وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
نيايش او (ع) در عيد فطر و روز جمعه، هنگامى كه از نماز فارغ مىشد، ايستاده روى به سوى قبله مىكرد
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كه به كسى كه بندگان بر او رحمت نمىآورند مهربانى
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) اى كه پذيراى كسى هستى كه شهرها از پذيرفتنش سر مىتابند
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) اى كه نيازمندان درگاهت را خوار نمىگردانى
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) اى كه گستاخان را از درگاه خود نوميد نمىكنى
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) اى كه روى آورندگان به درگاهت را با دست رد نمىرانى
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) اى كه هر پيشكش بيمقدار را كه به آستانت تقديم شود مىپذيرى و كار اندك را كه به فرمان تو انجام گيرد پاداش بسيار مىدهى
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) اى كه عمل ناچيز را به لطف مىپذيرى و آن را پاداش بزرگ مىبخشى
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) اى كه به هر كس كه به تو تقرب جويد نزديك مىگردى
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) اى كه گريزنده از درگاه خويش را به خود مىخوانى
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) اى كه نعمت خود را نمىكاهى و در كيفر دادن خطاكار نمىشتابى
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) اى كه شيوهى نيكوكارى را بارور مىگردانى و از كار زشت درمىگذرى تا آن را از ميان ببرى
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) حاجتمندان، از درگاه كرمت با نيازهاى برآمده باز مىگردند و كشكول نيازمندان از نوالهى بخشش تو سرشار مىگردد. ثناگويان در برابر نعمت فراوان تو درمىمانند. همانا كه برترى برتر از همه تراست و فر و شكوه بالاتر از هر جلال تو را
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در مقابل درگاه تو ناچيز است و هر شريف در جنب شرف تو حقير. هر كس جز به درگاه تو فرود آمد نوميد گرديد و هر كس از غير تو نياز خواست خسران ديد و هر كس جز به آستان تو فرود آمد تباه شد و هر كس مگر از وادى احسان تو نعمت جست، به سرزمين خشك و بيحاصل فرود آمد
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) درگاه تو به روى مشتاقان گشوده است و جود و كرم تو بر خواهندگان روان، و دادرسى تو كارگزار بيدرنگ دادخواهان
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) آرزومندان از آستان تو تهيدست باز نگردند و حاجتمندان از عطاى تو نوميد نباشند و آمرزشخواهان از عذاب تو تيرهروز نشوند
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) خوان روزى تو بر نافرمانان گسترده است و بردبارى تو مر مخالفان را آماده. تو با بدكاران احسان مىكنى و به سنت خويش تجاوزكاران را چندان نگاه مىدارى كه از مداراى تو مغرور مىشوند و با مهلت تو از بازگشت به سوى تو خوددارى مىكنند و درنگ تو از انتقام مانع پشيمانى آنان مىگردد
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) تو با آنان بردبارى مىكنى تا به فرمانت سر نهند و به آنان مهلت مىدهى كه دانى كه ملك تو پاياست. پس هر كس كه فرجام فرخنده داشت كارش را به فرخندگى پايان دادى و آن را كه در زمرهى تيرهبختان بود به تيرهبختى واگذاشتى
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) همه سر به فرمان حكم تواند و كارشان به امر تو پايان يابد. پادشاهى تو به مهلتى كه به آنان مىدهى سستى نگيرد و از شتاب نكردن در كيفر، برهان تو از ميان نرود
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) حجت تو استوار است و باطل نشود و پادشاهى تو پاى برجاست و نابود نگردد. پس پيوسته واى آن كس كه از تو روى بگرداند و نوميدى جاويد آن را كه از تو نااميد شود و تيرهترين تيرهبختى آن را كه فريفتهى مهلت تو گردد
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) بسا كه چنين كس در عذاب تو بسيار گرفتار ماند و عقاب تو بر او روزگارى دراز باشد و آرزوى گشايش از او دور و اميد گشايش و بيرونشو دشوار. اينها همه در حكم قضاى تو دادگرى است و ستم در آن نيست و در فرمان تو انصاف است و بيدادگرى در آن نه
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) همانا كه برهانها آشكار كردى و جايى براى بهانه نگذاشتى و پيشاپيش، از عقوبت بيم دادى و از راه لطف (به نيكوكارى) مشتاق كردى. و مثالها آوردى و مهلتها را دراز كردى و باز پس انداختى، كه تو در شتاب كردن توانايى
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) بردبارى تو از سر ناتوانى و مهلت دادنت از روى سستى نباشد و خوددارى تو در كيفر، از روى بيخبرى و انتظار تو از سر مدارا نيست، بلكه از آنروست كه برهان تو رساتر و بزرگوارىات كاملتر و احسانت فزونتر و نعمتت تمامتر شود. اينها همه پيوسته چنين بوده است كه اين سنت ازلى است و پيوسته چنين خواهد بود كه اين سنت جاودانى است
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) حجت تو بالاتر از آن است كه به پايان آن توان رسيد و نعمت تو بيش از آنكه به شماره درگنجد و احسان تو افزونتر از آنكه كمترين آن را شكر توان گفت
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) گويا نبودن زبان، مرا از سپاسگويى به درگاه تو باز داشته و ناتوانى، زبان از تمجيد تو فروبسته است. بالاترين كارى كه توانم كرد آن است كه به خاموشى اعتراف كنم، اما نه خاموشى از روى اراده- پروردگارا! بلكه از روى ناتوانى
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) هان، اينك برآنم كه به آستان تو فرود آيم و از تو مىخواهم كه مرا به نيكى بپذيرى. پس بر محمد و خاندان او درود فرست و راز مرا بشنو و دعاى مرا مستجاب فرما و روز مرا به نااميدى پايان مده و در طلب دست رد بر سينهام مزن، و بازگشت مرا از درگاهت، نيز سوى تو آمدنم را تشريف كرامت بخش. همانا كه تو را هر چه خواهى آسان است و از برآوردن هيچ خواهشى ناتوان نيستى و تو بر همه چيز توانايى. و دگرگونى و نيرويى نيست مگر به نيروى خداوند بزرگ بلند مرتبه.