وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي وِدَاعِ شَهْرِ رَمَضَانَ
دعاى امام در وداع ماه مبارك رمضان
﴿1﴾
اللَّهُمَّ يَا مَنْ لَا يَرْغَبُ فِي الْجَزَاءِ
(1) اى خدايى كه (در برابر احسان خويش) ميلى به پاداش (بندگان خود) ندارى (و از آنان عوض نمىطلبى)؛
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَنْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ
(2) و اى خدايى كه (هيچ گاه) از عطا و بخشش (به مخلوق خود) پشيمان نمىشوى؛
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُكَافِىُ عَبْدَهُ عَلَى السَّوَاءِ .
(3) واى خدايى كه پاداش تو بيش از كردار بنده توست؛
﴿4﴾
مِنَّتُكَ ابْتِدَا ، وَ عَفْوُكَ تَفَضُّلٌ ، وَ عُقُوبَتُكَ عَدْلٌ ، وَ قَضَاِّْؤُك خِيَرَةٌ
(4) و (اى خدايى كه) بخشش تو بىسبب و گذشت تو از روى تفضل (و بدون در نظر گرفتن استحقاق) است، كيفر تو عين عدل است و فرمان تو عين عدل است و فرمان تو محض خير و صلاح.
﴿5﴾
إِنْ أَعْطَيْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَكَ بِمَنٍّ ، وَ إِنْ مَنَعْتَ لَمْ يَكُنْ مَنْعُكَ تَعَدِّياً .
(5) (اى خدايى كه) اگر عطا كنى تو آلودهى به منت نيست، و اگر (بندگان خود را از امورى) منع كنى در منع تو ستمى نباشد.
﴿6﴾
تَشْكُرُ مَنْ شَكَرَكَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُكْرَكَ .
(6) (اى خدايى كه) هر كس در سپاس تو كوشد، شكر او را پاداش مىدهى در حالى كه خود (ادب) ستايش كردن را به او آموختهاى؛
﴿7﴾
وَ تُكَافِىُ مَنْ حَمِدَكَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَكَ .
(7) و هر كه حمد تو گويد و تو را بستايد جزايش مىدهى در صورتى كه خود (روش) حمد را به او الهام كردهاى؛
﴿8﴾
تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ ، وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ ، وَ كِلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْكَ لِلْفَضِيحَةِ وَ الْمَنْعِ غَيْرَ أَنَّكَ بَنَيْتَ أَفْعَالَكَ عَلَى التَّفَضُّلِ ، وَ أَجْرَيْتَ قُدْرَتَكَ عَلَى التَّجَاوُزِ .
(8) و عيب و گناه كسى را مىپوشى كه اگر مىخواستى رسوايش مىساختى (چرا كه در خور رسوايى بود)، و بر بندهى (ناسپاسى) كرم مىكنى كه مىتوانستى از آن محروم سازى (چرا كه سزاوار چنين فرمانى است) و اين دو (گروه عاصى و ناسپاس اگر چه) مستحق رسوايى و حرمان تو بودند، ولى تو بناى كار خود را بر تفضل و بزرگوارى نهادهاى و قدرت خود را در بخشش و عفو (بندگان خود) به كار مىگيرى .
﴿9﴾
وَ تَلَقَّيْتَ مَنْ عَصَاكَ بِالْحِلْمِ ، وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ ، تَسْتَنْظِرُهُمْ بِأَنَاتِكَ إِلَى الْإِنَابَةِ ، وَ تَتْرُكُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَى التَّوْبَةِ لِكَيْلَا يَهْلِكَ عَلَيْكَ هَالِكُهُمْ ، وَ لَا يَشْقَى بِنِعْمَتِكَ شَقِيُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَيْهِ ، وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَيْهِ ، كَرَماً مِنْ عَفْوِكَ يَا كَرِيمُ ، وَ عَائِدَةً مِنْ عَطْفِكَ يَا حَلِيمُ .
(9) كسى كه (از فرمان تو) سرپيچى كند (نه تنها در كيفرش شتاب نمىكنى بلكه) از سر بردبارى و مدارا با او رفتار مىكنى، و آن كه (با ارتكاب گناه) بر خويش ستم مىورزد مهلتش مىدهى (تا به سوى تو باز گردد و از گناهان خود به درگاه تو توبه كند) و با آنان تا به هنگام بازگشت به سوى خود مدارا مىكنى (و به انتظار مىنشينى)، و در كيفرشان شتاب نمىكنى تا (از گناهان خويش) توبه كنند تا نابودى هيچ هلاك شوندهاى از جانب تو نباشد و آن كس كه اهل شقاوت و بدبختى است به خاطر نعمت تو دچار بر فرجامى نگردد مگر پس از قطع هر عذر و بهانه و بعد از اتمام حجت آشكار و دامنهدار، و اينها همه (نشانهى) كرامت و بخشندگى و گذشت توست اى (خداوند) كريم! و بهرهاى از مهربانى توست اى (خالق) بردبار.
(10) تو آن خداوندى كه درى از عفو خود براى بندگان خويش گشودهاى و نام آن را توبه نهادهاى، و از كلام آسمانى قرآن براى هدايت مردم به سوى آن در راهنمايى قرار دادهاى كه هرگز آن را گم نكنند (و از درگاه عفو تو درى
برنگردانند)، و تو خود- كه نامت مبارك و فرخنده باد- گفتهاى:«به پيشگاه خدا توبه كنيد، توبهاى پاك و بىآلايش به اميد آن كه پروردگارتان گناهان شما را بپوشاند و شما را در باغهايى (از بهشت) درآورد كه (در پاى آنها) رودهايى (از آب گوارا) جارى است».
(11) «روزى كه خداوند، پيامبر و كسانى را كه به او ايمان آوردهاند رسوا و خوار نمىسازد، و (در حالى كه) نور آنان در فرا روى و از جانب دست راستشان حركت مىكند، مىگويند: اى پروردگار ما! نور ما را كامل گردان و از (گناهان) ما در گذر، كه تو بر انجام هر كارى توانايى» (و بايد پرسيد) بهانهى كسى كه از اين در روز بر تابد، درى كه تو آن را (بر روى بندگان خويش) گشودهاى و (براى راهنمايى مردم به سوى آن) از پيامبران راهنما گماشتهاى، چيست؟!
(12) و تو (آن خداوند كريمى كه) در معاملهى با بندگان خود بر عطاى خويش افزودهاى چرا كه دوست دارى در اين تجارت سود بسيار برند و به هنگام بازگشت به سوى تو كامياب گردند و از پيشگاه (رحمت) تو بهرهى بيشترى عايدشان شود، و از اين روى تو خود (اى خداوند مهربان!)- كه نامت بلند و مبارك باد- (در قرآن كريم) فرمودهاى: «هر كس عملى نيكو به جاى آورد ده برابر آن پاداش گيرد و اگر به كار زشت و نكوهيدهاى دست يازد جز به اندازهى كيفر آن مكافات نگردد».
(13) و (نيز در قرآن كريم) فرمودهاى:
«قصهى كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مىكنند همانند داستان دانهاى است كه هفت خوشه از آن مىرويد و در هر خوشهى آن صد دانه جاى دارد، و خداوند به هر كس كه بخواهد به چندين برابر آن پاداش دهد» و تو (خود)
در قرآن كريم فرمودهاى: «كيست آن كه به خدا قرضى نيكو دهد تا خداوند چندين برابر آن را به او عطا كند؟» و نيز همانند آين بشارتها را در قرآن آوردهاى (و در آنها نيز) چند برابر شدن حسنات را مژده دادهاى؛
(14) و تويى آن خداوندى كه با كلام خود بندگان خويش را به عالم غيب و پنهانت درهنمون شدى و آنان را با ترغيب و گرايش- كه متضمن سودشان بود- به سمت و جهتى راهنمايى كردى كه اگر آن را از آنان پنهان مىداشتى، ديدگانشان از ديدن آن و گوشهايشان از شنيدنش در مىماند و انديشهى آنان به آن نمىرسيد، و خود فرمودهاى:
«مرا ياد كنيد تا من هم به ياد شما باشم، و به شكرانهى (نعمتهاى) من بكوشيد و ناسپاسى روا نداريد»
«اگر (نعمتهاى مرا پاس داريد و) سپاسگزار (من) باشيد، نعمتهايتان را افزون كنم و اگر كفران ورزيد و ناسپاسى كنيد، كيفر و عذاب من شديد خواهد بود»
(15) و تو خود فرمودهاى: «مرا بخوانيد تا شما را دريابم، و كسانى كه از سر كبر و غرور از عبادت من روى بر مىتابند (و از فرمان من سرپيچى مىكنند) زودا كه با خوارى و زارى در دوزخ در آيند»، و تو (اى خداى مهربان!) دعاى (بندگان) خود را عبادت خواندى و ترك آن را نافرمانى و سركشى نام نهادى و وعده دادى كه اگر (بندگان تو) به ترك دعا كوشند به خوارى و زارى در جهنم در آيند.
﴿16﴾
فَذَكَرُوكَ بِمَنِّكَ ، وَ شَكَرُوكَ بِفَضْلِكَ ، وَ دَعَوْكَ بِأَمْرِكَ ، وَ تَصَدَّقُوا لَكَ طَلَباً لِمَزِيدِكَ ، وَ فِيهَا كَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِكَ ، وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاكَ .
(16) (به همين جهت بندگانت) نعمت و احسان تو را ياد كردند (و شكرانهى آن را به جاى آوردند) و فضل بزرگوارى تو را پاس داشتند و سپاسگزار تو بودند تو را بدان است كه فرمان داده بودى خواندند و در راه (جلب رضا و خشنودى) تو صدقه دادند به اميد آن كه احسان و كرم تو را در حق خود افزون كنند، و (راه) نجاتشان از قهر و خشم تو و (راز) دستيابىشان به خشنودى تو در همين امر بود؛
﴿17﴾
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ نَفْسِهِ عَلَى مِثْلِ الَّذِي دَلَلْتَ عَلَيْهِ عِبَادَكَ مِنْكَ كَانَ مَوْصُوفاً بِالْإِحْسَانِ ، وَ مَنْعُوتاً بِالِامْتِنَانِ ، وَ مَحْمُوداً بِكُلِّ لِسَانٍ ، فَلَكَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِي حَمْدِكَ مَذْهَبٌ ، وَ مَا بَقِيَ لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ ، وَ مَعْنًى يَنْصَرِفُ إِلَيْهِ .
(17) و اگر آفريدهاى آفريده ديگرى را همانند تو (راه راست) هدايت مىكرد، (مسلماً عمل او) مورد سپاس قرار مىگرفت و از او به نيكى ياد مىشد و به هر زبانى سزاوار مدح و ستايش بود، بنابراين سپاس و ستايش (واقعى در حقيقت) از آن توست تا راهى براى حمد تو گشايد، و تا لفظى براى ستايش تو باقى است به هر معنى و مفهومى كه باشد.
﴿18﴾
يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ ، مَا أَفْشَى فِينَا نِعْمَتَكَ ، وَ أَسْبَغَ عَلَيْنَا مِنَّتَكَ ، وَ أَخَصَّنَا بِبِرِّكَ
(18) اى خدايى كه به خاطر فضل و احسان در نظر بندگان خويش سزاوار ستايشى و آنان را غرق نعمت و احسان خود ساختهاى، نعمتهاى تو در وجود ما چه آشكار و ميزان بخشش تو در حق ما چه بسيار فراوان است و چه مخصوص است نيكى و احسان تو دربارهى ما!
﴿19﴾
هَدَيْتَنَا لِدِينِكَ الَّذِي اصْطَفَيْتَ ، وَ مِلَّتِكَ الَّتِي ارْتَضَيْتَ ، وَ سَبِيلِكَ الَّذِي سَهَّلْتَ ، وَ بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَةَ لَدَيْكَ ، وَ الْوُصُولَ إِلَى كَرَامَتِكَ
(19) ما را به راه دين برگزيدهى خود (اسلام) هدايت كردى و به آيين و طريقت مورد خشنود خويش رهنمون گشتى و در راه آسان (و هموار) خود سوق دادى، و براى رسيدن به (درجهى) تقرب و (مراتب) كرامت خويش بينايمان ساختى.
﴿20﴾
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَايَا تِلْكَ الْوَظَائِفِ ، وَ خَصَائِصِ تِلْكَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِي اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ ، وَ تَخَيَّرْتَهُ مِنْ جَمِيعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ ، وَ آثَرْتَهُ عَلَى كُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِيهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ ، وَ ضَاعَفْتَ فِيهِ مِنَ الْإِيمَانِ ، وَ فَرَضْتَ فِيهِ مِنَ الصِّيَامِ ، وَ رَغَّبْتَ فِيهِ مِنَ الْقِيَامِ ، وَ أَجْلَلْتَ فِيهِ مِنْ لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِي هِيَ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ.
(20) بارالها! و تو اعمال ماه رمضان را در زمرهى برگزيدهترين تكليف و اعمال واجب قرار دادى، ماهى كه از ساير ماهها ممتازش ساختى و به خاطر نزول (كتاب آسمانى) قرآن در اين ماه، ان را از (ميان) تمامى اوقات و ايام برگزيدى و (ميزان) ايمان (در قلوب مؤمنان) را چند برابر فرمودى و در اين ماه، روزه را واجب ساختى و (مردم با ايمان را) به شب زنده دارى و به پاداش (نمازهاى مستحبى و انجام ساير عبادات مستحب) ترغيب فرمودى، و به تجليل شب قدر
- كه از هزار ماه بهتر و نيكوتر است- همت گماشتى؛
﴿21﴾
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ ، وَ اصْطَفَيْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ ، فَصُمْنَا بِأَمْرِكَ نَهَارَهُ ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِكَ لَيْلَهُ ، مُتَعَرِّضِينَ بِصِيَامِهِ وَ قِيَامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ ، وَ تَسَبَّبْنَا إِلَيْهِ مِنْ مَثُوبَتِكَ ، وَ أَنْتَ الْمَلِيءُ بِمَا رُغِبَ فِيهِ إِلَيْكَ ، الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِكَ ، الْقَرِيبُ إِلَى مَنْ حَاوَلَ قُرْبَكَ .
(21) و سپس به خاطر فضيليت كه داشت ما (و امت اسلامى) را در اين ماه (مبارك) بر ساير امتها (و پيروان اديان آسمانى) برگزيدى و برترى دادى، و ما به فرمان تو در روز (هاى) اين ماه روزه گرفتيم و در (سايهى) رحمت و (و عنايت) تو به شب زندهدارى برخاستيم، و در اثر روزه دارى و بيدارى شب خود را در معرض رحمت- و بخشايش تو- كه (زمينهى) آن را براى ما فراهم آورده بودى قرار داديم، و اين اعمال را وسيلهى نيل به ثواب و پاداش تو ساختيم، و تو آن خداوندى كه برانجام آن چه بندگانت بدان مايل و راغباند توانايى، و به آن چه از (پيشگاه) لطف و احسان او تمنا شود كريم و بخشندهاى و به آن كه به (درگاه) قرب تو روى آورد نزديك؛
﴿22﴾
وَ قَدْ أَقَامَ فِينَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ ، وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِينَ ، ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ ، وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ .
(22) و اين ماه به گونهاى در خور حمد و ستايش (روزها و شبها را) در ميان ما گذارند و همانند همدمى نيكو نديم و هم صحبت ما بود، و (همو) بهترين و برترين سودهاى جهان و جهانيان را نصيب ما كرد و چون ايام اين ماه سپرى كرد (و ماه مبارك رمضان به پايان خود رسيد به ناچار) از ما آهنگ جدايى كرد؛
﴿23﴾
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَيْنَا ، وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا ، وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الَْمحْفُوظُ ، وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِيَّةُ ، وَ الْحَقُّ الْمَقْضِيُّ ، فَنَحْنُ قَائِلُونَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ ، وَ يَا عِيدَ أَوْلِيَائِهِ .
(23) و ما اينك حالى با او بدرود مىگوييم كه جدايى او از براى ما ناگوار است، و روى تافتن او از ما در محنت و هراسمان افكنده است، (او مىرود در حالى كه) بر گردن ما حق پيمانى محفوظ دارد و رعايت حرمت و اداى حق او لازم است، بنابراين (او را مورد خطاب قرار داده و) مىگوييم: سلام بر تو اى بزرگترين ماه خدا و اى (بهترين) عيد دوستان خدا!
﴿24﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ ، وَ يَا خَيْرَ شَهْرٍ فِي الْأَيَّامِ وَ السَّاعَاتِ .
(24) سلام بر تو اى بهترين همدم و هم صحبت در ميانهى اوقات و اى بهترين ماه در ميانهى ايام و ساعتها!
﴿25﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِيهِ الآْمَالُ ، وَ نُشِرَتْ فِيهِ الْأَعْمَالُ .
(25) سلام بر تو اى ماه آرزوهاى بر آورده و اى ماه فراوانى و گستردگى اعمال (شايسته)!
﴿26﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ قَرِينٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً ، وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً ، وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ .
(26) سلام بر تو اى مونس (روزها و شبهاى مؤمنان) كه تا حضور دارى بسيار
گرانقدر، و ارجمندى، وزمانى كه (از ما) درود مىشوى جدايى تو بسيار غمانگيز و محنتخيز است و (توان) مايهى اميدى كه دورى تو (براى دينداران به راستى) دردناك است و اليم.
﴿27﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ أَلِيفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ ، وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِياً فَمَضَّ
(27) سلام بر همدمى همانند تو كه به گاه آمدنت با ما انس گرفتى و مايهى شادى و شرور شدى و به هنگام رفتنت به هراس دچارمان كردى و اسباب غمگينى (خاطر) ما را فراهم آوردى.
﴿28﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِيهِ الْقُلُوبُ ، وَ قَلَّتْ فِيهِ الذُّنُوبُ .
(28) سلام بر همسايهاى چون تو (كه در اثر همنشينىات) دلهاى ما را نرمى و لطافت بخشيدى و از (بار) گناهان ما كاستى.
﴿29﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّيْطَانِ ، وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ
(29) سلام بر تو يار و ياورى كه ما را در چيره شدن بر شيطان كمك كردى و (درود بر چون تو) رفيق (و همراه دلسوز و مهربانى) كه راههاى (رسيدن به) خير و احسان را براى ما هموار و (سلوك در آنها را براى ما) آسان ساختى.
﴿30﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا أَكْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِيكَ ، وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَكَ بِكَ
(30) سلام (همهى مؤمنان) بر تو كه بسيار فراوانند آزاد شدگان (از قهر و غضب) الهى در (روزها و شبهاى بركت آفرين) تو، و چه سعادتمند است آن كه به خاطر (مباركى) تو حرمت تو را پاس دارد.
﴿31﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَمْحَاكَ لِلذُّنُوبِ ، وَ أَسْتَرَكَ لِأَنْوَاعِ الْعُيُوبِ
(31) سلام بر تو كه (زنگ كدورت) گناهان بسيارى را (از آيينهى جانها) زدودى و عيوب گوناگون (ما) را (به لطف ستاريت خود) پوشاندى (و رسوايى ما را نخواستى).
﴿32﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَطْوَلَكَ عَلَى الُْمجْرِمِينَ ، وَ أَهْيَبَكَ فِي صُدُورِ الْمُؤْمِنِينَ
(32) سلام بر تو كه بىاندازه (در چشم گنهكاران) به درازا كشيدى (و موجبات ملال خاطر آنان را فراهم آوردى) و چقدر با شكوه و عظمت در دلهاى مؤمنان به جلوه نشستى!
﴿33﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَيَّامُ .
(33) سلام بر (ماهى به سان) تو كه هيچ روز (و روزكارى در طول سال) با او لاف همسرى و برابرى نتواند زد.
﴿34﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ
(34) سلام بر (ماهى همانند) تو كه از هر جهت بى آزار و گزند و در نهايت سلامت است.
﴿35﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ غَيْرَ كَرِيهِ الْمُصَاحَبَةِ ، وَ لَا ذَمِيمِ الْمُلَابَسَةِ
(35) سلام بر (يار همراهى) چون تو، كه مصاحبت با او مايهى ملال خاطر و معاشرت با او موجب سرزنش (و ندامت) نيست.
﴿36﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ كَمَا وَفَدْتَ عَلَيْنَا بِالْبَرَكَاتِ ، وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِيئَاتِ
(36) سلام بر (ماه مباركى به مانند) تو كه با بركت بسيار آمدى و آلودگى گناهان ما را (در زلال رحمت خود) شستى (و موجب آمرزش ما شدى).
﴿37﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ غَيْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوكٍ صِيَامُهُ سَأَماً .
(37) سلام بر (ماه رحمت آفرينى چون) تو كه وداع با او از سر (بيزارى و) دلتنگى و ترك ايام روزه دارى او به خاطر ملامت خاطرنيست (بلكه گردش زمانه، در ميانهى ما و اوجدايى مىافكند).
﴿38﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ ، وَ مَحْزُونٍ عَلَيْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ .
(38) سلام بر (ماه مبارك و پر فيضى همانند) تو كه پيش از آمدنش در آرزوى (ديدار) اويند و به هنگام بدرود او دل غمين و محزوناند.
﴿39﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ كَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِكَ عَنَّا ، وَ كَمْ مِنْ خَيْرٍ أُفِيضَ بِكَ عَلَيْنَا
(39) سلام بر (ماه پر بركتى چون) تو كه ناگوارىهاى بسيارى از ما به خاطر او دور شد و بركات بىاندازهاى به يمن (وجود) او به ما رسيد.
﴿40﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ عَلَى لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِي هِيَ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
(40) سلام بر تو و درود بر شب قدر كه (ارزش معنوى او) از هزار ماه بهتر (و بيشتر) است.
﴿41﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَيْكَ ، وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَيْكَ .
(41) سلام بر تو كه ديروز مشتاقانه در طلب تو بوديم و فردا در اشتياق (ديدار) تو مىمانيم.
﴿42﴾
السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ عَلَى فَضْلِكَ الَّذِي حُرِمْنَاهُ ، وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَكَاتِكَ سُلِبْنَاهُ .
(42) سلام بر تو و فضليت تو كه (اينك) از آن محروميم و (درود بر) بركات گذشتهى (تو) كه از ما گرفته شد. (و اكنون با سپرى شدن ماه مبارك رمضان از فضليتها و بركتها مخصوص آن بىبهرهايم).
﴿43﴾
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِي شَرَّفْتَنَا بِهِ ، وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّكَ لَهُ حِينَ جَهِلَ الْأَشْقِيَاءُ وَقْتَهُ ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ .
(43) بارالها! ما از شهروندان اين ماه مباركيم، ماهى كه به خاطر (حرمت) آن شرافتمان بخشيدى و توفيق (طاعت و عبادت) را از سر نيكخواهى به ما عطا فرمودى، (همان ماه مباركى كه) تيرهروزان از اوقات (گرامى) او بىخبر بودند و به خاطر تيرهبختى خود از فضيلت آن بىبهر ماندند.
﴿44﴾
أَنْتَ وَلِيُّ مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ ، وَ هَدَيْتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ ، وَ قَدْ تَوَلَّيْنَا بِتَوْفِيقِكَ صِيَامَهُ وَ قِيَامَهُ عَلَى تَقْصِيرٍ ، وَ أَدَّيْنَا فِيهِ قَلِيلًا مِنْ كَثِيرٍ .
(44) (بارالها!) تو آن صاحب اختيار مائى كه ما را (از ميان تمامى موجودات) به معرفت اين ماه برگزيدى و به آداب و سنت آن رهنمونمان شدى و (با تمامى كوتاهىهايى كه داشتيم) به روزه دارى و شب زنده دارى (در اين ماه) توفيقمان دادى و (توانستيم) اندكى از عبادت بسيارى را (كه مخصوص اين ماه مبارك بود) انجام دهيم.
﴿45﴾
اللَّهُمَّ فَلَكَ الْحَمْدُ إِقْرَاراً بِالْإِسَاءَةِ ، وَ اعْتِرَافاً بِالْإِضَاعَةِ ، وَ لَكَ مِنَ قُلُوبِنَا عَقْدُ النَّدَمِ ، وَ مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ الِاعْتِذَارِ ، فَأْجُرْنَا عَلَى مَا أَصَابَنَا فِيهِ مِنْ التَّفْرِيطِ أَجْراً نَسْتَدْرِكُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِيهِ ، وَ نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الذُّخْرِ الْمَحْرُوصِ عَلَيْهِ .
(45) بارالهاا! تو را (به خاطر توفيق عبادت در اين ماه با فضيلت) سپاس مىگوييم و به بدكردار و تباهكارى خود معترفيم و (به همين خاطر است كه) با عقدهى زبانهايمان در پيشگاه تو (جارى) است (از تو مىخواهيم كه) در ازاى آن همه كوتاهى، پاداشى به ما كرامت فرمايى كه فضيلتهاى (از دست رفته و) مورد نظر ما را در اين ماه مبارك جبران كند، و ذخيرههاى معنوى بسيارى را كه آرزومند آنيم، نصيبمان سازد؛
﴿46﴾
وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَكَ عَلَى مَا قَصَّرْنَا فِيهِ مِنْ حَقِّكَ ، وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَيْنَ أَيْدِينَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ ، فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنِّا عَلَى تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ ، وَ أَدِّنَا إِلَى الْقِيَامِ بِمَا يَسْتَحِقُّهُ مِنَ الطَّاعَةِ ، وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا يَكُونُ دَرَكاً لِحَقِّكَ فِي الشَّهْرَيْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ .
(46) و عذر ما را به خاطر تقصيرى كه در حق تو روا داشتهايم بپذير و عمر ما را تا ماه رمضان آينده تداوم بخش و چون ما را به (فيض) اين ماه رسانيدى ياريمان كن تا عبادتى را كه سزاوار توست انجام دهيم و به طاعتى كه شايستهى توست قيام كنيم و (توفيق) انجام عباداتى را نصيب ما كن كه در خور شأن و منزلت (بندگى) تو در دو ماه رمضان امسال و سال آينده باشد.
﴿47﴾
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِي شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ ، أَوْ وَاقَعْنَا فِيهِ مِنْ ذَنْبٍ ، وَ اكْتَسَبْنَا فِيهِ مِنْ خَطِيئَةٍ عَلَى تَعَمُّدٍ مِنَّا ، أَوْ عَلَى نِسْيَانٍ ظَلَمْنَا فِيهِ أَنْفُسَنَا ، أَوِ انْتَهَكْنَا بِهِ حُرْمَةً مِنْ غَيْرِنَا ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِكَ ، وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِكَ ، وَ لَا تَنْصِبْنَا فِيهِ لِأَعْيُنِ الشَّامِتِينَ ، وَ لَا تَبْسُطْ عَلَيْنَا فِيهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِينَ ، وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا يَكُونُ حِطَّةً وَ كَفَّارَةً لِمَا أَنْكَرْتَ مِنَّا فِيهِ بِرَأْفَتِكَ الَّتِي لَا تَنْفَدُ ، وَ فَضْلِكَ الَّذِي لَا يَنْقُصُ .
(47) بارالها! چنان چه در اين ماه (مبارك) به عمد و يا در اثر فراموشى مرتكب گناه صغيره و يا كبيرهاى شدهايم (و در اثر ارتكاب آنها) در حق خود ستم كردهايم، و يا حرمت كسى را پاس نداشتهايم، تو بر محمد و آل او درود فرست و (اعمال ناشايستهى) ما را در پردهى عفو خويش بپوشان و به رحمت و گذشت خويش از (گناهان) ما در گذر، و (اعمال نارواى) ما را در منظر شماتت كنندگان قرار مده، و زبان آنان را به ما گستاخ مفرما، و در اثر رحمت دامنه دار و احسان كاستىناپذير خويش ما را بر انجام كارى بگمارد كه كفاره اعمالى باشد كه ما را در ماه رمضان از انجام آنها نهى فرموده بودى.
﴿48﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اجْبُرْ مُصِيبَتَنَا بِشَهْرِنَا ، وَ بَارِكْ لَنَا فِي يَوْمِ عِيدِنَا وَ فِطْرِنَا ، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْنَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ ، وَ أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِيَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ .
(48) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست، و اندوه ما را در فراق اين ماه (به لطف و رحمت خود) جبران كن، و عيد فطر و گشودن روزه را براى ما مبارك گردان و آن را در شمار بهترين روزهايى قرار ده كه بر ما گذشته است، تا مباركترين روز
براى طلب عفو و نابودى گناهان (ما از درگاه تو) باشد، و گناهان پنهان و آشكار ما را (نيز) بيامرز.
﴿49﴾
اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَايَانَا ، وَ أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَيِّئَاتِنَا ، وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَسْعَدِ أَهْلِهِ بِهِ ، وَ أَجْزَلِهِمْ قِسْماً فِيهِ ، وَ أَوْفَرِهِمْ حَظّاً مِنْهُ .
(49) بارالها! با سپرى شدن اين ماه، از گناهانم در گذر و با رفتن آن ما را از (ورطهى) گناه بيرون آر و ما را در زمرهى سعادتمندترين، با نصيبترين و بهرهمندترين مردم در ا ين ماه قرار ده.
﴿50﴾
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَى هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَايَتِهِ ، وَ حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا ، وَ قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِيَامِهَا ، وَ اتَّقَى ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا ، أَوْ تَقَرَّبَ إِلَيْكَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاكَ لَهُ ، وَ عَطَفَتْ رَحْمَتَكَ عَلَيْهِ ، فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِكَ ، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِكَ ، فَإِنَّ فَضْلَكَ لَا يَغِيضُ ، وَ إِنَّ خَزَائِنَكَ لَا تَنْقُصُ بَلْ تَفِيضُ ، وَ إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِكَ لَا تَفْنَى ، وَ إِنَّ عَطَاءَكَ لَلْعَطَاءُ الْمُهَنَّا .
(50) بارالها! (همانند) كسى كه منزلت اين ماه را (با انجام عبادات) رعايت كرده و حرمت آن را چنان كه بايد و شايد پاس داشته، و در انجام احكام خاصهى آن كوشا بوده، و از (آلودگى به) گناهان پرهيز كرده، و به گونهاى به درگاه قرب تو بار يافته كه از ا و خشنود شدهاى و در خور رحمت و بخشايش تو گرديده است، ما را نيز به قدرت خويش از عناياتى كه در حق او داشتهاى بهرهور فرما و به فضل و رحمت خود چندين برابر لطفى كه با او داشتهاى نصيب ما ساز، چرا كه (گنجينهى) فضل تو كاستى نمىپذيرد و از (خزاين) رحمت تو (نه تنها) كم نمىشود بلكه زياده مىگردد، و معادن احسان تو را پايانى نيست و (زلال) عطاى تو (سرچشمهاى) گوارا است.
﴿51﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اكْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ ، أَوْ تَعَبَّدَ لَكَ فِيهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ .
(51) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و پاداش روزهدارانى را كه تا روز قيامت (توفيق) روزه دارى و عبادت را در ماه مبارك رمضان در مىيابند به ما كرامت كن.
﴿52﴾
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَيْكَ فِي يَوْمِ فِطْرِنَا الَّذِي جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنِينَ عِيداً وَ سُرُوراً ، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِكَ مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ ، أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ ، تَوْبَةَ مَنْ لَا يَنْطَوِي عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ ، وَ لَا يَعُودُ بَعْدَهَا فِي خَطِيئَةٍ ، تَوْبَةً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ الشَّكِّ وَ الِارْتِيَابِ ، فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا ، وَ ارْضَ عَنَّا ، وَ ثَبِّتْنَا عَلَيْهَا .
(52) بارالها! در اين روز (عيد) فطر كه بارى مؤمنان روز شادى و شادمانيش قرار دادى و براى دينداران روز اجتماع و انس و همدليش مقرر داشتى از هر گناه و بدى و انديشههاى ناپسندى كه داشتهايم به درگاه (رحمت) تو، توبه مىكنيم توبهاى كه بازگشتى به دنبال نخواهد داشت و گرد گناه و خطا و لغزش نخواهيم گشت توبهاى هيمشگى و برگشتناپذير كه از (آلودگى) ترديد و دوددلى پاك باشد، (بارالها!) اين توبهى (خالصانه) را (به كرم خويش) از ما بپذير و از ما خشنود باش و در اين (راه) ثابت و استوارمان فرما.
﴿53﴾
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِيدِ ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى نَجِدَ لَذَّةَ مَا نَدْعُوكَ بِهِ ، وَ كَأْبَةَ مَا نَسْتَجِيرُك مِنْهُ .
(53) بارالها! هراس از عقاب (آخرت و) و (عذاب جهنم) را در ضميرمان مستقر فرما و اشتياق (بهشت و) پاداشى را كه وعده دادهاى روزيمان گردان تا (به درستى) لذت آن چه را كه از تو مىخواهيم دريابيم و از هراس آن چه كه از آن به تو پناه مىبريم، در امان باشيم،
﴿54﴾
وَ اجْعَلْنَا عِنْدَكَ مِنَ التَّوَّابِينَ الَّذِينَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَكَ ، وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِكَ ، يَا أَعْدَلَ الْعَادِلِينَ .
(54) و ما را در درگاه خويش از زمرهى توبه كنندگانى قرار ده كه محبت خود را دربارهى آنان لازم و واجب دانستهاى، اى دادگرترين دادگران!
﴿55﴾
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَهْلِ دِينِنَا جَمِيعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ .
(55) بارالها! (به بركت اين انابه و استغاثه) از گناه پدران و مادران و تمامى هم كيشانمان- چه زنده و چه مرده- (و چه آنان كه در آينده به دنيا خواهند آمد) تا روز قيامت بگذر (و آنان را مشمول عفو بىمنتهاى خويش قرار ده) بارالها! بر پيامبرمان محمد و آل او درود فرست همان سان كه بر فرشتگانم مقرب درگاه خود درود فرستادى؛
﴿56﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِيِّنَا وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى مَلَائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى أَنْبِيَائِكَ الْمُرْسَلِينَ ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ ، وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِكَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ ، صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَكَتُهَا ، وَ يَنَالُنَا نَفْعُهَا ، وَ يُسْتَجَابُ لَهَا دُعَاؤُنَا ، إِنَّكَ أَكْرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَيْهِ ، وَ أَكْفَى مَنْ تُوُكِّلَ عَلَيْهِ ، وَ أَعْطَى مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .
(56) و بر او و آل او درود فرست همان گونه كه بر پيامبران مرسل خود درود فرستادى، و بر او و خاندان او درود فرست بدان سان كه بر بندگان خوب و شايستهى خود درود فرستادى بلكه (درودى) بهتر از درودهاى آنان (بر محمد و آل او بفرست) اى پرودرگار جهانيان! چنان درودى كه بركت آن راه ما (نيز) برسد و بهرهاى از آن عايد ما شود و به بركت آن درود، دعاى ما نيز مستجاب شود، چرا كه تو كريمترين كسى هستى كه (آفريدگان) روى به درگاه او آورند، و بىنيازكنندهترين كسى هستى كه مورد اعتماد (آفريدگان) است و بخشندهترين كسى هستى كه (آفريدگان) از (خرمن) فضل و احسانش (روزى) مىطلبند، و تو (آن خداوندى كه) بر انجام هر كارى توانا است.