين آيات كه در قرآن، در مورد تكرار ثواب نيكيها نازل فرموده‌اى.

(14) و توئى كه با سخنت از جهان غيب خود، و به وسيله‌ى تشويقت كه متضمن بهره‌ى بندگان است آنان را به امورى هدايت نمودى كه اگر از آنان مستور مى‌داشتى، چشمهاشان آن را درك نمى‌كرد، و گوشهاشان آن را فرانمى‌گرفت، و دست‌انديشه‌ى‌شان، به آن نمى‌رسيد، از اين رو، فرموده‌اى: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم، و مرا سپاس بگذاريد و كفران نكنيد»، و فرمودى: «هر آينه اگر شكر كنيد، شما را فزونى دهم، و اگر كفران نماييد، البته، عذاب من سخت است»،

(15) و فرمودى: «مرا بخوانيد تا دعاى شما را مستجاب نمايم. راستى، آنها كه متكبرانه از عبادت من، سر مى‌پيچند، به زودى، خوار و ذليل، وارد دوزخ خواهند شد»، پس دعاى خود را عبادت، و ترك آن را تكبر ناميدى، و بر ترك دعا، به ورود با خوارى در دوزخ، تهديد فرمودى.

(16) و به اين سبب، بندگانت، به بركت لطفت يادت نمودند، و با مدد تفضلت سپاست گفتند، و بر حسب فرمانت تو را خواندند، و براى افزون گرفتن از تو، در راهت صدقه دادند، و در اين كار، نجات ايشان از خشمت، و دستيابى به خوشنودى‌ات بود.

(17) و اگر مخلوقى، مخلوق ديگر را همچنان كه تو بندگانت را به لطفت هدايت فرمودى، به محبتش راهنمايى مى‌نمود (موصوف به احسان مى‌شد، و متصف به كرم و بخشش مى‌گشت، و به هر زبانى) مورد ستايش قرار مى‌گرفت، پس تو را ستايش تا آنجا كه راهى در ستودنت يافت شود، و تا لفظى كه در ستايشت به كار رود، و معنايى كه به سپاس، منصرف گردد، باقى باشد،

(18) اى كسى كه به خاطر احسان و فضل بر بندگانت شايسته‌ى ستايشى، و آنان را غرق درياى عطا و بخششت ساخته‌اى، چه آشكار است در زندگى ما نعمتت!، و چه سرشار است بر ما لطف و منتت!، و چه نيكيها از تو كه به ما اختصاص داده شده است!،

(19) ما را به جانب دينت كه انتخاب نموده‌اى، و آئينت كه پسنديده‌اى، و طريقه‌ات كه آسان ساختى، راهنمايى فرمودى، و به شاهراه تقرب به پيشگاهت، و رسيدن به كرامتت بصيرت بخشيدى.

(20) خدايا! و تو از خالصترين آن وظايف، و ممتازترين آن فرائض، ماه رمضان را قرار دادى كه آن را در ميان ساير ماهها مخصوص گرداندى، و از همه زمانها و روزگارها اختيار فرمودى، و بر تمام اوقات سال، برتر داشتى، به سبب قرآن و نورى كه در اين ماه، فروفرستادى، و ايمان را مضاعف ساختى، و روزه را واجب فرمودى، و به شب‌زنده‌دارى در آن، ترغيب كردى، و از شب قدرش كه بهتر از هزار ماه است تجليل نمودى،

(21) آنگاه، ما را به يمن اين ماه، بر ساير امتها، برترى بخشيدى، و بركتش را به ما- نه پيروان مذاهب ديگر- اختصاص دادى، پس روزش را به فرمانت روزه داشتيم، و شبش را با كمك و لطفت، به عبادت برخاستيم، در حالى كه به وسيله‌ى اين صيام و قيام، خود را در معرض آن رحمتى كه ما را بر آن، عرضه فرمودى درآورديم، و آن را سبب رسيدن به ثواب تو قرار داديم، و تو، به آنچه از درگاهت خواسته شود قادرى، (و) آنچه را از احسان و تفضلت مسئلت گردد بخشنده‌اى، (و) به هر كه آهنگ قرب تو كند نزديك مى‌باشى.

(22) و اين ماه، در ميان ما ستوده زيست، و با ما به نيكى مصاحبت كرد، و بهترين سودهاى جهانيان را بهره‌ى ما ساخت، سپس به هنگام پايان يافتن وقتش، و سر آمدن مدتش، و كامل شدن عددش، از ما جدا شد،

(23) اينك آن را مانند كسى وداع مى‌كنيم كه فراقش بر ما سنگين، و روى برتافتنش ما را غمگين ساخته و به هراس انداخته است، و بر ذمه‌ى ما پيمانى نگاه داشتنى، و حرمتى شايسته‌ى رعايت و ملازم، و حق ثابت و لازم دارد، از اين رو مى‌گوييم: سلام بر تو! اى بزرگترين ماه خدا، و اى عيد دوستان وى.

(24) سلام بر تو! اى گراميترين همنشين، از ميان اوقات، و اى بهترين ماه در روزها و ساعات.

(25) سلام بر تو! اى ماهى كه بر آمدن كامها در آن، نزديك و آسان، و اعمال نيك در آن، منتشر و فراوان است.

(26) سلام بر تو! اى همنشين كه چون پديد آيد، احترامش بسيار، و چون ناپديد شود، فقدانش دردناك و اسف‌بار است، و اى مايه‌ى اميد كه فراقش رنج‌فزا و ناگوار مى‌باشد.

(27) سلام بر تو! اى همدمى كه چون روى آوردى، مايه‌ى انس شدى و شادى انگيختى، و چون سپرى گشتى، وحشت افزودى و متالم ساختى.

(28) سلام بر تو! اى همسايه‌اى كه دلها، به بركتت نرم شد، و گناهان، به يمنت كم گشت.

(29) سلام بر تو! اى ياورى كه بر ضد شيطان، يارى و كمك رساندى، و اى رفيقى كه راههاى احسان را هموار گرداندى.

(30) سلام بر تو! چه بسيارند كسانى كه خدا در دوران تو آزاد (و از آتش، دور) فرموده، و چه سعادتمند، به بركت تو كسى است كه حرمتت را منظور داشته است!.

(31) سلام بر تو! كه چه گناهان را محو نمودى، و چه عيبها را پوشاندى!.

(32) سلام بر تو! چه طولانى بودى بر گناهكاران، و چه هيبتى داشتى در دل اهل ايمان!.

(33) سلام بر تو! اى ماهى كه روزها با تو سر همسرى ندارند.

(34) سلام بر تو! اى ماهى كه از هر نظر، مايه‌ى آرامش و سلامت مى‌باشى.

(35) سلام بر تو! كه مصاحبتت ناپسند نيست، و معاشرتت نكوهيده نمى‌باشد.

(36) سلام بر تو! همچنان كه تو با ارمغان بركات، بر ما وارد گشتى، و آلودگى گناهان را از ما فروشستى.

(37) سلام بر تو! نه كه وداع با تو، از روى خستگى و كدورت باشد، و نه ترك روزه‌ات، از راه ملال، صورت پذيرد.

(38) سلام بر تو! كه پيش از آمدنت خواستار تواند، و قبل از رفتنت، از انديشه‌ى دورى‌ات محزون مى‌باشند.

(39) سلام بر تو! چه بسا بديها كه به يمن تو از ما دور شد، و چه خوبيها كه به بركتت بر ما روان گشت.

(40) سلام بر تو! و بر شب قدر كه از هزار ماه بهتر است.

(41) سلام بر تو! كه ديروز چه سخت به تو، دل بسته بوديم، و فردا چه بسيار به تو مشتاق خواهيم بود!.

(42) سلام بر تو! و بر فضيلتت كه از آن، محروم گشتيم، و بر بركات گذشته‌ات كه از ما گرفته شد.

(43) خدايا! ما اهل اين ماه مى‌باشيم، كه ما را به آن، تشريف بخشيدى، و براى حق‌شناسى آن، در سايه‌ى لطفت توفيق دادى، در آن زمان كه بدبختان، قيمت وقتش را نشناختند، و از بخت بدشان، از فضيلتش محروم ماندند،

(44) (و) توئى سرپرست ما، در شناختن فضيلتش، كه ما را بدان ممتاز فرمودى، و آدابش، كه ما را به آن، رهبرى نمودى، و ما به توفيق تو، صيام و قيامش را با تقصير (و كوتاهى) عهده‌دار شديم، و اندكى از بسيار را در آن به جا آورديم.

(45) خداوندا! پس تو را ستايش مى‌كنيم در حالى كه به بدكردارى خويش، اقرار داريم، و به سهل‌انگاريمان اعتراف مى‌نماييم، و پشيمانى قطعى دلهامان، و پوزش صادقانه‌ى زبانهامان را به تو اختصاص مى‌دهيم، پس ما را عليرغم كوتاهى كه در اين ماه داشته‌ايم اجرى عطا كن كه به نيرويش خيرى را كه دلخواه است دريابيم، و اندوخته‌هاى گوناگون را كه مورد علاقه‌ى شديد است به عوض بستانيم،

(46) و عذر ما را در تقصيرى كه نسبت به حقت داريم بپذير، و آينده‌ى عمرمان را به ماه رمضان ديگر برسان، و چون ما را به آن رساندى، پس بر انجام عبادتى كه سزاوار تو است يارى ده، و بر قيام به طاعتى كه لايق آن ماه است موفق ساز، و از اعمال شايسته، در طول ماههاى روزگار، آنچه را كه موجب تدارك حق تو در دو ماه رمضان گذشته و آينده باشد، به دست ما جارى فرما.

(47) خدايا! و هر گناه كوچك يا بزرگ كه در اين ماه، پيرامون آن گشته‌ايم، يا معصيتى كه به آن، آلوده شده‌ايم، و خطائى كه مرتكب گرديده‌ايم، از روى عمد يا فراموشى، كه به خود ستم كرده، يا آبروى كسى ديگر را ريخته باشيم، پس بر محمد و آل او رحمت فرست، و ما را در پرده‌ى ستارى‌ات بپوشان، و با عفوت از ما بگذر، و ما را در اين ماه (و به خاطر آن گناه)، در برابر ديده‌ى شماتت‌كنندگان درمياور، و زبان طعنه‌زنندگان را بر ما مگشاى، و ما را به كارى بگمار كه سبب فروريختن و پوشاندن چيزى شود كه در ماه رمضان، بر ما نمى‌پسندى، (خواسته‌ام را برآور) به مهربانى‌ات كه پايان نمى‌پذيرد، و لطفت كه كاستى نمى‌گيرد.

(48) خدايا! بر محمد و آل او رحمت فرست، و مصيبت و اندوه ما، در غم سپرى شدن ماه ما را جبران كن، و روز عيد و فطرمان را بر ما مبارك گردان، و آن را از بهترين روزهايى قرار ده كه بر ما گذشته است، روزى كه عفو را بيشتر جلب كند، و گناه را بهتر پاك نمايد، و گناهان پنهان و آشكار ما را بيامرز.

(49) خدايا! با بيرون شدن اين ماه، ما را از گناهانمان بيرون آور، و همراه با خارج گشتنش ما را از بديهامان خارج ساز، و از خوشبخت‌ترين اهل اين ماه، به وسيله‌ى اين ماه، و از پر نصيب‌ترين ايشان در اين ماه، و از بهره‌مندترينشان از اين ماه، قرار ده.

(50) خدايا! هر كس كه حق اين ماه را بدانگونه كه شايسته است رعايت نموده، و حرمتش را چنانكه بايد، نگاه داشته، و در اجراى حدودش آن طور كه سزاوار است به پا خاسته، و از گناهانش بدان‌سان كه زيبنده و درخور تقوا است پرهيز كرده، يا به وسيله‌ى كار خيرى، به تو تقرب جسته كه موجب خوشنودى‌ات از وى شده، و رحمتت را به او معطوف ساخته، پس مانند آنچه به او بخشيده‌اى، از خزانه‌ى غناى حضرتت به ما ببخش، و چندين برابرش را از منبع فضل و لطفت به ما عطا فرما، زيرا كه فضل تو كاستى نمى‌گيرد، و خزانه‌هايت نقصان نمى‌پذيرد بلكه افزون مى‌گردد، و معادن احسانت از ميان نمى‌رود، و همانا بخشش گوارا، بخشش تو است.

(51) خدايا! بر محمد و آل او رحمت فرست، و مانند مزدها و ثواب كسانى، كه در رمضان- تا روز رستاخيز- نور جان، به روزه برافروزند، يا از عبادتت توشه اندوزند، براى ما بنويس (و ثبت فرما).

(52) خدايا! ما، در اين روز فطر كه براى مومنان، عيد و شادى قرار دادى، و براى اهل آئينت روز اجتماع و تعاون ساختى، به درگاهت «توبه» مى‌كنيم: از هر گناهى كه مرتكب شده‌ايم، يا كار زشتى كه پيشتر انجام داده‌ايم، يا انديشه‌ى بدى كه در دل داشته‌ايم، (توبه مى‌كنيم) توبه‌ى كسى كه خيال بازگشت به گناه را در دل ندارد، و پس از «توبه»، به خطايى بازنمى‌گردد، توبه‌ى خالصى كه از شك و ريب، پيراسته باشد، پس آن را از ما بپذير، و از ما خوشنود شو، و ما را بر آن، ثابت بدار.

(53) خدايا! ترس از عذاب وعيد، و شوق به ثواب موعود را روزى ما ساز، تا لذت آنچه كه از تو مى‌خواهيم، و اندوه آنچه را كه از آن به تو پناه مى‌بريم دريابيم،

(54) و ما را در پيشگاهت از توبه‌كنندگانى قرار ده كه محبتت را نسبت به آنان لازم ساخته‌اى، و بازگشتشان به طاعتت را پذيرفته‌اى، اى عادلترين عادلان!.

(55) خدايا! پدران ما و مادران ما، و اهل دينمان: چه آنان كه از دنيا رفته‌اند و چه آنها كه تا قيامت خواهند آمد، همه را ببخش.

(56) خدايا! بر محمد: پيامبر ما و بر آل او رحمت فرست همچنان كه بر فرشتگان مقرب خود، رحمت فرستادى، و او و آل او را مشمول رحمتت بدار همانگونه كه پيامبران مرسل خود را مشمول رحمت ساختى، و بر او و آل او درود فرست بدانسان كه بر بندگان شايسته‌ات درود، نثار فرمودى، و بهتر از آن اى پروردگار جهانيان! درود و رحمتى كه بركتش به ما برسد، و سودش عايدمان گردد، و به يمنش دعاى ما مستجاب شود، زيرا تو كريمتر كسى هستى كه به وى توجه كنند، و بى‌نيازكننده‌تر كسى كه بر او توكل نمايند، و بخشنده‌تر كسى كه از خزانه‌ى لطفش چيزى بطلبند، و تو بر هر چيز، كمال توانايى دارى.