وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا اعْتَرَفَ بِالتَّقْصِيرِ عَنْ تَأْدِيَةِ الشُكْرِ
و از دعاى آن حضرت عليهالسلام است هنگامى كه به كوتاهى از اداى شكر اقرار مىكرد
﴿1﴾
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَداً لَا يَبْلُغُ مِنْ شُكْرِكَ غَايَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَيْهِ مِنْ إِحْسَانِكَ مَا يُلْزِمُهُ شُكْراً .
(1) بارخدايا به راستى كه به پايان شكرى براى تو نمىرسد مگر آنكه احسانى از تو برايش فراهم شود كه خود لازمهى شكرى ديگر براى اوست.
﴿2﴾
وَ لَا يَبْلُغُ مَبْلَغاً مِنْ طَاعَتِكَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا كَانَ مُقَصِّراً دُونَ اسْتِحْقَاقِكَ بِفَضْلِكَ
(2) و اگر چه بسيار بكوشد به حدى از طاعت تو نمىرسد مگر آنكه در برابر شايستگى فضل و احسان تو كم كار است.
﴿3﴾
فَأَشْكَرُ عِبَادِكَ عَاجِزٌ عَنْ شُكْرِكَ ، وَ أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِكَ
(3) پس شكرگزارترين بندگانت از شكر تو ناتوانند، و عابدترين آنها از طاعت ناتوان.
﴿4﴾
لَا يَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ ، وَ لَا أَنْ تَرْضَى عَنْهُ بِاسْتِيجَابِهِ
(4) كسى به شايستگى خود مستوجب آمرزش تو نمىگردد، و نه اينكه به سزاواريش از او راضى باشى.
﴿5﴾
فَمَنْ غَفَرْتَ لَهُ فَبِطَوْلِكَ ، وَ مَنْ رَضِيتَ عَنْهُ فَبِفَضْلِكَ
(5) پس آنكه بر او آمرزيدى به انعام توست، و كسى كه از او راضى شدى از احسان توست.
﴿6﴾
تَشْكُرُ يَسِيرَ مَا شَكَرْتَهُ ، وَ تُثِيبُ عَلَى قَلِيلِ مَا تُطَاعُ فِيهِ حَتَّى كَأَنَّ شُكْرَ عِبَادِكَ الَّذِي أَوْجَبْتَ عَلَيْهِ ثَوَابَهُمْ وَ أَعْظَمْتَ عَنْهُ جَزَاءَهُمْ أَمْرٌ مَلَكُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَكَ فَكَافَيْتَهُمْ ، أَوْ لَمْ يَكُنْ سَبَبُهُ بِيَدِكَ فَجَازَيْتَهُمْ
(6) كمترين آنچه شكرت كنند را پاداش مىدهى، و كوچكترين آنچه در آن اطاعت تو كنند ثواب مىدهى، چنان مىنمايد كه شكر بندگانت كه پاداششان لازمهى آن كردى، و از آن جهت جزاى بزرگشان بخشيدى، امرى است كه در برابر تو توانايى امتناع از آن داشتهاند پس از اين رو به آنان پاداش دادى، يا وسيلهى آن شكر به دست تو نبوده از اين رو به آنان مزد دادى.
﴿7﴾
بَلْ مَلَكْتَ يَا إِلَهِي أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ يَمْلِكُوا عِبَادَتَكَ ، وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ يُفِيضُوا فِي طَاعَتِكَ ، وَ ذَلِكَ أَنَّ سُنَّتَكَ الْإِفْضَالُ ، وَ عَادَتَكَ الاحسان ، وَ سَبِيلَكَ الْعَفْوُ
(7) بلكه اى خداى من تو مالك امر آنان بودى قبل از آنكه ايشان مالك عبادت تو باشند.
و پاداششان آماده كردى پيش از آنكه در طاعتت درآيند و اين از آن روست كه سنت و آئين تو انعام و عادتت احسان و راه و روشت گذشته است.
﴿8﴾
فَكُلُّ الْبَرِيَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّكَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ ، وَ شَاهِدَةٌ بِأَنَّكَ مُتَفَضَّلٌ عَلَى مَنْ عَافَيْتَ ، وَ كُلٌّ مُقِرٌّ عَلَى نَفْسِهِ بِالتَّقْصِيرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ
(8) پس همه آفريدهها اذعان دارند به اينكه هر كه را كيفر كردى ستم نكردى، و شهادت مىدهند به اينكه هر كه را معاف كردى احسان كردى، و همه دربارهى خود اقرار دارند به اينكه از آنچه شايستهى توست كوتاهى كردهاند.
﴿9﴾
فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّيْطَانَ يَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِكَ مَا عَصَاكَ عَاصٍ ، وَ لَوْ لاَ أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِي مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِيقِكَ ضَالٌّ
(9) پس اگر شيطان آنان را از پيروى تو نفريبد، هيچ عصيانگرى نافرمانى تو نكند، و اگر او باطل را در صورت حق بر ايشان جلوه ندهد هيچ گمراهى از راه تو گمراه نشود.
﴿10﴾
فَسُبْحَانَكَ مَا أَبْيَنَ كَرَمَكَ فِي مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَكَ أَوْ عَصَاكَ تَشْكُرُ لِلْمُطِيعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَهُ ، وَ تُمْلِي لِلْعَاصِي فِيما تَمْلِكُ مُعَاجَلَتَهُ فِيهِ .
(10) پس پاك و منزهى تو، چه روشن است كرمت در معامله با آنكه پيروى تو يا نافرمانى تو كرد: فرمانبردار را بر آنچه خود را برايش پيش آوردهاى پاداش مىدهى، و نافرمان را با آنكه خود توانا در زود كيفر دادنش هستى مهلت مىدهى.
﴿11﴾
أَعْطَيْتَ كُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ يَجِبْ لَهُ ، وَ تَفَضَّلْتَ عَلَى كُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا يَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ .
(11) هر يك از آن دو را آنچه سزاوارش نيست عطا كردهاى، و بر هر كدام از آن دو به آنچه عملش از آن كمتر است تفضل نمودهاى.
﴿12﴾
وَ لَوْ كَافَأْتَ الْمُطِيعَ عَلَى مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَأَوْشَكَ أَنْ يَفْقِدَ ثَوَابَكَ ، وَ أَنْ تَزُولَ عَنْهُ نِعْمَتُكَ ، وَ لَكِنَّكَ بِكَرَمِكَ جَازَيْتَهُ عَلَى الْمُدَّةِ الْقَصِيرَةِ الْفَانِيَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِيلَةِ الْخَالِدَةِ ، وَ عَلَى الْغَايَةِ الْقَرِيبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَايَةِ الْمَدِيدَةِ الْبَاقِيَةِ .
(12) و اگر فرمانبردار را به اندازهى زمان آنچه خود برايش پيش آوردهاى پاداش مىدادى بيم آن بود كه (پس از آن مدت) پاداشت گم كند، و نعمتت از دست بدهد، ولى تو به كرمت بر مدتى كوتاه و از دست شدنى به مدتى طولانى و جاويدانى او را جزا دادى، و برابر زمانى نزديك و زود گذر به زمانى دراز و ماندگار.
﴿13﴾
ثُمَّ لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِيما أَكَلَ مِنْ رِزْقِكَ الَّذِي يَقْوَى بِهِ عَلَى طَاعَتِكَ ، وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَى الْمُنَاقَشَاتِ فِي الآْلَاتِ الَّتِي تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَى مَغْفِرَتِكَ ، وَ لَوْ فَعَلْتَ ذَلِكَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِيعِ مَا كَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَى فِيهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَى مِنْ أَيَادِيكَ وَ مِنَنِكَ ، وَ لَبَقِيَ رَهِيناً بَيْنَ يَدَيْكَ بِسَائِرِ نِعَمِكَ ، فَمَتَى كَانَ يَسْتَحِقُّ شَيْئاً مِنْ ثَوَابِكَ لَا مَتَي
(13) سپس در برابر آنچه مصرف كرد از روزى تو كه نيرو يابد بر طاعتت عوضى همانند نخواستهاى، و در ابزار و اسبابى كه با بكار بردن آن به سوى مغفرتت سبب ساز مىشوى سختىهايى متحملش نساختهاى، و اگر با او چنين كرده بودى همانند تمام آنچه برايش رنج كشيده و همهى آنچه در آن سعى كرده، در جزاى كوچكترين احسانها و نعمتهايت رفته بود، و خودش در پيشگاه تو براى ديگر نعمتهايت در گرو مانده بود، پس كى سزاوار كوچكترين ثواب تو مىشود؟ نه هيچگاه!
﴿14﴾
هَذَا يَا إِلَهِي حَالُ مَنْ أَطَاعَكَ ، وَ سَبِيلُ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ ، فَأَمَّا الْعَاصِي أَمْرَكَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْيَكَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِكَ لِكَيْ يَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِي مَعْصِيَتِكَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَى طَاعَتِكَ ، وَ لَقَدْ كَانَ يَسْتَحِقُّ فِي أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْيَانِكَ كُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِيعِ خَلْقِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ .
(14) اينست اى خداى من حال كسى كه اطاعت تو كرد، و راه آنكه عبادتت نمود، و اما نافرمان دستورت و انجام دهندهى نهىات، پس به انتقامش شتاب نمىكنى باشد تا در طلب تبديل حالش در نافرمانيت به حال بازگشت به پيرويت برآيد، در صورتى كه يقينا در اولين بارى كه به معصيتت همت ورزيد، تمام كيفرهايى كه براى همهى آفريدگانت مهيا كردهاى سزاوارش مىگشت.
﴿15﴾
فَجَمِيعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَيْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْكٌ مِنْ حَقِّكَ ، وَ رِضًى بِدُونِ وَاجِبِكَ
(15) پس تمام عذابهايى كه از او تأخير انداختى، و همهى هجومهاى انتقام و كيفر كه از او واداشتى، واگذارى از حق خود و رضايت به كمتر از لازمهات بوده است.
﴿16﴾
فَمَنْ أَكْرَمُ يَا إِلَهِي مِنْكَ ، وَ مَنْ أَشْقَى مِمَّنْ هَلَكَ عَلَيْكَ لَا مَنْ فَتَبَارَكْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ ، وَ كَرُمْتَ أَنْ يُخَافَ مِنْكَ إِلَّا الْعَدْلُ ، لَا يُخْشَى جَوْرُكَ عَلَى مَنْ عَصَاكَ ، وَ لَا يُخَافُ إِغْفَالُكَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاكَ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ هَبْ لِي أَمَلِي ، وَ زِدْنِي مِنْ هُدَاكَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَي التَّوْفِيقِ فِي عَمَلِي ، إِنَّكَ مَنَّانٌ كَرِيمٌ .
(16) پس كيست از خداى من كريمتر از تو، و كيست بدبختتر از آنكه در راه مخالف تو هلاك گشت؟ نه هيچكس! پس تو والاتر از آنى كه جز به احسان توصيف شوى، و كريمتر از آنى كه جز به عدل از تو بترسند، ترس از آن نيست كه بر نافرمان ستم كنى، و بيم از آن نه كه پاداش آنكه خشنودت ساخته واگذارى، پس درود فرست بر محمد و آلش، و آرزويم برآور، و هدايتت بر من بيفزا چنانكه با آن به توفيق در عملم نايل شوم، به راستى كه تو بسيار نعمت دهندهى كريمى.