دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه فیض الاسلام (تصحیح جامعه مدرسین)

(1) بار خدايا اى آنكه پاداش نمى‌خواهد (در برابر نعمتهاى خود)

(2) و اى آنكه بر عطا و بخشش (به بندگانش) پشيمان نمى‌شود،

(3) و اى آنكه جزاى (كردار) بنده‌ى خود را يكسان و برابر نمى‌دهد،

(4) و نعمت تو در آغاز است، و عفوت (از گناهان) تفضل است، و كيفرت عدل و داد است، و حكم و فرمانت نيكو است،

(5) اگر عطا و بخشش نموده‌اى عطايت را به منت نياميخته‌اى، و اگر باز داشته‌اى منعت از روى ستم نبوده،

(6) پاداش مى‌دهى هر كه تو را سپاس گزارد و حال آنكه تو سپاسگزارى را به او الهام كرده‌اى،

(7) و جزا مى‌دهى هر كه تو را ستايش كند و حال آنكه تو ستودن را به او آموخته‌اى،

(8) مى‌پوشانى (گناه را) بر كسى كه اگر مى‌خواستى او را رسوا مى‌كردى، و بخشش مى‌كنى بر كسى كه اگر تو مى‌خواستى او را منع مى‌نمودى، در حاليكه هر دو سزاوار رسوائى و منع هستند ليكن تو كارهايت را بر پايه‌ى تفضل و احسان قرار داده‌اى، و قدرت و توانائيت را برگذشت روان نموده‌اى،

(9) و كسى كه نافرمانى تو كرده با او به حلم رفتار نموده‌اى، و كسى را كه (بر اثر گناه) به خود قصد ستم نموده مهلت داده‌اى، تو ايشان را به مداراى خود مهلت مى‌دهى تا هنگام رجوع و بازگشتن، و در مواخذه و كيفر ايشان شتاب نمى‌كنى تا هنگام توبه براى اينكه هلاك شونده‌ى ايشان برخلاف رضاى تو هلاك نشود، و بدبختشان به وسيله‌ى نعمت تو بدبخت نگردد مگر پس از بسيارى عذر داشتن و پس از پى در پى حجت و برهان بر او، از روى كرم و بخششى است از عفو تو اى بخشنده‌ى بزرگوار، و سودى است از مهربانى تو اى بردبار،

(10) توئى آنكه براى بندگانت درى به سوى عفوت گشوده‌اى، و آن را توبه و بازگشت ناميده‌اى و بر آن در از وحى و پيغام خود راهنمائى قرار داده‌اى تا از آن گمراه نشوند، پس تو خود كه نامت جاويد (و داراى بركت است) فرموده‌اى: به سوى خدا توبه كنيد توبه‌ى خالص و پاكيزه اميدوار باشيد كه پروردگارتان گناهانتان را از شما بپوشاند و شما را به بهشتها و باغهائى كه جويها از زير (درختان) آن روان است درآورد،

(11) (و آن) روزى كه خدا پيامبر و آنان را كه به او ايمان آورده‌اند خوار نمى‌گرداند، نور ايشان پيشروى آنها و از سمت راستشان مى‌رود مى‌گويند: پروردگارا نور ما را كامل گردان و ما را بيامرز، زيرا تو بر هر چيز توانائى، پس بعد از گشودن در و بپا داشتن راهنما عذر و بهانه‌ى كسى كه از آمدن به آن منزل و جايگاه غافل و بى‌خبر باشد چيست؟

(12) و توئى آنكه در داد و ستد با بندگان و پيشنهاد كالا در بهاى آن بر خود افزوده‌اى، مى‌خواهى در تجارت كردنشان با تو سود برند، و در كوچ كردن به سوى تو و افزونى يافتن از جانب تو رستگار شوند،

(13) پس تو خود كه نامت با بركت و احسان است برتر و منزه و پاكى فرموده‌اى: هر كه كار نيكو بجا آورد مزد او ده برابر خواهد بود، و هر كه كار بد كند جز مانند كار بدش كيفر داده نمى‌شود و فرموده‌اى: مثل كسانى كه دارائيهاشان را در راه خدا صرف مى‌نمايند مانند داستان دانه‌ايست كه هفت خوشه رويانيده كه در هر خوشه صد دانه باشد (يك دانه هفتصد دانه بشود) و خدا براى هر كه بخواهد چندين برابر مى‌گرداند و فرموده‌اى كيست آنكه به (بندگان درمانده‌ى) خدا وام نيكو دهد كه خدا آن را برايش چندين برابر گرداند و نظائر و مانندهاى آنها (آياتى كه) از افزايشهاى حسنات و نيكوئيها كه در قرآن فرستاده‌اى،

(14) و توئى آنكه به سخن خود از (عالم) غيب و نهان خويش و به ترغيب خواهان نمودن خود كه بهره‌ى آنان را در بر دارد هدايتشان نمودى بر چيزى كه اگر آن را از آنها مى‌پوشاندى چشمهاشان آن را درنمى‌يافت و گوشهاشان آن را فرا نمى‌گرفت و انديشه‌هاشان به آن نمى‌رسيد، پس فرموده‌اى: مرا (به دعا) ياد كنيد تا شما را (به اجابت) ياد كنم و مرا سپاس گزاريد و ناسپاسى ننمائيد و فرمودى هر آينه اگر (بر نعمت من) سپاس گزاريد شما را فزونى دهم و اگر ناسپاسى كنيد همانا كيفر من سخت است‌

(15) و فرمودى مرا بخوانيد تا (دعا و درخواست را) براى شما روا سازم كسانى كه از عبادت و بندگى من كبر و سركشى مى‌نمايند زود است كه با ذلت و خوارى به دوزخ درآيند،پس دعاء خود را عبادت و بندگى و بجا نياوردن آن را سركشى ناميده و بر ترك آن به آمدن در دوزخ با خوارى تهديد نموده و ترسانده‌اى

(16) پس (از اين رو بندگانت) تو را به نعمت تو ياد كردند و به فضل و احسانت تو را سپاس گزاردند و به سبب فرمانت تو را خواندند، و از جهت درخواست افزودن نعمتت براى تو صدقه دادند و در يادآورى و سپاسگزارى و صدقه دادن براى تو رهائى ايشانست از خشم تو و فيروزى آنانست به رضاى تو،

(17) و اگر آفريده‌اى از پيش خود آفريده‌اى را به مانند آنچه تو به آن بندگانت را از جانب خود راهنمائى كرده‌اى راهنمائى مى‌نمود به احسان و نعمت دادن موصوف گشته و به هر زبانى ستايش شده مى‌بود، پس تو را است سپاس تا آنجائى كه راهى در سپاس تو يافت شود، و براى سپاس سخنى كه به آن ستوده شوى و معنى و مقصودى كه به سپاس باز گردد باقى باشد،

(18) اى آنكه به بندگانش نيكى و افزونى را نعمت داده و آنها را به نعمت و بخشش فرا گرفته، چه آشكار است در ما نعمت تو و چه فراوانست بر ما بخشش تو، و چه بسيار است مخصوص بودن ما به نيكى تو،

(19) ما را به آئينت (اسلام) كه آن را برگزيدى، و به طريقه‌ات (پيروى از ائمه معصومين (ع)) كه آن را پسنديدى، و به راهت (احكام) كه آن را آسان گردانيدى راهنمائى نموده‌اى، و به تقرب نزد خود، و رسيدن به كرامت و سود رساندن خويش بينا ساخته‌اى،

(20) بار خدايا و تو از كارهاى برگزيده و واجبات مخصوصه ماه رمضان را قرار داده‌اى همان ماهى كه آن را از همه ماهها اختصاص داده، و از همه‌ى زمانها و روزگارها برترى داده، و بر همه‌ى وقت‌هاى سال برگزيده‌اى به سبب قرآن و نورى كه در آن فرو فرستادى، و به سبب آنكه ايمان را در آن ماه چندين برابر نمودى، و روزه را در آن واجب، و برپا شدن (براى بندگى) را در آن ترغيب نمودى، و شب قدر را كه از هزار ماه بهتر است در آن بزرگ گردانيدى،

(21) سپس ما را به وسيله‌ى آن ماه بر همه‌ى امتها برگزيدى، و به فضل و برترى آن ما را نه اهل ملتها و كيشها برترى دادى، پس به فرمان تو روزش را روزه داشتيم، و به يارى تو شبش را (براى طاعت) برخاستيم، در حاليكه به روزه داشتن و برخاستن آن خود را براى رحمتت كه ما را بر آن خواسته‌اى درآورديم، و آن را وسيله‌ى پاداش تو گردانيديم، و تو به آنچه از درگاهت خواسته شود توانائى، به آنچه از فضل و احسانت درخواست گردد بخشنده‌اى، به كسى كه قصد تقرب به تو كند نزديكى‌

(22) و اين ماه در ميان ما پسنديده زيست نمود، و با ما مصاحب و يار نيكو بود، و به بهترين سودهاى جهانيان ما را سودمند نمود، سپس هنگام پايان يافتن وقتش و به سر رسيدن زمانش و تمام شدن شماره‌اش از ما جدا شد،

(23) از اين رو ما آن را وداع و بدرود مى‌نمائيم مانند وداع كسى كه جدائيش بر ما بزرگ و دشوار است، و رفتنش از ميان ما، ما را اندوهگين ساخته و به وحشت و ترس انداخته و مانند وداع كسى كه او را بر ما عهد و پيمان نگاهداشتنى و احترام رعايت كردنى و حق اداء و پرداخت شدنى ثابت است پس ما مى‌گوييم درود بر تو اى بزرگترين ماه خدا، و اى عيد (روز شادى) دوستان خدا

(24) درود بر تو اى گرامى‌ترين وقتهائى كه (با ما) مصاحب و يار بودى، و اى بهترين ماه در روزها و ساعتها،

(25) درود بر تو ماهى كه آرزوها در آن نزديك است، و كردارها(ى شايسته) در آن پراكنده است،

(26) درود بر تو همنشينى كه احترام و گرامى داشتنش بزرگست هنگامى كه بوده باشد، و نبودنش به درد آورد هنگامى كه پنهان گردد، و مرجع اميدى كه جدائيش رنج رساند،

(27) درود بر تو همدمى كه انس و خو گرفت هنگامى كه رو آورد و شاد گردانيد، و وحشت و ترس افزود هنگامى كه رفت و دردناك نمود،

(28) درود بر تو همسايه‌اى كه دلها (بر اثر عبادت) در آن نرم و فروتن گرديد، و گناهان در آن كم شد (آمرزيده شد)

(29) درود بر تو يارى دهنده‌اى كه (ما را) بر مغلوب ساختن شيطان يارى كرد، و مصاحب و يارى كه راههاى نيكى را آسان نمود،

(30) درود بر تو چه بسيار است آزادشدگان خدا در تو، و چه سعادتمند است كسى كه به سبب تو احترام و گرامى داشتنت را حفظ نمايد

(31) درود بر تو چه محوكننده بودى گناهان را و چه پوشنده بودى اقسام عيبها و زشتى‌ها را

(32) درود بر تو چه طولانى بودى بر گنهكاران (چون آنها از آن در رنجند) و چه با هيبت و ترس بودى در دلهاى اهل ايمان،

(33) درود بر تو ماهى كه روزها(ى ماهها در فضل) با آن فخر و سرفرازى نكنند،

(34) درود بر تو ماهى كه از هر چيز (گرفتارى) سلامت و بى‌گزند است،

(35) درود بر تو كه مصاحبت و همراهيش ناپسند و معاشرت و آميزشش نكوهيده نيست،

(36) درود بر تو براى آنكه با بركات و نيكيها بر ما وارد شدى و چركى (و كثافت) گناهان را از ما شستى،

(37) درود بر تو نه آنكه وداع و بدرود با او از روى دلتنگى باشد، و نه آنكه روزه آن ترك شده از جهت به ستوه آمدن است،

(38) درود بر تو كه پيش از آمدنش خواسته شده بود، و پيش از رفتنش بر آن اندوهناكيم‌

(39) درود بر تو چه بسيار بدى كه به سبب تو از ما باز گرديده، و چه بسيار خير و نيكى كه به وسيله‌ى تو بر ما روان گشته،

(40) درود بر تو و بر شب قدرى كه آن بهتر از هزار ماه است،

(41) درود بر تو ديروز (روزهاى گذشته) چه بسيار بر تو حريص و آزمند بوديم، و فردا چه بسيار به سوى تو شوق داشته از دل آرزومنديم،

(42) درود بر تو و بر فضل و برتريت كه (به گذشتن تو) از آن محروم شديم، و بر بركات و نيكيهاى گذشته‌ات كه از آن ربوده شديم‌

(43) بار خدايا ما اهل اين ماه هستيم كه به وسيله‌ى آن ما را مقام و منزلت ارجمند دادى، و ما را براى (بندگى در) آن توفيق عطا نمودى هنگامى كه بدبختان وقت آن را نشناختند، و بر اثر بدبختيشان از فضيلت آن محروم شدند

(44) توئى صاحب اختيار و كارگزار كه ما را به معرفت و شناسائى آن برگزيدى، و به طريقه آن ما را راه نمودى، و ما با تقصير و كوتاهى به توفيق و جورى اسباب كار از جانب تو روزه و بپا خاستن (براى عبادت در) آن را كارگزار شديم، و اندكى از بسيار را در آن بجا آورديم،

(45) بار خدايا پس تو را است سپاس در حاليكه به بدكردارى اقراركننده، و به تباه ساختن اعتراف‌كننده‌ايم، و پشيمانى حقيقى دلها و عذر خواستن زبانهامان كه از روى راستى است براى تو است پس ما را بر (اعتراف به كوتاهى در اعمال و پشيمانى از) تقصير كه در آن ماه به ما رسيده اجر و پاداش ده پاداشى كه به وسيله‌ى آن خير و نيكى خواسته شده را دريابيم، و اندوخته‌هاى گوناگون را كه بر آن حريص و آزمنديم عوض بستانيم،

(46) و ما را در تقصير از (اداى) حق خود ملامت و سرزنش مكن، و عمرهاى ما را كه در پيش است به ماه رمضان آينده برسان، و چون ما را به آن ماه رساندى بر انجام عبادت و بندگى كه شايسته‌ى تو است ياريمان فرما، و بر رعايت فرمانبرى كه سزاوار آن ماه است برسانمان، و عمل شايسته‌اى را كه سبب به دست آوردن حق تو است در دو ماه (ماه رمضان كنونى و آينده) از ماههاى روزگار براى ما روان ساز،

(47) بار خدايا گناه كوچك يا گناه بزرگى كه در اين ماه به آن نزديك شديم، يا گناهى كه در آن بجا آورديم و گناه بزرگى كه زير بار آن رفتيم از روى عمد و قصد از ما، يا فراموشى كه در آن به خود ستم كرده، يا به آن احترام ديگرى را هتك و پرده‌درى نموده باشيم پس بر محمد و آل او درود فرست و ما را به پرده‌ى (آمرزش) خود بپوشان، و به عفو خود از ما درگذر، و ما را در آن گناه در جلو چشم شماتت‌كنندگان قرار مده، و زبان طعنه‌زنندگان (نكوهش‌كنندگان) را بر ما مگشا، و ما را به مهربانيت كه بريده نمى‌شود (هميشگى است) و به احسان و نيكيت كه كم نمى‌گردد به چيزى (به كار نيكى) بگمار كه سبب فرو نهادن (از ميان بردن) و پوشاندن (آمرزيدن) چيزى (گناهى) شود كه در آن ماه بر ما نهى نموده‌اى،

(48) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست و مصيبت و اندوه ما را به رفتن ماه (خير نيكى) عوض ده، و براى ما در روز عيد و روز روزه گشودن ما نيكو و مبارك گردان، و آن را از بهترين روزهائى كه بر ما گذشته است قرار ده كه جالبترين روزها براى عفو، و نابودكننده‌ترين روزها براى گناه باشد و براى ما آنچه از گناهانمان كه پنهان و آنچه آشكار است را بيامرز،

(49) بار خدايا با گذشتن اين ماه از گناهان (و تقصيرات) ما بگذر، و با بيرون رفتن آن ما را از بديها و زشتيها بيرون بر و به وسيله‌ى آن ما را از نيك بخت‌ترين اهل آن ماه، و از با نصيب‌ترين ايشان در آن، و از بهره‌مندترين آنان از آن قرار ده‌

(50) بار خدايا كسى كه اين ماه را به طوريكه سزاوار رعايت است رعايت كرده، و احترامش را به طوريكه شايسته‌ى حفظ و نگهدارى است حفظ نموده، و به احكامش به طوريكه سزاوار است ايستادگى داشته و از گناهان خويش به طوريكه شايسته‌ى پرهيزگارى است پرهيز نموده يا به وسيله‌ى عملى كه تقرب‌آور است به سويت تقرب جسته كه رضاى تو را براى او لازم گردانيده، و رحمت و مهربانيت را بر او متوجه نموده پس از توانگرى خود مانند (پاداش) او به ما ببخش، و از فضل و احسانت چندين برابر آن را به ما عطا فرما، زيرا فضل تو نقصان‌پذير نيست، و گنجينه‌هاى تو كم نمى‌شود بلكه افزون مى‌گردد، و كانهاى احسان و نيكيت نابود نمى‌شود، و عطا و بخشش تو بخشش گوارائى است (و رنجى در آن نيست)

(51) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست و براى ما مانند پاداشهاى كسى را بنويس كه تا روز قيامت در آن ماه روزه گرفته، يا در عبادت براى تو كوشش داشته است،

(52) بار خدايا ما به سوى تو توبه و بازگشت مى‌نمائيم در روز فطر و روزه گشودنمان كه آن را براى اهل ايمان (روز) عيد و شادى و براى اهل دين خود (اسلام) روز اجتماع و گرد آمدن و روز تعاون و كمك كردن به يكديگر قرار دادى از هر گناهى كه آن را بجا آورده‌ايم يا كار بدى كه پيش از اين كرده‌ايم يا انديشه‌ى بدى كه در دل داشته‌ايم توبه‌ى كسى كه رجوع به گناهى را در دل نمى‌گذراند، و پس از توبه در گناهى باز نمى‌گردد، توبه‌ى خالصى كه از شك و دو دلى پاكيزه باشد، پس آن را از ما قبول فرما، و از ما راضى و خوشنود باش و ما را بر آن ثابت گردان،

(53) بار خدايا ترس كيفر ترسيده شده‌ى (دوزخ) و شوق و دوستى پاداش وعده داده شده (بهشت) را روزى ما گردان تا اينكه لذت و خوشى آنچه از تو مى‌خواهيم و اندوه آنچه از آن به تو پناه مى‌بريم دريابيم‌

(54) و ما را نزد خود از توبه‌كنندگانى قرار ده كه محبت و دوستيت را براى آنها واجب و لازم نموده‌اى، و از ايشان بازگشت به طاعتت را پذيرفته‌اى اى عادل‌ترين عدالت دارندگان،

(55) بار خدايا از پدران و مادران و همه‌ى هم‌كيشان، هر كه از ايشان درگذشته و هر كه درنگذشته تا روز رستاخيز درگذر

(56) بار خدايا بر محمد پيامبر ما و آل او درود فرست همچنانكه بر فرشتگانى كه از خواص درگاهت هستند درود فرستادى و بر او و بر آلش درود فرست همچنانكه بر پيامبران فرستاده شده‌ات درود فرستادى و بر او و آلش درود فرست همچنانكه بر بندگان شايسته‌ات درود فرستادى، و بهتر از آن اى پروردگار جهانيان، چنان درودى كه بركتش به ما برسد، و سودش ما را دريابد، و از جهت آن دعاى ما مستجاب شود، زيرا تو كريمتر كسى هستى كه به او رو آورده شده، و بى‌نيازكننده‌تر كسى هستى كه بر او اعتماد شده، و بخشنده‌تر كسى هستى كه از فضلش درخواست شده و تو بر هر چيز توانائى