وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَ الْجَهْدِ وَ تَعَسُّرِ الْأُمُورِ
از دعاهاى امام عليهالسلام است هنگام سختى و رنج و كارهاى دشوار:
﴿1﴾
اللَّهُمَّ إِنَّكَ كَلَّفْتَنِي مِنْ نَفْسِي مَا أَنْتَ أَمْلَكُ بِهِ مِنِّي ، وَ قُدْرَتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَيَّ أَغْلَبُ مِنْ قُدْرَتِي ، فَأَعْطِنِي مِنْ نَفْسِي مَا يُرْضِيكَ عَنِّي ، وَ خُذْ لِنَفْسِكَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِي فِي عَافِيَةٍ .
(1) بار خدايا تو مرا دربارهى اصلاح نفس من به چيزى امر فرمودهاى كه خود به انجام آن از من تواناترى،و توانائى تو بر آن و بر من بيشتر از توانائى من است، پس چيزى كه تو را از من خوشنود مىگرداند به من عطا كن، و رضاى خود را در حال عافيت و تندرستى (نه در حال گرفتارى) از من دريافت نما،
﴿2﴾
اللَّهُمَّ لَا طَاقَةَ لِي بِالْجَهْدِ ، وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَى الْبَلَاءِ ، وَ لَا قُوَّةَ لِي عَلَى الْفَقْرِ ، فَلَا تَحْظُرْ عَلَيَّ رِزْقِي ، وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى خَلْقِكَ ، بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِي ، وَ تَوَلَّ كِفَايَتِي .
(2) بار خدايا مرا بر رنج، توانائى، و بر گرفتارى و بلا شكيبائى، و بر درويشى قدرت نمىباشد، پس روزيم را از من مگير و مرا به خلق خويش وامگذار، بلكه به تنهائى (بىواسطه) خواستهام را برآور و خود كارگزار من باش
﴿3﴾
وَ انْظُرْ إِلَيَّ وَ انْظُرْ لِي فِي جَمِيعِ أُمُورِي ، فَإِنَّكَ إِنْ وَكَلْتَنِي إِلَى نَفْسِي عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِيهِ مَصْلَحَتُهَا ، وَ إِنْ وَكَلْتَنِي إِلَى خَلْقِكَ تَجَهَّمُونِي ، وَ إِنْ أَلْجَأْتَنِي إِلَى قَرَابَتِي حَرَمُونِي ، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِيلًا نَكِداً ، وَ مَنُّوا عَلَيَّ طَويِلاً ، وَ ذَمُّوا كَثيِراً .
(3) و به سوى من نظر (رحمت) كن و در همهى كارهايم ناظر باش، زيرا اگر مرا به خود واگذارى از (انجام) آن كارها ناتوان گردم و آنچه مصلحت من در آن است انجام ندهم، و اگر مرا به خلق خويش واگذارى با روى گرفته و درهم به من نگرند، و اگر مرا به ناچار به خويشانم واگذارى نوميدم گردانند، و اگر ببخشند كم و ناگوار بخشند، و بر من منت فراوان نهند، و نكوهش بسيار نمايند،
﴿4﴾
فَبِفَضْلِكَ ، اللَّهُمَّ ، فَأَغْنِنِي ، وَ بِعَظَمَتِكَ فَانْعَشْنِي ، وَ بِسَعَتِكَ ، فَابْسُطْ يَدِي ، وَ بِمَا عِنْدَكَ فَاكْفِنِي.
(4) پس به احسان و بخشش خود خدايا بىنيازم گردان و به بزرگى خويش بلند مرتبهام فرما، و به توانگريت دستم را بگشا، و به آنچه نزد تو است بىنيازم نما،
﴿5﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خَلِّصْنِي مِنَ الْحَسَدِ ، وَ احْصُرْنِي عَنِ الذُّنُوبِ ، وَ وَرِّعْنِي عَنِ الَْمحَارِمِ ، وَ لَا تُجَرِّئْنِي عَلَى الْمَعَاصِي ، وَ اجْعَلْ هَوَايَ عِنْدَكَ ، وَ رِضَايَ فِيما يَرِدُ عَلَيَّ مِنْكَ ، وَ بَارِكْ لِي فِيما رَزَقْتَنِي وَ فِيما خَوَّلْتَنِي وَ فِيما أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ ، وَ اجْعَلْنِي فِي كُلِّ حَالَاتِي مَحْفُوظاً مَكْلُوءاً مَسْتُوراً مَمْنُوعاً مُعَاذاً مُجَاراً .
(5) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و مرا از رشگ بردن رهائى ده و از گناهان بازم دار، و از حرامها (ناروائىها) پرهيزگارم فرما، و بر نافرمانىها دليرم مگردان، و ميل و خواهش مرا به نزد خود گردان، و رضا و خوشنوديم را در آنچه از جانب تو به من مىرسد قرار ده، و براى من در آنچه روزيم كردهاى و آنچه عطا فرمودى و آنچه احسان نمودهاى بيافزا، و مرا در هر حال (از سقوط) محفوظ و نگاهداشته و پنهان شده و بازداشته و پناه داده و زينهار شده قرار ده،
﴿6﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اقْضِ عَنِّي كُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِيهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَيَّ لَكَ فِي وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِكَ أَوْ لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِكَ وَ إِنْ ضَعُفَ عَنْ ذَلِكَ بَدَنِي ، وَ وَهَنَتْ عَنْهُ قُوَّتِي ، وَ لَمْ تَنَلْهُ مَقْدُرَتِي ، وَ لَمْ يَسَعْهُ مَالِي وَ لَا ذَاتُ يَدِي ، ذَكَرْتُهُ أَوْ نَسِيتُهُ .
(6) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست و مرا به انجام آنچه كه در جهتى از جهات براى خود يا براى آفريدهاى از آفريدگانت بر من لازم و واجب گردانيدهاى توفيق ده، اگر چه بدنم از بجا آوردنش ناتوان، و نيرويم از آن سستى ورزد، و توانائيم به آن نرسد، و دارائى و سرمايهام گنجايش آن را نداشته باشد، خواه آن را به ياد داشته يا فراموش كرده باشم، آن تكليف از تكاليفى است
﴿7﴾
هُوَ ، يَا رَبِّ ، مِمَّا قَدْ أَحْصَيْتَهُ عَلَيَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِي ، فَأَدِّهِ عَنِّي مِنْ جَزِيلِ عَطِيَّتِكَ وَ كَثِيرِ مَا عِنْدَكَ ، فَإِنَّكَ وَاسِعٌ كَرِيمٌ ، حَتَّى لَا يَبْقَى عَلَيَّ شَيْءٌ مِنْهُ تُرِيدُ أَنْ تُقَاصَّنِي بِهِ مِنْ حَسَنَاتِي ، أَوْ تُضَاعِفَ بِهِ مِنْ سَيِّئَاتِي يَوْمَ أَلْقَاكَ يَا رَبِّ .
(7) كه تو اى پروردگار آن را بر من شمردهاى و من آن را از روى سهلانگارى بجا نياوردهام، پس به سبب عطاى بزرگ و بسيارى رحمت خويش آن را از جانب من فروگذار، زيرا تو توانگر بخشندهاى، تا روزى كه (رحمت) تو را ببينم (روز قيامت) چيزى (تكليفى) بر من نماند كه بخواهى به آن از نيكيهايم بكاهى يا بر بديهايم به سبب آن چند برابر بيافزائى اى پروردگار،
﴿8﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي الرَّغْبَةَ فِي الْعَمَلِ لَكَ لآِخِرَتِي حَتَّى أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِكَ مِنْ قَلْبِي ، وَ حَتَّى يَكُونَ الْغَالِبُ عَلَيَّ الزُّهْدَ فِي دُنْيَايَ ، وَ حَتَّى أَعْمَلَ الْحَسَنَاتِ شَوْقاً ، وَ آمَنَ مِنَ السَّيِّئَاتِ فَرَقاً وَ خَوْفاً ، وَ هَبْ لِي نُوراً أَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ ، وَ أَهْتَدِي بِهِ فِي الظُّلُمَاتِ ، وَ أَسْتَضِيءُ بِهِ مِنَ الشَّكِّ وَ الشُّبُهَاتِ
(8) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و براى آخرتم رغبت و مواظبت در عمل براى تو را روزيم فرما تا از روى راستى و درستى بندگى را بشناسم، و تا اينكه بىرغبتى در دنيا بر من دست يابد، و تا اينكه نيكيها را با شوق و ميل بجا آورم، و از بديها از روى بيم و ترس (كيفر آن) ايمن باشم، و نورى به من ببخش كه با آن در ميان مردم راه بروم (زندگى نمايم) و در تاريكيها (ى گمراهى) راه (راست را) رهنمون شوم، و از شك و دودلى و شبهات (حلال و حرام) روشنى يابم،
﴿9﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي خَوْفَ غَمِّ الْوَعِيدِ ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى أَجِدَ لَذَّةَ مَا أَدْعُوكَ لَهُ ، وَ كَأْبَةَ مَا أَسْتَجيِرُ بِكَ مِنْهُ
(9) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست و ترس اندوه كيفر و ميل پاداش (در روز قيامت) را كه وعده دادهاى روزيم گردان تا (در اين دنيا هم) خوشى چيزى (بهشت) را كه ترا براى آن مىخوانم، و اندوه چيزى را كه از آن به تو پناه مىبرم دريابم،
﴿10﴾
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا يُصْلِحُنِي مِنْ أَمْرِ دُنْيَايَ وَ آخِرَتِي فَكُنْ بِحَوَائِجِي حَفِيّاً .
(10) بار خدايا تو آنچه صلاح كار دنيا و آخرت من است مىدانى پس به درخواستهاى من توجه فرموده مهربان باش،
﴿11﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ ارْزُقْنِي الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِيرِي فِي الشُّكْرِ لَكَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فِي الْيُسْرِ وَ الْعُسْرِ وَ الصِّحَّةِ وَ السَّقَمِ ، حَتَّى أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِي رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِينَةَ النَّفْسِ مِنِّي بِمَا يَجِبُ لَكَ فِيما يَحْدُثُ فِي حَالِ الْخَوْفِ وَ الْاَمْنِ وَ الرِّضَا وَ السُّخْطِ وَ الضَّرِّ وَ النَّفْعِ .
(11) بار خدايا بر محمد و آل محمد درود فرست، و اعتراف كوتاهى در سپاسگزارى تو به آنچه در آسايش و تندرستى و بيمارى به من نعمت عطا فرمودهاى روزيم گردان، تا هنگام ترس و ايمنى و خوشنودى و خشم و زيان و سود در آنچه پيش آيد شادى رضا و خوشنودى و آرامش دل خود را به آنچه براى تو واجب است (تسليم اوامر و اعتقاد به نيكى آنچه مقدر نمودهاى) دريابم،
﴿12﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ حَتَّى لَا أَحْسُدَ أَحَداً مِنْ خَلْقِكَ عَلَى شَيْءٍ مِنْ فَضْلِكَ ، وَ حَتَّى لَا أَرَى نِعْمَةً مِنْ نِعَمِكَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ فِي دِينٍ أَوْ دُنْيَا أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ تَقْوَى أَوْ سَعَةٍ أَوْ رَخَاءٍ إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِي أَفْضَلَ ذَلِكَ بِكَ وَ مِنْكَ وَحْدَكَ لَا شَريِكَ لَكَ .
(12) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست و سينهام (دلم) را از حسد (و رشگ بردن به ديگران) تهى گردان تا به هيچيك از آفريدگانت بر چيزى از احسانت رشگ نبرم، و تا آنكه نعمتى از نعمتهايت را در دين يا دنيا يا تندرستى يا گشايش و يا آسايش بر هيچيك از خلق تو نبينم جز آنكه بهتر از آن را به وسيلهى تو و از جانب تو تنها كه شريك ندارى براى خود آرزو نمايم (و زوال آن را از ديگران روا ندارم)
﴿13﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَايَا ، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِي الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ فِي حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ ، حَتَّى أَكُونَ بِمَا يَرِدُ عَلَيَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ ، عَامِلًا بِطَاعَتِكَ ، مُؤْثِراً لِرِضَاكَ عَلَى مَا سِوَاهُمَا فِي الْأَوْلِيَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ ، حَتَّى يَأْمَنَ عَدُوِّي مِنْ ظُلْمِي وَ جَوْرِي ، وَ يَاْيَسَ وَلِيِّي مِنْ مَيْلِي وَ انْحِطَاطِ هَوَايَ
(13) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و نگهدارى از خطاها و پاسدارى از لغزشها را در دنيا و آخرت در حال خوشنودى و خشم روزيم فرما، تا با آنچه از آنها به من رو مىآورد يكسان، و انجامدهندهى طاعت و بندگى تو باشم و رضا و خوشنوديت را دربارهى دوستان و دشمنان بر غير طاعت و رضايت برگزينم، تا دشمنم از ستم من (بر اثر دشمنى) آسوده، و دوستم از ميل و روآوردن هواى نفسم (به سوى او بر اثر دوستى) نوميد گردد،
﴿14﴾
وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَدْعُوكَ مُخْلِصاً فِي الرَّخَاءِ دُعَاءَ الُْمخْلِصِينَ الْمُضْطَرِّينَ لَكَ فِي الدُّعَاءِ ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ .
(14) و مرا از كسانى قرار ده كه تو را هنگام خوشى از روى اخلاص مىخوانند مانند كسانى كه از روى اخلاص هنگام اضطرار و بيچارگى در دعا از تو درخواست مىنمايند، زيرا تو ستوده شده و بزرگى