وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ عِنْدَ الصَّبَاحِ وَ الْمَسَاءِ
دعاء هر صبح و شام
﴿1﴾
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ
(1) سپاس خداى را كه شب و روز را به قدرت خود آفريد
﴿2﴾
وَ مَيَّزَ بَيْنَهُمَا بِقُدْرَتِهِ
(2) و آنها را از هم جدا ساخت و بين آنها امتياز گذاشت
﴿3﴾
وَ جَعَلَ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدّاً مَحْدُوداً ، وَ أَمَداً مَمْدُوداً
(3) و براى هر يك حد و مرزى معين فرمود و زمانى محدود كرد
﴿4﴾
يُولِجُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِي صَاحِبِهِ ، وَ يُولِجُ صَاحِبَهُ فِيهِ بِتَقْدِيرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ فِيما يَغْذُوهُمْ بِهِ ، وَ يُنْشِئُهُمْ عَلَيْهِ
(4) شب را در روز و روز را در شب داخل نمود و بندگان را در آن زمان تاريك و روشن موظف ساخت آفرينش شب و روز براى غذا دادن به موجودات و نشو و نمو آنها است.
﴿5﴾
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ مِنْ حَرَكَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ ، وَ جَعَلَهُ لِبَاساً لِيَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ ، فَيَكُونَ ذَلِكَ لَهُمْ جَمَاماً وَ قُوَّةً ، وَ لِيَنَالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوَةً
(5) شب را آفريد كه در آن بيارامند و از حركات تعبآميز و رنج و جنبشهاى طاقت فرسا بركنار و برحذر باشند شب را لباس آسايش موجودات قرار داد تا جسم و جان را در خواب و آرامش راحت بگذارند و با اين استراحت قوت و نيرو يابند و با آن نيرو و قدرت لذت برند و از شهوات نفسانى توليدمثل كنند.
﴿6﴾
وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِراً لِيَبْتَغُوا فِيهِ مِنْ فَضْلِهِ ، وَ لِيَتَسَبَّبُوا إِلَى رِزْقِهِ ، وَ يَسْرَحُوا فِي أَرْضِهِ ، طَلَباً لِمَا فِيهِ نَيْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْيَاهُمْ ، وَ دَرَكُ الآْجِلِ فِي أُخْرَاهُمْ
(6) روز را آفريد تا روشنى بخش ديدگان شود و در آن روشنايى از تو احسان و نيكوئى بخواهند و وسيله معيشت قرار دهند و در اين زمان روشن كسب روزى حلالكنند و در زمين پهناور تو سير و تفرج نمايند و در نتيجه آنچه را كه موجب آبادى دنياى آنها است تحصيل كرده و به كمال مطلوب دست يافته و بناى خود را آباد و آينده خود را تامين و آخرت خود را معمور گردانند.
(7) با ايجاد شب و روز صلاح حال آدميان حاصل شود و با گذشت روزگار و اخبار زمان بشر آزمايش گردد كه آيا چگونه شكر قدرت و نعمت پروردگار را بجاى خواهد آورد شب و روز را آفريد تا اوقات عبادت و بندگى و درجات و مواقع احكام آسمانى در آن رسيدگى شود. شب و روز را آفريد تا در آن پاداش دهد هر كه بد كرده و جزاى نيكو بخشد هر كه به نيكى گرويده. آرى بدى و زشتى جز ميوه تلخ بار نياورد و نيكى و خوبى جز پاداش نيك و پسنديده ندهد.
﴿8﴾
اللَّهُمَّ فَلَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ ، وَ مَتَّعْتَنَا بِهِ مِنْ ضَوْءِ النَّهَارِ ، وَ بَصَّرْتَنَا مِنْ مَطَالِبِ الْأَقْوَاتِ ، وَ وَقَيْتَنَا فِيهِ مِنْ طَوَارِقِ الآْفَاتِ .
(8) پروردگارا، سپاس مخصوص توست كه روز و شب را آفريدى و صبح روشن را از شب تاريك بيرون آوردى شفق و روشنى صبح را براى بهرهمند كردن ما ظاهر ساختى و ديدگان ما را پس از ظلمات شب و تاريكى آن روشن و منور فرمودى تا در اين روزهاى روشن روزهاى گوناگون خود را از نعم بىپايان تو به دست آوريم.
پروردگارا شكر و ستايش مخصوص تو مىباشد كه زمان را براى ما وقت مصونيت از آفات قرار دادى،
﴿9﴾
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْيَاءُ كُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَكَ سَمَاؤُهَا وَ أَرْضُهَا ، وَ مَا بَثَثْتَ فِي كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا ، سَاكِنُهُ وَ مُتَحَرِّكُهُ ، وَ مُقِيمُهُ وَ شَاخِصُهُ وَ مَا عَلَا فِي الْهَوَاءِ ، وَ مَا كَنَّ تَحْتَ الثَّري
(9) و صبحگاهان همه موجودات زندگى را از سر گرفتند. بارالها همه موجودات تماما و آسمانها و آنچه در زمين پراكندى در آن ساكن كردى همه از آن توست از روئيدن گياه تا خشكيدن آن، از جنبيدن حيوان تا مردن آن همه به اراده و مشيت و فرمان تو مىباشد.
هر موجود ساكن يا متحرك، هر عنصر ثابت يا سيار و هر مولود زنده و با اراده در پناه رحمت تو زيست مىكند. آنچه در هوا بالا مىرود و آنچه زيرزمين پنهان است
﴿10﴾
أَصْبَحْنَا فِي قَبْضَتِكَ يَحْوِينَا مُلْكُكَ وَ سُلْطَانُكَ ، وَ تَضُمُّنَا مَشِيَّتُكَ ، وَ نَتَصَرَّفُ عَنْ أَمْرِكَ ، وَ نَتَقَلَّبُ فِي تَدْبيِرِكَ .
(10) صبحگاهان با ما بيدار مىشوند و در پنجه قدرت تو مىباشند همه موجودات در سلطه و اقتدار حكومت تو زنده و جاويدانند. جمع كردن آنها يا پراكندگى آنها در دست قدرت توست، فرمان تو ما را تصرف كرده و امر تو ما را در گردش و حركت انداخته.
﴿11﴾
لَيْسَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ إِلَّا مَا قَضَيْتَ ، وَ لَا مِنَ الْخَيْرِ إِلَّا مَا أَعْطَيْتَ .
(11) كسى را ياراى تصرف و دخالت در امر تو نيست و كسى را قدرت نيكى غير از آنچه تو عطا فرمودى نيست.
﴿12﴾
وَ هَذَا يَوْمٌ حَادِثٌ جَدِيدٌ ، وَ هُوَ عَلَيْنَا شَاهِدٌ عَتِيدٌ ، إِنْ أَحْسَنَّا وَدَّعَنَا بِحَمْدٍ ، وَ إِنْ أَسَأْنَا فَارَقَنَا بِذَمٍّ .
(12) اين روز روزيست تازه غير از ديروز و ما را وظيفه ديگرى است غير از آنچه گذشت، زمان شاهد كردار ما است كه اگر نيكى كنيم از ما سپاسگزار مىباشد و اگر بدى كنيم از ما روگردان است.
﴿13﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنَا حُسْنَ مُصَاحَبَتِهِ ، وَ اعْصِمْنَا مِنْ سُوءِ مُفَارَقَتِهِ بِارْتِكَابِ جَرِيرَةٍ ، أَوِ اقْتِرَافِ صَغِيرَةٍ أَوْ كَبِيرَةٍ
(13) پروردگارا رحمت تو بر محمد و آل محمد (ص) كه نيكوئى را روزى ما كردى و آن را مصاحب و همراه ما فرمودى، بارالها ما را از نيكوئيهاى خود به سبب ارتكاب معاصى دور مكن و از لغزشها و خطاهاى بزرگ و كوچك مصون بدار
﴿14﴾
وَ أَجْزِلْ لَنَا فِيهِ مِنَ الْحَسَنَاتِ ، وَ أَخْلِنَا فِيهِ مِنَ السَّيِّئَاتِ ، وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَيْنَ طَرَفَيْهِ حَمْداً وَ شُكْراً وَ أَجْراً وَ ذُخْراً وَ فَضْلًا وَ إِحْسَاناً.
(14) و حسنات و نيكوئى نعم را بر ما مستدام و فراوان فرما و ما را از بد رفتارى نفس خالى گردان و از حمد و ستايش و شكر و سپاس خود مگردان. بارالها اجر آخرت و فضيلت و احسان، ذخيره راه ما بگردان.
﴿15﴾
اللَّهُمَّ يَسِّرْ عَلَى الْكِرَامِ الكاتبِينَ مَؤُونَتَنَا ، وَ امْلَأْ لَنَا مِنْ حَسَنَاتِنَا صَحَائِفَنَا ، وَ لَا تُخْزِنَا عِنْدَهُمْ بِسُوءِ أَعْمَالِنَا .
(15) پروردگارا آسان گردان بر فرشتگان كه عمل ما را بنويسند و رحمت خود را از ما قطع مفرما و نيكوئى و حسنات خود را نصيب ما كن تا نامه اعمالمان، ما را رسوا و مفتضح نگرداند. بارالها ما را به بدى كردار مگير و به رحمت خود تفضل فرما.
﴿16﴾
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِي كُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ حَظّاً مِنْ عِبَادِكَ ، وَ نَصِيباً مِنْ شُكْرِكَ وَ شَاهِدَ صِدْقٍ مِنْ مَلَائِكَتِكَ .
(16) پروردگارا در هر ساعتى از ساعات شبانه روز حظى از بندگى و عبادت خود نصيب ما كن و ما را به شكر و سپاس خود مشغول نما و گواه و شاهدى از فرشتگان را شاهد اعمال ما قرار ده.
﴿17﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ احْفَظْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِينَا وَ مِنْ خَلْفِنَا وَ عَنْ أَيْمَانِنَا وَ عَنْ شَمَائِلِنَا وَ مِنْ جَمِيعِ نَوَاحِينَا ، حِفْظاً عَاصِماً مِنْ مَعْصِيَتِكَ ، هَادِياً إِلَى طَاعَتِكَ ، مُسْتَعْمِلاً لِمَحَبَّتِكَ .
(17) پروردگارا رحمت تو بر محمد و آل محمد (ص) ما را در پناه خود حفظ كن. ما را از پيش رو و از پشت سر و از راست و چپ و از جميع جوانب از آفات و حوادث مصوندار تا پيرامون معصيت نگرديم و راهنماى به سوى طاعت و بندگى تو باشيم، آرى اين عمل رويه دوستان تو است.
﴿18﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ وَفِّقْنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا وَ لَيْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِي جَمِيعِ أَيَّامِنَا لِاسْتِعْمَالِ الْخَيْرِ ، وَ هِجْرَانِ الشَّرِّ ، وَ شُكْرِ النِّعَمِ ، وَ اتِّبَاعِ السُّنَنِ ، وَ مُجَانَبَةِ الْبِدَعِ ، وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ ، وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ ، وَ حِيَاطَةِ الْإِسْلَامِ ، وَ انْتِقَاصِ الْبَاطِلِ وَ إِذْلَالِهِ ، وَ نُصْرَةِ الْحَقِّ وَ إِعْزَازِهِ ، وَ إِرْشَادِ الضَّالِّ ، وَ مُعَاوَنَةِ الضَّعيِفِ ، وَ اِدْرَاكِ اللّهيِفِ
(18) پروردگارا رحمت تو بر محمد و آل محمد (ص) ما را در اين روزها و اين شبها و در جميع شبها و روزها به امور خير و نيكوئى بدار. از شر وسوسه نفس بازدار. شكرگزارى نعمتهاى بىپايان تو همان پيروى و عمل به سنت سنيه تو و ترك بدعتها و منفوريتهاى تو مىباشد. امر به معروف و نهى از منكر، حافظ مسلمين است و همين فرمان است كه باطل را محو مىكند و حق را بزرگ مىسازد. خوارى باطل و عزت حق براى نصرت تو مىباشد. امر به معروف و نهى از منكر براى يارى دادن حق و گرامى داشتن حقيقت و ارشاد نمودن گمراهان و يارى كردن ضعفا است.
﴿19﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اجْعَلْهُ أَيْمَنَ يَوْمٍ عَهِدْنَاهُ ، وَ أَفْضَلَ صَاحِبٍ صَحِبْنَاهُ ، وَ خَيْرَ وَقْتٍ ظَلِلْنَا فِيهِ
(19) پروردگارا رحمت تو بر محمد و آل محمد (ص) ما را ايمن دار در روزى كه به آن روز رسيدهايم و اين مصاحب كامل (وقت) را بهترين اوقات و مصاحب ما قرار ده تا در سايه آن خشنودى تو را به دست آوريم.
﴿20﴾
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَى مَنْ مَرَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ مِنْ جُمْلَةِ خَلْقِكَ ، أَشْكَرَهُمْ لِمَا أَوْلَيْتَ مِنْ نِعَمِكَ ، وَ أَقْوَمَهُمْ بِمَا شَرَعْتَ مِنْ شرَائِعِكَ ، وَ أَوْقَفَهُمْ عَمَّا حَذَّرْتَ مِنْ نَهْيِكَ .
(20) رحمت تو بر كسانى كه شب و روز بر آنها مىگذرد و شكر نعمت تو مىكنند و به شريعت تو پا بر جا مىايستند و در احكام تو استقامت مىنمايند و از نواهى تو برحذر و دور مىباشد.
﴿21﴾
اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ وَ كَفَى بِكَ شَهِيداً ، وَ أُشْهِدُ سَمَاءَكَ وَ أَرْضَكَ وَ مَنْ أَسْكَنْتَهُمَا مِنْ مَلائِكَتِكَ وَ سَائِرِ خَلْقِكَ فِي يَوْمِي هَذَا وَ سَاعَتِي هَذِهِ وَ لَيْلَتِي هَذِهِ وَ مُسْتَقَرِّي هَذَا ، أَنِّي أَشْهَدُ أَنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ ، قَائِمٌ بِالْقِسْطِ ، عَدْلٌ فِي الْحُكْمِ ، رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ ، مَالِكُ الْمُلْكِ ، رَحيِمٌ بِالْخَلْقِ .
(21) پروردگارا من تو را گواه مىگيرم و تو براى گواهى كافى هستى. از همه شهادت دهندگان گواه مىگيرم، آسمان و زمين تو را و آن چه در زمين ساكن هست و آرامگاه دارد، از ملائكه و فرشتگان و ساير مخلوقين را شاهد مىگيرم كه در اين روز و اين ساعت و در اين شب و در اين آسايشگاه همه شهادت دهند كه من گواهى مىدهم بر اينكه تو پروردگار يگانه هستى و غير از تو خدائى نيست و تو به عدل و داد حكومت مىكنى تو رحيم و مهربان هستى و بر بندگان خود رافت و شفقت مىفرمائى. توئى مالك پادشاهى همه چيز و همه جا، توئى رحمت كننده به خلايق
﴿22﴾
وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ و خِيَرَتُكَ مِنْ خَلْقِكَ ، حَمَّلْتَهُ رِسَالَتَكَ فَأَدَّاهَا ، وَ أَمَرْتَهُ بِالنُّصْحِ لِأُمَّتِهِ فَنَصَحَ لَهَا
(22) و گواهى مىدهم كه محمد صلى الله عليه و آله و سلم رسول و بنده و برگزيده تو بود كه از ميان بندگانت اختيار كردى و پيغام خود را به واسطه او رسانيدى و در اداى وظيفه رسالت و پيغامآورى، امر تو را امتثال كرد و به بهترين وجه و به طريق نصيحت و موعظت ملت خود را به راه مستقيم هدايت كرد.
﴿23﴾
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، أَكْثَرَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ ، وَ آتِهِ عَنَّا أَفْضَلَ مَا آتَيْتَ أَحَداً مِنْ عِبَادِكَ ، وَ اجْزِهِ عَنَّا أَفْضَلَ وَ أَكْرَمَ مَا جَزَيْتَ أَحَداً مِنْ أَنْبِيَائِكَ عَنْ أُمَّتِهِ
(23) پروردگارا درود بر محمد و آل محمد (ص) و رحمت تو بر او بيش از هر رحمتى كه بر ساير بندگان مىفرستى. بارالها او را به فضيلت و زينت عنايت خود مفتخر گردان كه كاملترين مراتب بندگان را داشته باشد او را جزا و اجرى ده كه ديگر بندگانت نداشته باشند و پاداش او كاملترين و گرامىترين پاداش انبياء و رسل باشد. او را در انجام وظيفه رسالت، نسبت به امت، جزاى خير ده
﴿24﴾
إِنَّكَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْجَسِيمِ ، الْغَافِرُ لِلْعَظِيمِ ، وَ أَنْتَ أَرْحَمُ مِنْ كُلِّ رَحِيمٍ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ الْاَخْيَارِ الْاَنْجَبيِنَ .
(24) كه تو از نعم بزرگ خود عطاكننده و آمرزنده هستى و از همه مهربانان جهان بزرگتر و مهربانترى. درود و رحمت تو بر محمد و آل محمد (ص) كه اهل بيت پاك و پاكيزه و پاكان اخيار فرد هستند.
بلغ العلى بكماله
كشف الدجى به جماله
حسنت جميع خصاله
صلوا عليه و آله