دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه عبدالمحمد آيتی

(1) اى خداوندى كه در برابر نعمتهايى كه بندگانت را ارزانى مى‌دارى به پاداشت رغبتى نيست.

(2) اى خداوندى كه‌از بخشيدن پشيمان نمى‌شوى.

(3) اى خداوندى كه پاداش عمل بنده را نه برابر عمل، بلكه بيش از آن مى‌دهى.

(4) نعمتت بى‌هيچ سابقه‌است و عفو تو بر مقتضاى فضل و احسان توست و عقوبتت بر آيين عدالت است و هر چه تقدير كنى خير ما در آن است.

(5) اگر عطا كنى، عطاى خويش به منت نياميزى و اگر منع كنى، منع كردنت نه‌از روى ستم باشد.

(6) پاداش نيك دهى كسى را كه سپاست گويد، با آنكه تو خود او را سپاس گفتن الهام كرده‌اى.

(7) جزاى خير دهى كسى را كه تو را بستايد، با آنكه تو خود او را ستايشگرى آموخته‌اى.

(8) عيب كسى را مى‌پوشى كه اگر مى‌خواستى، رسوايش مى‌ساختى. به كسى عطا مى‌كنى كه اگر مى‌خواستى، عطا از او باز مى‌گرفتى. و آن دو يكى در خور آن بود كه رسوايش كنى و يكى سزاى آن بود كه عطاى خويش از او بازگيرى. ولى تو اى خداوند، كار خود بر تفضل بنا نهاده‌اى و قدرت خود را برگذشت از گناهان جارى داشته‌اى.

(9) با آنان كه تو را عصيان كنند، با بردبارى روياروى شوى و آنان را كه آهنگ ستم بر خود كنند، مهلت دهى. آرى اى پروردگار من، مهلتشان دهى و با آنان مدارا كنى، باشد كه به سوى تو بازگردند، و چاره‌ى كارشان به تو به سپارى، تا آن كه بايد هلاك شود به خلاف رضاى تو در مهلكه نيفتد و آن كه از نعمت تو مست غرور شده و طريق شقاوت در پيش گرفته بدبخت نگردد، مگر آنگه كه ديگرش عذر نماند و حجب بر او تمام شود. همه‌ى اينها از روى كرم و عفو توست اى خداى بخشنده و سودى است كه از عطوفت تو حاصل گردد، اى خداى بردبار.

(10) اى خداوند، تويى كه در عفو به روى بندگانت گشوده‌اى و آن را توبه ناميده‌اى. و براى رسيدن به اين در، آياتى را كه بر پيامبرت وحى كرده‌اى راهنما ساخته‌اى، تا كسى آن در گم نكند، كه تو اى خداوندى كه بزرگ و متعالى است نام تو، خود گفته‌اى: به درگاه خدا توبه كنيد، توبه‌اى از روى اخلاص. باشد كه پروردگارتان، گناهانتان را محو كند و شما را به بهشتهايى داخل كند كه در آن نهرها جارى است.

(11) در آن روز، خدا پيامبر و كسانى را كه به او ايمان آورده‌اند فرونگذارد، و نورشان پيشاپيش و در سمت راستشان در حركت باشد. مى‌گويند: اى پروردگار ما، نور ما را براى ما به كمال رسان و ما را بيامرز، كه تو بر هر كارى توانايى. پس كسى كه از دخول به چنين سرايى- سراى توبه- پس از گشودن در و بر گماشتن راهنما غفلت ورزد، چه عذر تواند آورد؟

(12) اى خداى من، تو كسى هستى كه در معامله با بندگان خود، همواره به سود آنان در بها مى‌افزايى و مى‌خواهى كه در معامله‌ى با تو سود برند و به افزون دهى و نزول بر آستان تو كامياب شوند، كه تو خود گفته‌اى- بزرگ و متعالى است نام تو و بلند است مرتبت تو- هر كس كار نيكى انجام دهد، ده برابر به او پاداش داده شود و هر كه كار بدى انجام دهد، تنها همانند آن كيفر بيند.

(13) و نيز تو خود گفته‌اى: مثل آنان كه مال خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند مثل دانه‌اى است كه هفت خوشه برآورد، و در هر خوشه‌اى صد دانه باشد، خدا پاداش هر كه را كه بخواهد، چند برابر مى‌كند. و نيز تو خود گفته‌اى: كيست كه به خدا قرض‌الحسنه دهد، تا خدا بر آن چند برابر بيفزايد؟ و نظاير اين آيات كه در قرآن در باب مضاعف شدن حسنات نازل كرده‌اى.

(14) بار خدايا، تويى كه به وسيله‌ى وحيى كه‌از عالم غيب فرستادى و به ترغيب خويش، آدميان را به چيزهايى راه نمودى كه اگر پنهان مى‌داشتى، از ديدگانش پنهان مى‌بود. گوششان از شنيدن آواز آن ناتوان و انديشه‌هايشان از تصور آن عاجز مى‌آمد، كه تو خود گفته‌اى: مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم. مرا سپاس گوييد و ناسپاسى من مكنيد. و نيز گفته‌اى: اگر مرا سپاس گوييد، بر نعمت شما مى‌افزايم و اگر كفران كنيد، بدانيد كه عذاب من سخت است.

(15) و گفته‌اى: بخوانيد مرا، تا شما را پاسخ گويم. آنهايى كه از پرستش من سركشى مى‌كنند زودا كه در عين خوارى به جهنم درآيند. بار خدايا، دعاى بندگان را به درگاه خود، عبادت خوانده‌اى و ترك آن را خودپسندى و سركشى، و كسانى را كه از آن سر برتابند وعده‌ى جهنم و خوارى آن داده‌اى.

(16) از اين روست كه تو را به نعمت و بخششت ياد كردند و به فضل و احسانت سپاس گفتند و هم به فرمان تو، تو را به دعا خواندند، و در راه تو صدقه دادند تا به ثوابشان بيفزايى، و در آن بود رهاييشان از خشم تو و كاميابيشان به خشنودى تو.

(17) بار خدايا، اگر يكى از آفريدگان تو، آفريده‌ى ديگر را چنان راهنمايى كرده بود كه تو بندگانت را راهنمايى كرده‌اى، او را به صفت انعام و احسان متصف مى‌ساختند و به هر زبان مى‌ستودندش. پس حمد و سپاس تو را، تا هر زمان كه سپاست توان گفت و تا آنگاه كه بر حمد تو لفظى باقى است و معنايى كه در اين طريق بهره‌اى از آن توان يافت.

(18) اى خداوندى كه احسان و فضل خويش به بندگانت عطا كرده‌اى و آنان را در بخشش و عطا غرقه ساخته‌اى. آثار نعمت تو بر ما چه آشكار است و احسان تو در حق ما چه بسيار. و چه بسيار ما را به بر و نيكى خويش مخصوص گردانيده‌اى.

(19) ما را به دين برگزيده‌ى خود، آيين پسنديده‌ى خود، شريعت سهل و آسان خود هدايت كردى و ديدگانمان را بينا ساختى كه به تو تقرب جوييم و به مقام كرامت تو واصل آييم.

(20) بار خدايا، يكى از اين برگزيده‌ترين وظايف و خاص‌ترين واجبات، ماه رمضان را قراردادى. ماهى كه آن را از ميان ديگر ماهها ويژگى ديگرى بخشيده‌اى و از ميان همه‌ى زمانها و روزگارها اختيارش كرده‌اى و بر همه‌ى اوقات سال برترى‌اش نهاده‌اى، زيرا كه در آن قرآن و نور نازل كرده‌اى و بر تكاليف مومنان چند برابر افزوده‌اى و روزه را در آن واجب داشته‌اى و مردمان را به برپاى خاستن براى عبادت خود ترغيب كرده‌اى و شب قدر را كه از هزار ماه بهتر است تجليل فرموده‌اى.

(21) و چون رمضان را به ما عطا كردى، ما را بر ديگر امتها فضيلت نهادى و از ميان پيروان ديگر كيشها برگزيدى. پس ما به فرمان تو روزش را روزه داشتيم و شبش را به نماز برخاستيم، و با روزه داشتن و نماز خواندن در اين ماه به رحمتى كه ما را ارزانى داشته بودى روى نهاديم و آن را وسيله‌ى نيل به ثواب تو قرار داديم. تويى كه هر چه از تو خواهند توانى داشت و آنچه از فضل و احسان تو طلبند توانى داد و به خواستاران مقام قرب خود نزديك هستى.

(22) اى خداوند، ماه رمضان در ميان ما بس ستوده زيست و ما را مصاحب و يارى نيكو بود و گرانبهاترين سودهاى مردم جهان را به ما ارزانى داشت. اما چون زمانش به سر رسيد و مدتش و شمار روزهايش پايان گرفت، آهنگ رحيل كرد.

(23) اى خداوند، اينك با او وداع مى‌كنيم، همانند وداع با عزيزى كه فراقش بر ما گران است و رفتنش ما را غمگين و گرفتار وحشت تنهايى كند، عزيزى كه او را بر ما پيمانى است كه بايد نگه داريم و حرمتى كه بايد رعايت كنيم و حقى كه بايد ادا نماييم. پس، اكنون مى‌گوييم:

(24) بدرود اى بزرگترين ماه خداوند و اى عيد اولياى خدا. بدرود اى گرامى‌ترين اوقاتى كه ما را مصاحب و يار بودى، اى بهترين ماه در همه‌ى روزها و ساعتها.

(25) بدرود اى ماه دست يافتن به آرزوها، اى ماه سرشار از اعمال شايسته‌ى بندگان خداوند.

(26) بدرود اى يار و قرينى كه چون باشى، قدرت بس جليل است و چون رخت بربندى، فراقت رنج افزا شود. اى مايه‌ى اميد ما كه دوريت براى ما بس دردناك است.

(27) بدرود اى همدم ما كه چون بيايى، شادمانى و آرامش بر دل ما آرى و چون بروى، رفتنت وحشت خيز است و تالم افزاى.

(28) بدرود اى همسايه‌اى كه تا با ما بودى، دلهاى ما را رقت بود و گناهان ما را نقصان.

(29) بدرود اى ياريگر ما كه در برابر شيطان ياريمان دادى و اى مصاحبى كه راههاى نيكى و فضيلت را پيش پاى ما هموار ساختى.

(30) بدرود كه آزادشدگان از عذاب خداوند، در تو چه بسيارند و چه نيكبخت است آن كه حرمت تو نگه‌داشت.

(31) بدرود كه چه بسا گناهان كه از نامه‌ى عمل ما زدودى و چه بسا عيبها كه پوشيده داشتى.

(32) بدرود كه درنگ تو براى گنهكاران چه به درازا كشيد و هيبت تو در دل مومنان چه بسيار بود.

(33) بدرود اى ماهى كه هيچ ماه ديگر را توان همسرى با تو نيست.

(34) بدرود اى ماهى كه تا تو بودى، امن و سلامت بود.

(35) بدرود اى آن كه نه در مصاحبت تو كراهت بود و نه در معاشرتت ناپسندى.

(36) بدرود كه سرشار از بركات بر ما درآمدى و ما را از آلودگيهاى گناه شست و شو دادى.

(37) بدرود كه به هنگام وداع از تو نه غبارى به دل داريم و نه از روزه‌ات ملالتى در خاطر.

(38) بدرود كه هنوز فرانرسيده از آمدنت شادمان بوديم و هنوز رخت بر نبسته از رفتنت اندوهناك.

(39) بدرود كه چه بديها كه با آمدنت از ما دور شد و چه خيرات كه ما را نصيب آمد.

(40) بدرود تو را و آن شب قدر تو را كه از هزار ماه بهتر است.

(41) بدرود كه ديروز كه در ميان ما بودى آزمند ماندنت بوديم و فردا كه از ميان ما خواهى رفت آتش اشتياق در دل ما شعله خواهد كشيد.

(42) بدرود تو را و آن فضل و كرام تو را كه اينك از آن محروم مانده‌ايم. و بر آن بركات كه پيش از اين ما را داده بودى و اينك از كفش داده‌ايم.

(43) بار خدايا، ما آشناى اين ماهيم، ماهى كه ما را بدان شرف و منزلت دادى و به بركت نعمت و احسان خويش روزه داشتنش را توفيق دادى، در حالى كه مردمان شقى قدرش را نشناختند و شوربختى خويش را از فضيلتش محروم ماندند.

(44) اى خداوند، تو بودى كه ما را برگزيدى و به شناخت اين ماه توفيق عنايت كردى و به سنت آن راه نمودى. تو بودى كه ما را توفيق روزه داشتن و نمازگزاردن ارزانى داشتى، هر چند ما قصور ورزيديم و اندكى از بسيار به جاى آورديم.

(45) بار خدايا، حمد تو راست در حالى كه به بدكردارى خويش اقرار مى‌كنيم و به تبهكارى خويش معترفيم. براى رضاى توست اگر در اين اعماق دلمان پشيمان شده‌ايم و از سر صدق از تو پوزش مى‌طلبيم. پس در برابر قصورى كه دراين ماه در طاعت تو ورزيده‌ايم، ما را پاداشى ده كه به يارى آن بر فضيلت مرغوب دست يابيم و آن اندوخته‌هاى گوناگون را كه به آن مشتاق شده‌ايم بستانيم.

(46) عذر تقصير ما را در اداى حق خود بپذير و عمر ما را تا رمضان ديگر دراز كن. و چون به رمضان ديگر رسيديم، ياريمان ده تا آنسان كه سزاى خداوندى توست عبادتت كنيم و ما را به منزلتى رسان كه سزاوار طاعت توست و به چنان اعمال شايسته‌اى برگمار كه اداى حق تو را در اين رمضان و رمضان ديگر، بايسته باشد.

(47) بار خدايا، در اين ماه اگر قصد گناه كرده‌ايم، يا مرتكب آن شده‌ايم، يا به عمد خطايى از ما سر زده، يا از سر فراموشى ستمى بر خود روا داشته‌ايم، يا پرده‌ى حرمت ديگرى را دريده‌ايم، بار خدايا بر محمد و خاندانش درود بفرست و گناه ما در پرده‌ى اغماض فروپوش و ما را عفو كن و در برابر ديدگان شماتت كنندگان قرار مده و زبان طاعنان در حق ما دراز مگردان و ما را به رافت پايان نيافتنى و فضل و كرم نقصان ناپذير خود به كارى برگمار كه خطاهايى را كه در اين ماه مرتكب شده‌ايم و تو آن را نپسنديده‌اى، از ميان ببرد يا فروپوشد.

(48) بار خدايا، درود بفرست بر محمد و خاندان او. ما از سپرى شدن رمضان اندوهگينيم، تو ما را بر اندوه اين فراق پاداش خير ده و اين روز عيد و روز روزه گشادن را بر ما مبارك گردان. چنان كن كه روز عيد از شمار بهترين روزهايى باشد كه بر ما گذشته و عفو تو را به سوى ما آورده و گناه ما را زدوده است. بار خدايا، گناهان آشكار و نهان ما را بيامرز.

(49) اى خداوند، با به پايان رسيدن اين ماه، ما را از لوث گناه پاك نماى و با رفتنش، از ورطه‌ى گناهان برهان و از نيكبختترين كسانى قرار ده كه در آن به عبادت تو پرداخته‌اند و نصيبشان از همه بيشتر بوده و بيش از همه از آن بهره يافته‌اند.

(50) بار خدايا، اگر كسى از بندگان تو، حق اين ماه آن چنان كه شايسته‌ى اوست رعايت كرده و حرمتش نگه داشته و وظايف خود و احكام آن را به جاى آورده و از گناهان پرهيز كرده و به تو تقرب جسته، آنسان كه خشنودى تو نصيبش شده و رحمت تو بر او روى نهاده، اى خداوند، همانند مزدى كه او را مى‌دهى، از خزانه‌ى بى‌نيازيت به ما نيز ارزانى دار و چند برابر آن از فضل خود عطا فرماى، كه خزاين فضل تو را نقصان نيست، بلكه همواره در افزايش است، و معادن احسان تو دستخوش فنا نشود و بخشش تو چه بخششى گواراست.

(51) بار خدايا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و براى ما مزدى بنويس چونان مزد كسى كه اين ماه را تا روز قيامت روزه داشته و تو را عبادت كرده است.

(52) اى خداوند، ما در اين روز فطر، روز عيد و شادمانى مومنان، روز اجتماع مسلمانان به گرد يكديگر، از هر گناه كه مرتكب شده‌ايم و از هر كار زشت كه زين پيش از ما سرزده، و از هر خيال بد كه در دل خود پنهان داشته‌ايم، توبه مى‌كنيم، توبه‌ى كسى كه در دل خيال بازگشتش به گناه نيست و بار ديگر به گناه بازنگردد توبه‌اى بى‌بازگشت، عارى از هرگونه شك و ريب. بار خدايا، چنين توبه‌اى را از ما بپذير و از ما خشنود شو و ما را در آن توبه ثابت قدم گردان.

(53) اى خداوند، روزى ما ساز خوف از عقاب جهنم را و شوق به نعيم بهشت را، تا لذت آنچه را كه از تو خواسته‌ايم دريابيم و از اندوه آنچه از آن به تو پناه مى‌آوريم وارهيم.

(54) اى خداوند، ما را در شمار توبه‌كنندگانى درآور كه محبت خود را به آنان ارزانى داشته‌اى و پذيرفته‌اى كه به طاعت تو بازگردند، اى دادگرترين دادگران.

(55) اى خداوند، از پدران و مادران و همكيشان ما، آنان كه ديده از جهان بسته‌اند و آنان كه هنوز جام مرگ ننوشيده‌اند، درگذر.

(56) بار خدايا، بر محمد پيامبر ما و خاندان او درود بفرست، همچنان كه بر ملائكه‌ى مقربين خود درود فرستاده‌اى. و بر او و خاندانش درود بفرست، آنسان كه بر پيامبران مرسل خود درود فرستاده‌اى. و درود بفرست بر او و خاندانش، آنسان كه بندگان صالح خود را درود فرستاده‌اى، درودى برتر از درود آنها، اى پروردگار جهانيان. درودى كه بركت آن به ما رسد و سود آن نصيب ما گردد و سبب استجابت دعاى ما شود، كه تو كريم‌تر كسى هستى كه بدو رغبت توان يافت و كارسازترين كسى هستى كه بدو توكل توان كرد و تو خود بخشنده‌ترين كسان به سائلان درگاه خود هستى. و انت على كل شى‌ء قدير.