دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه محمد مهدی رضايی

(1) خدايا، اى آن كه در برابر آنچه مى‌دهى، پاداش نمى‌خواهى.

(2) اى آن كه از بخشش خود پشيمان نمى‌شوى.

(3) اى آن كه پاداش بنده‌ات را نه هموزن آنچه كرده، بلكه افزون‌تر مى‌دهى.

(4) تو بى‌استحقاق ما نعمت مى‌دهى، و از روى تفضل گناه را مى‌آمرزى. عذاب تو عين عدالت است، و حكم تو خير و صلاح ما.

(5) اگر عطا كنى، آن را به منت نياميزى، و اگر منع كنى، از روى ستم نباشد.

(6) به هر كس كه سپاست گويد، جزا مى‌بخشى، حال آن كه تو خود سپاس گفتن را به او الهام كرده‌اى،

(7) و به هر كس كه تو را ستايش كند، پاداش مى‌دهى، حال آن كه تو خود به او ستايشگرى آموخته‌اى.

(8) بر گناه كسى پرده مى‌افكنى كه اگر مى‌خواستى، رسوايش مى‌كردى، و به كسى نعمت مى‌دهى كه اگر مى‌خواستى، او را نعمت نمى‌دادى، و آن دو يكى سزاوار رسوايى و ديگرى سزاوار منع تو بود، ولى تو كارهاى خود را بر تفضل بنا نهاده‌اى و قدرتت را در مسير آمرزش گناه جارى ساخته‌اى.

(9) با هر كس كه نافرمانى‌ات كرده بردبارانه رفتار مى‌كنى، و آن را كه خواسته بر خود ستم ورزد، مهلت مى‌دهى. آرى، تو با ايشان مدارا مى‌كنى تا وقتى كه به سوى تو برگردند، و عذابشان را به تأخير مى‌اندازى تا وقتى كه توبه كنند، تا آن كس كه هلاك مى‌شود، بى‌رضاى تو در ورطه‌ى نابودى نيفتد، و آن كه تيره‌بخت مى‌گردد، به نعمت تو تيره‌بختى نيابد مگر پس از آن كه ديگر عذرى نبيند و حجت بر وى تمام شود. اين همه، از لطف و كرم توست اى خداى بخشنده، و بهره‌اى از مهربانى و عطوفت توست كه ما را نصيب گرديده، اى خداوند پر شكيب.

(10) تويى كه براى بندگانت درى به سوى آمرزش خود گشوده‌اى و آن را «توبه» ناميده‌اى، و براى رسيدن به اين در، از وحى خويش راهنمايى قرار داده‌اى تا آن را گم نكنند. اى آن كه نامت بلند و جاويد است، خود فرمودى: «خالصانه به سوى خدا بازگرديد؛ باشد كه پروردگارتان گناهان شما را بيامرزد و شما را به باغ‌هايى وارد كند كه از زير درختان آن جويباران جارى است.

(11) آن روز كه خدا پيامبر و كسانى را كه با او به اسلام گرويده‌اند، خوار و درمانده نمى‌گرداند. نورشان پيشاپيش و از سمت راستشان در حركت است. مى‌گويند: اى پروردگار ما، نورمان را به كمال رسان و ما را ببخشاى، كه تو بر هر كار توانايى.» اينك آن كس كه از داخل شدن به منزلگاه توبه، پس از گشايش در و بودن راهنما، غفلت نمايد، چه بهانه‌اى تواند داشت؟

(12) تويى كه در معامله با بندگانت، به سود آنان بر قيمت مى‌افزايى، و مى‌خواهى كه در اين تجارت سود بسيار برند، و با فرود آمدن به درگاه تو رستگارى و فزونى يابند. اى آن كه نامت بلند و جاويد است، خود فرمودى: «هر كس كارى نيك كند، ده برابر پاداش بيند، و هر كس كارى بد مرتكب شود، جز همانند آن كيفر نبيند».

(13) و فرمودى: «كار آنان كه دارايى خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند، به كار دانه‌اى ماند كه هفت خوشه بروياند و در هر خوشه سد دانه باشد. و خدا اين شماره را براى هر كس كه بخواهد، چند برابر مى‌افزايد.» و فرمودى: «كيست آن كه خدا را قرض‌الحسنه‌اى دهد تا آن را براى او به چندين برابر افزون كند». و همانند اين آيات كه در قرآن در باب افزايش حسنات نازل كرده‌اى.

(14) تويى كه به سخن خود كه از عالم غيب فرستادى و با ترغيب بندگانت به آنچه سودشان در آن است، آنان را به چيزهايى راه نمودى كه اگر پنهان كرده بودى، چشم‌هاشان نمى‌ديد و گوش‌هاشان صداى آن را نمى‌شنيد و انديشه‌هاشان بدان راه نمى‌يافت. از اين رو، فرمودى: «به ياد من باشيد تا به ياد شما باشم، و سپاس من گوييد و مرا ناسپاسى مكنيد». و فرمودى: «اگر سپاس من گوييد، شما را نعتم بيفزايم، و اگر كفران نعمت كنيد، بى‌شك عذاب من سخت است.»

(15) و فرمودى: «بخوانيد مرا تا دعايتان را اجابت كنم. آنان كه از بندگى من سر مى‌پيچند، زود باشد كه با ذلت و خوارى به دوزخ درآيند.» پس دعا به درگاه خود را عبادت خواندى و ترك آن را سركشى، و تهديد كردى كه ترك آن سبب داخل شدن به دوزخ است در عين خوارى و ذلت.

(16) بدين سبب، تو را با انعام و بخششت به ياد آوردند، و با فضل و احسانت سپاس گفتند، و به فرمانت تو را خواندند، و در راه تو صدقه دادند تا از تو افزودنى نعمت خواهند، و بدين وسيله، از خشم تو رهايى جستند و به خشنودى‌ات رستگار شدند.

(17) اگر يكى از آفريدگان تو ديگرى را به چيزى راه مى‌نمود كه تو بندگانت را به آن دلالت كرده‌اى، او را به نيكوكارى و نعمت دهى وصف مى‌كردند و به هر زبانى مى‌ستودند. پس حمد و ستايش براى توست تا آنجا كه راهى به سپاسى تو يافت شود و تا آن زمان كه لفظى كه با آن ستايش تو كنند و معنايى كه با آن حمد تو گويند، باقى باشد.

(18) اى آن كه با احسان و بخشش خود بندگانت را به حمد و ثناى خود فراخواندى و ايشان را در ميان نعمت‌ها و عطايا فرو پوشاندى، چه آشكار است نعمتهاى تو در زندگى ما، و چه بسيار و گسترده است بخشش تو در حق ما، و نيكى تو كه آن را ويژه‌ى ما گردانده‌اى.

(19) تو ما را به آيين برگزيده‌ات و دين پسنديده‌ات و راه آسانت هدايت كردى، و شيوه‌ى تقرب جستن به خود و رسيدن به كرامت خود را به ما شناساندى.

(20) خدايا، تو ماه رمضان را از گزيده‌ترين وظايف و ويژه‌ترين واجبات خود قرار دادى؛ ماهى كه آن را در ميان ماه‌هاى ديگر ممتاز ساخته‌اى، واز ميان همه‌ى زمان‌ها و روزگارها آن را برگزيده‌اى، و بر همه‌ى اوقات سال برترى‌اش داده‌اى؛ زيرا قرآن و نور را در آن فرو فرستاده‌اى، و ايمان بندگانت را به كمال رسانده‌اى، و روزه را در آن واجب نموده‌اى، و مردم را به شب‌زنده‌دارى در اين ماه راغب فرموده‌اى، و شب قدر را، كه از هزار ماه بهتر است بزرگ و گرامى داشته‌اى.

(21) با ماه رمضان، ما را بر امت‌هاى ديگر برترى دادى، و با فضيلت اين ماه ما را براى سبقت جستن از ملت‌هاى ديگر اختيار كردى، پس به فرمان تو روزهايش را روزه داشتيم و به يارى تو شب‌هايش را به عبادت برخاستيم؛ در حالى كه با اين روزه و شب‌زنده‌دارى، خود را در معرض رحمتى نهاديم كه بر ما عرضه داشته بودى، و آن را وسيله‌ى رسيدن به ثوابت قرار داديم. بر عطاى آنچه از تو خواهند، قدرت دارى، و آنچه از فضل تو طلب كنند، مى‌بخشى، و به آن كس كه قرب تو جويد، نزديكى.

(22) اين ماه مبارك، در ميان ما به شايستگى زيست، و به نيكى همنشين ما گرديد، و گران‌مايه‌ترين سودهاى اهل جهان را به ما بخشيد، سپس چون زمانش به انجام رسيد و مدتش به سر آمد و شمار روزهايش پايان گرفت، از ما جدا شد.

(23) اينك او را بدرود مى‌گوييم؛ همچون بدرود گفتن كسى كه فراقش بر ما دشوار است و رفتنش ما را دچار اندوه و وحشت مى‌كند و عهدى نگه‌داشتى و حرمتى رعايت كردنى و حقى گزاردنى از وى را بر ما لازم مى‌گرداند. پس مى‌گوييم: سلام بر تو اى بزرگترين ماه خدا، و اى عيد دوستان خدا.

(24) سلام بر تو اى گرامى‌ترين اوقاتى كه همنشين ما بودى، و اى بهترين ماه در همه‌ى روزها و ساعت‌ها.

(25) سلام بر تو اى ماهى كه در آن آرزوها در دسترس آيند و بسى كارهاى نيك انجام شود.

(26) سلام بر تو اى همنشين كه تا هستى پر قدر و منزلتى، و چون از ما جدا شوى، فراق تو دردناك است. اى مايه‌ى اميد كه دورى‌ات براى ما سخت و رنج‌افزاست.

(27) سلام بر تو اى همدمى كه چون آمدى، بر دل ما آرامش آوردى و شادمان كردى، و چون سپرى شدى، ما را در وحشت تنهايى گذاشتى و درد فراق افزودى.

(28) سلام بر تو اى همسايه‌اى كه در مجاورت تو دلها نرم و رقيق شوند و گناهان رو به كاستى روند.

(29) سلام بر تو اى مددكارى كه ما را در مقابله با شيطان يار بودى، و اى رفيقى كه راههاى نيكى كردن را پيش پاى ما هموار نمودى.

(30) سلام بر تو، كه تا هستى، چه بسيار كسانى را خدا از آتش مى‌رهاند، و چه بسيار كسانى كه حرمت تو را نگه مى‌دارند و بخت نيك مى‌يابند.

(31) سلام بر تو، كه چه بسيار گناهان ما را نابود كردى، و چه بسا عيب‌هاى گوناگون را پرده پوشيدى.

(32) سلام بر تو، كه بر گناهكاران چه طولانى بودى، و چه پر شكوه بودى در دلهاى مؤمنان.

(33) سلام بر تو اى ماهى كه روزهاى ديگر سال با تو رقابت و همچشمى نتوانند.

(34) سلام بر تو اى ماهى كه وجودت مايه‌ى سلامت ما از هر گزند و آفت بود.

(35) سلام بر تو كه از همنشينى‌ات كراهت نداشتيم و با تو بودن، براى ما ناپسند نمى‌آمد.

(36) سلام بر تو كه با بركت بسيار به ما روى آوردى و ما را از چرك‌هاى گناه شست و شوى دادى.

(37) سلام بر تو كه از سر بيزازى بدرودت نگوييم، و از سر ملامت روزه‌ات را ترك نكنيم.

(38) سلام بر تو كه پيش از آمدنت در آرزوى تو بوديم، و پيش از رفتنت، به اندوه جدايى دچار شديم.

(39) سلام بر تو كه چه بسيار بدى‌ها به يمن تو از ما بگرديد، و چه بسيار خوبى‌ها به سوى ما روان گرديد.

(40) سلام بر تو آن شب قدرى كه بهتر از هزار ماه است.

(41) سلام بر تو كه ديروز چون با ما بودى، به سختى دلبسته‌ات بوديم، و فرا كه از ميان ما خواهى رفت، از جان و دل آرزومند آمدنت هستيم.

(42) سلام بر تو آن فضل تو كه اينك از آن محروم مانده‌ايم. سلام بر آن بركت‌هاى پيشين كه از ما گرفته شده است.

(43) خدايا، ما مدتى را در اين ماه به سر برديم؛ ماهى كه ما را بدان شرافت بخشيدى، و به احسان خويش ما را شايسته‌ى آن گردانيدى؛ در حالى كه مردم بدكردار تيره‌بخت، قدر آن را نشناختند و به سبب شوربختى خويش از فضل آن محروم شدند.

(44) تو ما را به شناخت اين ماه توفيق و برترى عنايت كردى، و به شيوه‌ى برخوردارى از آن راه نمودى. توفيقمان دادى كه روزهايش را روزه بداريم و شبهايش را با عبادت به صبح آوريم؛ اگر چه كوتاهى كرديم و از حق بسيار آن، اندكى را به جاى آورديم.

(45) خدايا، ستايش براى توست؛ ستايشى كه از سر اعتراف به بدكردارى و اقرار به سستى و كوتاهى. براى رضاى توست كه از صميم دل پشيمانيم، و با زبان خود، از سر صدق پوزش طلبانيم. پس در برابر آن كوتاهى‌اى كه در اين ماه در عبادت تو بدان دچار شده‌ايم، ما را پاداش ده تا با آن خيرى را دريابيم كه دلخواه ما بوده است، و اندوخته‌هاى گوناگون را كه آروز داشته‌ايم، در عوض بستانيم.

(46) پوزش ما را بپذير كه در اين ماه در اداى حق تو كوتاهى كرديم، و عمر ما را به ماه رمضان آينده برسان، و چون ما را به آن رسانيدى، كمك كن تا به عبادتى نايل شويم كه تو را سزاست، و طاعتى را برپا داريم كه در خور اين ماه است، و ما را پيوسته به كارهاى نيكى موفق ساز كه حق تو را در اين دو ماه، اين رمضان و رمضان ديگر، از ماه‌هاى عمرمان، تدارك نمايد.

(47) خدايا، اگر در اين ماه گرد گناهى كوچك يا بزرگ گرديده‌ايم، يا آن را مرتكب شده‌ايم، يا به عمد خطايى كرده‌ايم، يا از روى فراموشى بر خود ستمى روا داشته‌ايم، و يا حرمت ديگرى را نپاييده‌ايم، بر محمد و خداندانش درود فرست و بر گناهان ما پرده بپوشان. و به بخشايش خويش از ما درگذر، و ما را پيش چشم سرزنش‌كنندگان قرار مده، و زبان طعنه‌زنان را بر ما دراز مكن، و با مهربانى بى پايان و فضل كاستى‌ناپذير خود ما را به كارى وادار كه آنچه را در اين ماه از ما نمى‌پسنديدى، فرو ريزد و بپوشاند.

(48) خدايا، بر محمد و خاندانش درود فرست و اندوه فراوان ما را در فراق اين ماه پاداش نيكو عطا كن، و روز عيد و روزه گشودن ما را مبارك ساز، و آن را از بهترين روزهايى قرار ده كه بر ما گذشته و آمرزش تو را به سوى ما آورده و گناهانمان را زدوده است. و گناهان پنهان و آشكار ما را ببخشاى.

(49) خدايا، اكنون كه اين ماه به پايان رسيد و جامه‌ى زمان را به دور افكند، تو نيز جامه‌ى گناهان را از ما درآور و به دور افكن، و با رفتنش، بدى‌هاى ما را ببر، و ما را به سبب آن، از نيك‌بخترين روزه‌داران و پر نصيب‌ترين و بهره‌مندترين آنان قرار ده.

(50) خدايا، اگر كسى از روزه‌داران، چنان كه بايد، حق اين ماه و حرمتش را، پاس داشته، و به احكام آن عمل كرده، و از گناهان دورى ورزيده، يا به وسيله‌اى به تو تقرب جسته كه خشنودى و رحمتت را براى او در پى داشته است، همانند آنچه به او مى‌بخشى، از خوان بى‌نيازى‌ات به ما نيز ببخش، و چندين برابر آن را از فضل خود به ما ارزانى كن، كه فضل تو كاستى نمى‌گيرد و گنجينه‌هاى تو نقصان نمى‌پذيرد، بلكه پيوسته در حال فزونى است، و معادن احسان تو نابود نمى‌گردد، و بخشش بى‌زحمت و آماده، بخشش توست.

(51) خدايا، بر محمد و خاندانش درود فرست و براى ما ثوابى قرار ده؛ مانند ثواب كسى كه اين ماه را تا روز رستاخيز روزه داشته و در كار عبادت تو بسيار كوشيده است.

(52) خدايا، ما در اين روز فطر كه آن را براى مؤمنان روز عيد و شادى، و براى دينداران هنگامه‌ى اجتماع و همكارى قرار داده‌اى، از هر گناهى كه مرتكب شده‌ايم، و هر كار زشتى كه پيش از اين كرده‌ايم، و هر انديشه‌ى بد كه در دل خود نهان داشته‌ايم، دست بر مى‌داريم و به سوى تو مى‌آييم؛ همچون كسى كه ديگر خيال بازگشت به گناه را ندارد و ديگر مرتكب هيچ گناهى نخواهد شد؛ خالصانه و بدون ذره‌اى شك و ترديد. پس بازگشت ما را آغوش گشاى و از ما خشنود باش، و ما را بر ترك گناه استوار بدار.

(53) خدايا، ما را از عذاب آتش دوزخ بترسان و به ثوابى كه وعده فرموده‌اى مشتاق گردان، تا دريابيم لذت آنچه را از تو مى‌خواهيم، و اندوه آنچه را از آن به تو پناه آورده‌ايم.

(54) و ما را در زمره‌ى كسانى درآور كه به تو روى آورده‌اند و تو محبت خود را نصيبشان كرده‌اى و بازگشت آنان را به طاعت خود پذيرفته‌اى، اى دادگرترين دادگران.

(55) خدايا، از گناه پدران و مادران ما، و از گناه همكيشان ما درگذر؛ چه آنان كه از اين جهان رخت بربسته‌اند و چه آنان كه تا هنگامه‌ى قيامت به دنيا مى آيند.

(56) خدايا، بر محمد، پيامبر ما، و خاندانش درود فرست، همچنان كه بر فرشتگان مقرب خود درود مى‌فرستى. بر او و خاندانش درود فرست، آن گونه كه بر پيامبران مرسل خود درود مى‌فرستى. بر او و خاندانش درود فرست، آن‌سان كه بر بندگان شايسته‌ى خود درود مى‌فرستى، و برتر از درود آنان، اى پروردگار هستى‌ها؛ درودى كه فضل و بركت آن به ما رسد، و سود آن نصيب ما گردد، و دعاى ما با آن مستجاب شود. تو بزرگوارتر كسى هستى كه همه رو به سوى او مى‌آورند، و كارسازتر كسى كه بر او توكل مى‌كنند، و بخشنده‌تر كسى كه از فضل او بخشش مى‌خواهند كه تو بر هر كار توانايى.