وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَ الْجَهْدِ وَ تَعَسُّرِ الْأُمُورِ
هنگام سختى و رنج
﴿1﴾
اللَّهُمَّ إِنَّكَ كَلَّفْتَنِي مِنْ نَفْسِي مَا أَنْتَ أَمْلَكُ بِهِ مِنِّي ، وَ قُدْرَتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَيَّ أَغْلَبُ مِنْ قُدْرَتِي ، فَأَعْطِنِي مِنْ نَفْسِي مَا يُرْضِيكَ عَنِّي ، وَ خُذْ لِنَفْسِكَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِي فِي عَافِيَةٍ .
(1) پروردگارا، تو به چيزى مرا مكلف فرمودهاى كه خود به انجام آن از من تواناترى، و توانايى تو بر آن و بر من بيشتر از توانايى من است. پس، آنچه تو را از من خشنود مىكند به من عطا فرما در حال عافيت و تندرستى از من خشنود باش.
﴿2﴾
اللَّهُمَّ لَا طَاقَةَ لِي بِالْجَهْدِ ، وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَى الْبَلَاءِ ، وَ لَا قُوَّةَ لِي عَلَى الْفَقْرِ ، فَلَا تَحْظُرْ عَلَيَّ رِزْقِي ، وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى خَلْقِكَ ، بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِي ، وَ تَوَلَّ كِفَايَتِي .
(2) پروردگارا، بر رنجها و مشقتها توانايى ندارم و بر گرفتارى و بلا، بردبار و شكيبا نيستم و در فقر و تنگدستى ناتوانم، پس، روزيم را از من دريغ مدار و مرا به خلق خويش وامگذار، بلكه خود به تنهايى خواستهام را برآور و امورم را كفايت كن
﴿3﴾
وَ انْظُرْ إِلَيَّ وَ انْظُرْ لِي فِي جَمِيعِ أُمُورِي ، فَإِنَّكَ إِنْ وَكَلْتَنِي إِلَى نَفْسِي عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِيهِ مَصْلَحَتُهَا ، وَ إِنْ وَكَلْتَنِي إِلَى خَلْقِكَ تَجَهَّمُونِي ، وَ إِنْ أَلْجَأْتَنِي إِلَى قَرَابَتِي حَرَمُونِي ، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِيلًا نَكِداً ، وَ مَنُّوا عَلَيَّ طَويِلاً ، وَ ذَمُّوا كَثيِراً .
(3) و به سوى من نظر كن و در همهى كارهايم به من نظر نما، زيرا، اگر مرا به خود واگذارى از انجام آن كارها ناتوان خواهم شد و به آنچه مصلحتم در آن است همت نمىگمارم، و اگر مرا به خلق خويش واگذارى با ترشرويى به من بنگرند. و اگر مرا به خويشانم واگذارى از مساعدت، محروم و نوميد كنند. و اگر ببخشند، اندك و ناگوار ببخشند و منت فراوان بگذارند و نكوهش بسيار روا دارند.
﴿4﴾
فَبِفَضْلِكَ ، اللَّهُمَّ ، فَأَغْنِنِي ، وَ بِعَظَمَتِكَ فَانْعَشْنِي ، وَ بِسَعَتِكَ ، فَابْسُطْ يَدِي ، وَ بِمَا عِنْدَكَ فَاكْفِنِي.
(4) پس به فضل و احسان خويش، اى پروردگار من، بىنيازم گردان و به بزرگى خويش، مرتبهام بالا بر، و به قدرت كاملهات، دستم را بگشاى (گره از كار فروبستهى من باز كن) و به آنچه نزد تو است بىنيازم كن.
﴿5﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خَلِّصْنِي مِنَ الْحَسَدِ ، وَ احْصُرْنِي عَنِ الذُّنُوبِ ، وَ وَرِّعْنِي عَنِ الَْمحَارِمِ ، وَ لَا تُجَرِّئْنِي عَلَى الْمَعَاصِي ، وَ اجْعَلْ هَوَايَ عِنْدَكَ ، وَ رِضَايَ فِيما يَرِدُ عَلَيَّ مِنْكَ ، وَ بَارِكْ لِي فِيما رَزَقْتَنِي وَ فِيما خَوَّلْتَنِي وَ فِيما أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ ، وَ اجْعَلْنِي فِي كُلِّ حَالَاتِي مَحْفُوظاً مَكْلُوءاً مَسْتُوراً مَمْنُوعاً مُعَاذاً مُجَاراً .
(5) پروردگارا، بر محمد و آل او درود فرست و مرا از نكبت رشك برهان و از آلايش گناهان بازم دار، و از حرامها پرهيزگارم فرما و بر گناهان، جراتم مده، و چنان كن كه ميل و خواهشم نزد تو باشد و خشنوديم در چيزى باشد كه از جانب تو بر من مىرسد. و اى خداى من، در آنچه روزيم كردهاى و آنچه به من بخشيدهاى و احسان كردهاى، بركت و فزونى قرار ده، و مرا در همهى حالات، محفوظ دار و عيبها و زشتيهايم در پرده، پنهان ساز، و از ناگواريهاى عالم نگاهمدار و در جوار رحمتت پناهم ده.
﴿6﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اقْضِ عَنِّي كُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِيهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَيَّ لَكَ فِي وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِكَ أَوْ لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِكَ وَ إِنْ ضَعُفَ عَنْ ذَلِكَ بَدَنِي ، وَ وَهَنَتْ عَنْهُ قُوَّتِي ، وَ لَمْ تَنَلْهُ مَقْدُرَتِي ، وَ لَمْ يَسَعْهُ مَالِي وَ لَا ذَاتُ يَدِي ، ذَكَرْتُهُ أَوْ نَسِيتُهُ .
(6) پروردگارا، بر محمد و آل او درود فرست، و مرا در انجام تكاليفى كه بر من الزام كردهاى موفق بدار، هر چند بدنم از انجام آن، چه براى خود و چه براى آفريدهاى از آفريدگانت ناتوان باشد و نيرويم از بجا آوردنش سستى نشان دهد. و توانم به حد آن نرسد و سرمايه و دستيارم گنجايش آن را نداشته باشد، خواه آن را به ياد داشته يا فراموش كرده باشم.
﴿7﴾
هُوَ ، يَا رَبِّ ، مِمَّا قَدْ أَحْصَيْتَهُ عَلَيَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِي ، فَأَدِّهِ عَنِّي مِنْ جَزِيلِ عَطِيَّتِكَ وَ كَثِيرِ مَا عِنْدَكَ ، فَإِنَّكَ وَاسِعٌ كَرِيمٌ ، حَتَّى لَا يَبْقَى عَلَيَّ شَيْءٌ مِنْهُ تُرِيدُ أَنْ تُقَاصَّنِي بِهِ مِنْ حَسَنَاتِي ، أَوْ تُضَاعِفَ بِهِ مِنْ سَيِّئَاتِي يَوْمَ أَلْقَاكَ يَا رَبِّ .
(7) اى پروردگار من، آن تكليف از تكاليفى است كه تو بر من واجب شمردهاى و من از روى غفلت آن را انجام ندادهام، پس، به خاطر عطاى بزرگ و فراوانى آنچه در خزانهى رحمتت وجود دارد انجام آن را از جانب من به عهده گير، زيرا، تو توانگر بخشندهاى. آرى، اى پروردگار بزرگ چنين كن تا در روزى كه با تو ملاقات مىكنم هيچ چيزى نباشد كه بخواهى به خاطر آن، نيكيهايم را كم كنى يا بر بديهايم بيفزايى.
﴿8﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي الرَّغْبَةَ فِي الْعَمَلِ لَكَ لآِخِرَتِي حَتَّى أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِكَ مِنْ قَلْبِي ، وَ حَتَّى يَكُونَ الْغَالِبُ عَلَيَّ الزُّهْدَ فِي دُنْيَايَ ، وَ حَتَّى أَعْمَلَ الْحَسَنَاتِ شَوْقاً ، وَ آمَنَ مِنَ السَّيِّئَاتِ فَرَقاً وَ خَوْفاً ، وَ هَبْ لِي نُوراً أَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ ، وَ أَهْتَدِي بِهِ فِي الظُّلُمَاتِ ، وَ أَسْتَضِيءُ بِهِ مِنَ الشَّكِّ وَ الشُّبُهَاتِ
(8) پروردگارا، بر محمد و آل او درود فرست و براى آخرتم شوق و رغبت در عمل براى تو را روزيم فرما تا نور صدق و صفاى عملم را در قلب خويش مشاهده كنم و تا آنكه بىرغبتى و زهد در دنيا بر من چيره گردد و از روى اشتياق كارهاى نيك انجام دهم، و به خاطر بيم و ترس از تو، از كردار زشت ايمن و آسوده باشم، و به من نورى عنايت فرما كه (فراراهم را روشن كند و) با آن در ميان مردم راه بروم، و در تاريكيها راه را از چاه بازشناسم و از شك و اشتباه روشنى يافته و ايمن باشم.
﴿9﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي خَوْفَ غَمِّ الْوَعِيدِ ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى أَجِدَ لَذَّةَ مَا أَدْعُوكَ لَهُ ، وَ كَأْبَةَ مَا أَسْتَجيِرُ بِكَ مِنْهُ
(9) پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست، و ترس و اندوه از سرانجام سخت و اشتياق به پاداشى كه وعده دادهاى روزيم فرما تا لذت چيزى را كه تو را براى آن مىخوانم و ماتم چيزى كه از آن به تو پناه مىبرم در ذائقهى خويش ادراك كنم.
﴿10﴾
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا يُصْلِحُنِي مِنْ أَمْرِ دُنْيَايَ وَ آخِرَتِي فَكُنْ بِحَوَائِجِي حَفِيّاً .
(10) خدايا، تو صلاح امر دنيا و آخرتم را خوب مىدانى، پس، به خواستههايم با مهربانى نظر كن.
﴿11﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ ارْزُقْنِي الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِيرِي فِي الشُّكْرِ لَكَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فِي الْيُسْرِ وَ الْعُسْرِ وَ الصِّحَّةِ وَ السَّقَمِ ، حَتَّى أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِي رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِينَةَ النَّفْسِ مِنِّي بِمَا يَجِبُ لَكَ فِيما يَحْدُثُ فِي حَالِ الْخَوْفِ وَ الْاَمْنِ وَ الرِّضَا وَ السُّخْطِ وَ الضَّرِّ وَ النَّفْعِ .
(11) پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست و آنگاه كه در سپاسگزارى از تو به خاطر نعمتهايى كه در آسايش و سختى و تندرستى و بيمارى بر من ارزانى داشتهاى كوتاهى ورزم حقشناسى را روزيم فرما، تا شادى رضا و آرامش قلب خود را در اداى وظيفه نسبت به تو در حال ترس و ايمنى و خشنودى و خشم، و سود و زيان دريابم.
﴿12﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ حَتَّى لَا أَحْسُدَ أَحَداً مِنْ خَلْقِكَ عَلَى شَيْءٍ مِنْ فَضْلِكَ ، وَ حَتَّى لَا أَرَى نِعْمَةً مِنْ نِعَمِكَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ فِي دِينٍ أَوْ دُنْيَا أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ تَقْوَى أَوْ سَعَةٍ أَوْ رَخَاءٍ إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِي أَفْضَلَ ذَلِكَ بِكَ وَ مِنْكَ وَحْدَكَ لَا شَريِكَ لَكَ .
(12) پروردگارا، بر محمد و آل او درود فرست و به سينهام از بيمارى حسد سلامتى بخش تا به هيچ يك از آفريدگانت بر نعمتى كه از روى فضل و بخشش عطا مىكنى رشك نبر و تا آنكه هيچ يك از نعمتهاى تو را در دين يا دنيا، تندرستى يا پرهيزگارى، گشايش يا آسايش بر هيچ يك از بندگانت نبينم مگر آنكه بهتر از آن را به لطف تو و از سوى تو آرزو كنم اى خداى بىشريك.
﴿13﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَايَا ، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِي الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ فِي حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ ، حَتَّى أَكُونَ بِمَا يَرِدُ عَلَيَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ ، عَامِلًا بِطَاعَتِكَ ، مُؤْثِراً لِرِضَاكَ عَلَى مَا سِوَاهُمَا فِي الْأَوْلِيَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ ، حَتَّى يَأْمَنَ عَدُوِّي مِنْ ظُلْمِي وَ جَوْرِي ، وَ يَاْيَسَ وَلِيِّي مِنْ مَيْلِي وَ انْحِطَاطِ هَوَايَ
(13) خداوندا بر محمد و آل او درود فرست و به من خوددارى از گناهان و دورى از لغزشها را در دنيا و آخرت و در حال خشنودى و خشم ارزانى دار تا حالم در رويكرد هر يك از آن دو يكسان باشد و به طاعت تو مشغول باشم و در حق دوستان و دشمنان، خشنودى تو را بر غير خشنودى و طاعت تو برگزينم تا دشمنم از ستم من ايمن باشد و دوستم از خواسته و رويكرد هواى نفسم نوميد گردد.
﴿14﴾
وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَدْعُوكَ مُخْلِصاً فِي الرَّخَاءِ دُعَاءَ الُْمخْلِصِينَ الْمُضْطَرِّينَ لَكَ فِي الدُّعَاءِ ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ .
(14) و مرا از كسانى قرار ده كه تو را در حال خوشى و آسايش بسان درماندگان مخلص مىخوانند، همانا تو ستوده و بزرگوارى.