وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَ الْجَهْدِ وَ تَعَسُّرِ الْأُمُورِ
دعاى امام به هنگام سختى. (رو به رو شدن با) كارهاى دشوار
﴿1﴾
اللَّهُمَّ إِنَّكَ كَلَّفْتَنِي مِنْ نَفْسِي مَا أَنْتَ أَمْلَكُ بِهِ مِنِّي ، وَ قُدْرَتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَيَّ أَغْلَبُ مِنْ قُدْرَتِي ، فَأَعْطِنِي مِنْ نَفْسِي مَا يُرْضِيكَ عَنِّي ، وَ خُذْ لِنَفْسِكَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِي فِي عَافِيَةٍ .
(1) بارالها! مرا به انجام كارى وادار كرده اى كه خود به انجام آن از من تواناترى، و توانايى تو بر (انجام) آن (كار) و (نيز) بر من افزونتر از قدرت من است، پس (توفيق انجام) كارى را به من عنايت كن كه موجب خشنودى تو از من گردد، و مرا به كارى وادار كه مورد خشنودى تو و عافيت من باشد؛
﴿2﴾
اللَّهُمَّ لَا طَاقَةَ لِي بِالْجَهْدِ ، وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَى الْبَلَاءِ ، وَ لَا قُوَّةَ لِي عَلَى الْفَقْرِ ، فَلَا تَحْظُرْ عَلَيَّ رِزْقِي ، وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى خَلْقِكَ ، بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِي ، وَ تَوَلَّ كِفَايَتِي .
(2) بارالها! در (وجود) من توان (تحمل) رنج، و شكيبايى به هنگام بلا و گرفتارى، و ياراى تنگدستى و بينوايى نيست، و پس روزى مرا از من دريغ مدار،و (كار) مرا به (دست) آفريده خود وامگذار، بلكه (از روز لطف و مرحمت و) به تنهاى نياز مرا برآورد؛ و (امور) مرا كارسازى كن؛
﴿3﴾
وَ انْظُرْ إِلَيَّ وَ انْظُرْ لِي فِي جَمِيعِ أُمُورِي ، فَإِنَّكَ إِنْ وَكَلْتَنِي إِلَى نَفْسِي عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِيهِ مَصْلَحَتُهَا ، وَ إِنْ وَكَلْتَنِي إِلَى خَلْقِكَ تَجَهَّمُونِي ، وَ إِنْ أَلْجَأْتَنِي إِلَى قَرَابَتِي حَرَمُونِي ، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِيلًا نَكِداً ، وَ مَنُّوا عَلَيَّ طَويِلاً ، وَ ذَمُّوا كَثيِراً .
(3) و به چشم رحمت و محبت به من بنگر، و خير و مصلحت مرا در همهى كارها در نظر گير، چرا كه اگر مرا به خود واگذارى در كار خود در خواهم ماند، و به انجام كارى كه صلاح من در آن است بر نخواهم خواست، و اگر (امور) مرا به خلق خويش واگذارى (از من) روى در هم كشند (و با ناخوشايندى نه از روى رضامندى با من رفتار كنند)، و اگر (امور) مرا به نزديكانم واسپارى، نااميدم سازند، و اگر (از سر اجبار و رودربايستى (عطايى) در حق من) كند، عطايى ناچيز و ملال آور خواهد بود، و (به خاطر همين بخشش اندك و ناچيز) بر (گردن) من (بار) منت بسيار نهند و بسى از اندازه مورد سرزنشم قرار دهند.
﴿4﴾
فَبِفَضْلِكَ ، اللَّهُمَّ ، فَأَغْنِنِي ، وَ بِعَظَمَتِكَ فَانْعَشْنِي ، وَ بِسَعَتِكَ ، فَابْسُطْ يَدِي ، وَ بِمَا عِنْدَكَ فَاكْفِنِي.
(4) پس (بارالها!) به فضل خويش (از عطا و منت ديگران) بىنيازم كن، و به بزرگى عظمت (ذاتى) خويش مرتبت و منزلت مرا بلند گردان، و به توانگرى خويش دست مرا (در امور معيشتى) گشاده دار، و (به رحمت و قدرت خويش) و به آنچه در توست (انجام) امور مرا بر عهده گير (و از ديگرانم بىنياز فرما.)
﴿5﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خَلِّصْنِي مِنَ الْحَسَدِ ، وَ احْصُرْنِي عَنِ الذُّنُوبِ ، وَ وَرِّعْنِي عَنِ الَْمحَارِمِ ، وَ لَا تُجَرِّئْنِي عَلَى الْمَعَاصِي ، وَ اجْعَلْ هَوَايَ عِنْدَكَ ، وَ رِضَايَ فِيما يَرِدُ عَلَيَّ مِنْكَ ، وَ بَارِكْ لِي فِيما رَزَقْتَنِي وَ فِيما خَوَّلْتَنِي وَ فِيما أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ ، وَ اجْعَلْنِي فِي كُلِّ حَالَاتِي مَحْفُوظاً مَكْلُوءاً مَسْتُوراً مَمْنُوعاً مُعَاذاً مُجَاراً .
(5) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و مرا (از آلودگى) حسد پاك گردان، و از (در افتادن به دام) گناهان و از امور خواهش مرا به جانب خويش معطوف فرما، و به آنچه از جانب تو به من مىرسد راضى و خشنودم ساز، و در چيزى كه روزى من كرده و يا بخشيده و انعام فرمودهاى، بركت و (افزونى) قرار ده،و در تمامى احوال (از بد هر پيشامد ناپسندى) نگاهم دار، و عيوب مرا پوشيده و از دسترس (مردم بد نهاد) دورم ساز و در پناه خويش امانم ده.
﴿6﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اقْضِ عَنِّي كُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِيهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَيَّ لَكَ فِي وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِكَ أَوْ لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِكَ وَ إِنْ ضَعُفَ عَنْ ذَلِكَ بَدَنِي ، وَ وَهَنَتْ عَنْهُ قُوَّتِي ، وَ لَمْ تَنَلْهُ مَقْدُرَتِي ، وَ لَمْ يَسَعْهُ مَالِي وَ لَا ذَاتُ يَدِي ، ذَكَرْتُهُ أَوْ نَسِيتُهُ .
(6) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و بر انجام تكاليفى كه به هر نحوى از انحاء نسبت به تو و خلق تو دارم- و مرا (به انجام آنها) ملزم ساختهاى-توفيق عنايت كن، تكاليفى كه بدنم از آنجا آنها ناتوان، و قدرت جسمانى من از اداى آنها فرو مىماند، و توانايى من به آن نمىرسد (و از عهدهى آن بر نمىآيد)، و ثروت و دارايى من تكافو نكند و دست (قدرت) من قادر به انجام آن نباشد، خواه تكاليفى كه در يادم هست و خواه تكاليفى را كه فراموش كردهام (در اين دعا ذكرى از آن به ميان نياوردهام.)
﴿7﴾
هُوَ ، يَا رَبِّ ، مِمَّا قَدْ أَحْصَيْتَهُ عَلَيَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِي ، فَأَدِّهِ عَنِّي مِنْ جَزِيلِ عَطِيَّتِكَ وَ كَثِيرِ مَا عِنْدَكَ ، فَإِنَّكَ وَاسِعٌ كَرِيمٌ ، حَتَّى لَا يَبْقَى عَلَيَّ شَيْءٌ مِنْهُ تُرِيدُ أَنْ تُقَاصَّنِي بِهِ مِنْ حَسَنَاتِي ، أَوْ تُضَاعِفَ بِهِ مِنْ سَيِّئَاتِي يَوْمَ أَلْقَاكَ يَا رَبِّ .
(7) اين تكليف از تكاليفى باشد كه تو اى پروردگار من! بر عهدهام گذارده باشى و من از آن غفلت كرده باشم، پس (اى خداى قادر و غفور!) آن تكليف (فراموش شده) را به بخشش بزرگ و رحمت بىمنتهاى خويش از جانب من ادا كن (و مرا در زير بار اين تكليف مپسند)، چرا كه تو قادر و بىنياز و كريمى و
(نمىپسندى كه كيفر) آن طاعت (ناكرده و فراموش شده) بر عهدهى من باقى بماند، تا در روز ديدار خود به خاطر آن (طاعت فراموش شده) از حسنات اعمال من بكاهى يا بر (بار) گناهان من بيفزايى اى پرودرگار (من)!
﴿8﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي الرَّغْبَةَ فِي الْعَمَلِ لَكَ لآِخِرَتِي حَتَّى أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِكَ مِنْ قَلْبِي ، وَ حَتَّى يَكُونَ الْغَالِبُ عَلَيَّ الزُّهْدَ فِي دُنْيَايَ ، وَ حَتَّى أَعْمَلَ الْحَسَنَاتِ شَوْقاً ، وَ آمَنَ مِنَ السَّيِّئَاتِ فَرَقاً وَ خَوْفاً ، وَ هَبْ لِي نُوراً أَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ ، وَ أَهْتَدِي بِهِ فِي الظُّلُمَاتِ ، وَ أَسْتَضِيءُ بِهِ مِنَ الشَّكِّ وَ الشُّبُهَاتِ
(8) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و به من شوق و رغبتى عنايت كن كه عمل به (احكام) تو را براى (فزونى توشهى) آخرت و خويش بدانم، بدان گونه كه (نور) صدق اين شوق و رغبت را در دل خويش ببينم، و (انديشهى) بى رغبتى به دين (و امور دنيا) بر وجودم چيره شود تا جايى كه از سر شوق به انجام اعمال نيك و پسنديده برخيزم، و به خاطر هراسى كه از گناهان دارم (از كيفر تو) در امان مانم، و فروغى بر (جان) من بيفكن كه در پرتو آن در ميان مردم زندگى كنم و (به مدد آن) در تاريكىها (به سوى تو) راه يابم، و نور آن (خانهى) دلم را از (تاريكى) شبهه و ترديد پاك سازد؛
﴿9﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي خَوْفَ غَمِّ الْوَعِيدِ ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى أَجِدَ لَذَّةَ مَا أَدْعُوكَ لَهُ ، وَ كَأْبَةَ مَا أَسْتَجيِرُ بِكَ مِنْهُ
(9) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و هراس عذاب و شوق ثوابى را كه وعده فرمودهاى، نصيبم كن، تا لذت (ثوابى) كه تو را براى آن مىخوانم، دريابم و اندوه عذابى را كه از آن به درگاه تو پناه مىبرم، (با تمام وجود) احساس كنم.
﴿10﴾
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا يُصْلِحُنِي مِنْ أَمْرِ دُنْيَايَ وَ آخِرَتِي فَكُنْ بِحَوَائِجِي حَفِيّاً .
(10) بارالها! (تويى كه) آن چه شايستهى دنيا و آخرت من باشد، مىدانى، پس به خواستههاى من با چشم عنايت و رحمت بنگر.
﴿11﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ ارْزُقْنِي الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِيرِي فِي الشُّكْرِ لَكَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فِي الْيُسْرِ وَ الْعُسْرِ وَ الصِّحَّةِ وَ السَّقَمِ ، حَتَّى أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِي رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِينَةَ النَّفْسِ مِنِّي بِمَا يَجِبُ لَكَ فِيما يَحْدُثُ فِي حَالِ الْخَوْفِ وَ الْاَمْنِ وَ الرِّضَا وَ السُّخْطِ وَ الضَّرِّ وَ النَّفْعِ .
(11) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و توفيقم ده تا به خاطر كوتاهى كه در شكر نعمتهاى تو به هنگام سلامت و بيمارى داشتهام با گرايش به جانب حق، و مراتب رضامندى خاطر و آرامش جان خود را در انجام تكاليى كه مرا ملزم به انجام آنها ساختهاى پيدا كنم- چه در حالت هراس و چه در آسودگى يا در حالت خشنودى و خشم و به هنگام زيان و سود-.
﴿12﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ حَتَّى لَا أَحْسُدَ أَحَداً مِنْ خَلْقِكَ عَلَى شَيْءٍ مِنْ فَضْلِكَ ، وَ حَتَّى لَا أَرَى نِعْمَةً مِنْ نِعَمِكَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ فِي دِينٍ أَوْ دُنْيَا أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ تَقْوَى أَوْ سَعَةٍ أَوْ رَخَاءٍ إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِي أَفْضَلَ ذَلِكَ بِكَ وَ مِنْكَ وَحْدَكَ لَا شَريِكَ لَكَ .
(12) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و سينهى مرا از (آسيب) حسد به سلامت درا تا بر هيچ يك از آفريدگانت به خاطر نعمتى (كه به آنان كرم كرده اى) حسد نورزم و هيچ نعمتى از نعمتهاى تو را- چه در امر دينى و چه در امور دنياى- از عافيت و تقوى (گرفته) تا گشادگى روزى و خوشى و آسودگى (كه) در (اختيار) آفريدگانت قرار دادهاى مشاهده نكنم مگر آنكه بهتر از آن نعمتها را از درگاه لطف تو اى خداوند بىشريك و يگانه! (براى خود و ديگر بندگان شايستهى تو) آرزو نمايم.
﴿13﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْزُقْنِي التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَايَا ، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِي الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ فِي حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ ، حَتَّى أَكُونَ بِمَا يَرِدُ عَلَيَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ ، عَامِلًا بِطَاعَتِكَ ، مُؤْثِراً لِرِضَاكَ عَلَى مَا سِوَاهُمَا فِي الْأَوْلِيَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ ، حَتَّى يَأْمَنَ عَدُوِّي مِنْ ظُلْمِي وَ جَوْرِي ، وَ يَاْيَسَ وَلِيِّي مِنْ مَيْلِي وَ انْحِطَاطِ هَوَايَ
(13) بارالها! بر محمد و آل او درود فرست و ما را از (آلودگى به) گناهان بدور دار و در دنيا و آخرت و در حالت خشنودى و خشم از لغزشها امانم ده به گونهاى كه اين دو حال در نظر من يكسان باشد و در طاعت (و اطاعت) تو باشم و رضامندى تو را بر خشنودى خود بگزينم و به حكم تو با دوستان و دشمنان رفتار كنم، تا دشمن من از (آسيب) ستم من در ا مان، و دوست من از حمايت نارواى من نااميد گردد؛
﴿14﴾
وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَدْعُوكَ مُخْلِصاً فِي الرَّخَاءِ دُعَاءَ الُْمخْلِصِينَ الْمُضْطَرِّينَ لَكَ فِي الدُّعَاءِ ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ .
(14) و مرا در زمرهى كسانى قرار ده كه تو را در ايام راحت و آسايش چنان با اخلاص و بىريا مىخوانند كه افراد مضطر و درمانده، و ترديدى ندارم كه تو ستوده و بزرگوارى.