وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
دعاى آن حضرت- كه درود بر او باد- در روز عيد فطر و جمعه، هنگامى كه از نماز بازمىگشت، رو به قبله مىايستاد و مىگفت:
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كه بر آن كسى كه بندگان به او رحم نمىكنند، مهربانى مىكنى.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى كه قبول مىكنى كسى را كه شهرها (و مردمان) او را راندهاند.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) و اى كه نيازمندان به درگاه خود را خوار نمىگردانى.
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و اى كه كسانى را كه پيوسته از تو حاجت مىطلبند نوميد نمىسازى.
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) اى كه دست رد و منع بر پيشانى كسانى كه به محبت و دوستى تو اعتماد دارند. (و از حدود تو تجاوز مىنمايند) نمىزنى.
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) و اى كه پيشكش بى مقدار را مىپذيرى و اندك چيزى را كه براى تو انجام دهند پاداش مىدهى.
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) و اى كه عمل كم را مىپذيرى و پاداش بزرگ مىدهى.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) و اى كه هر كس به تو نزديك شود به او نزديك مىشوى.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و اى كه به سوى خود مىخوانى كسى را كه از تو روى برگردانده.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) و اى كه تغيير نمىدهى نعمت و بخششت را- چه بزرگ چه كوچك- و به انتقام شتاب نمىكنى و پيشى نمىگيرى.
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) و اى كه بذر نيكى را رشد مىدهى تا آن را بزرگ كنى و از بدى درمىگذرى تا آن جا كه آن را ناپديد كنى.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) آرزوها پيش از رسيدن به منتهى و پايان جود و بخششت با روا شدن خواستهها برگشتند و جامهاى نياز و خواستهها، به فيض بخششت لبريز شدند و اوصاف پيش از رسيدن به حقيقت وصف تو از هم گسستند. بلندترين بلندىها از آن توست و جلال ستودهتر تو فراتر از هر جلال است.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در برابر تو خرد و هر ارجمندى در كنار ارجمندىات خوار است. نوميد گشتند آنان كه به سوى غير تو روى كردند و آنان كه جز تو را درخواست نمودند زيان كردند و آنان كه به درگاه غير تو فرود آمدند تباه شدند و جز آنان كه فضل تو را طالب شدند، تهىدست ماندند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) در رحمت تو به روى خواهندگان باز است و بخشش تو ارزانى درخواست كنندگان است و فريادرسىات به فرياد خواهان نزديك است.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) اميدواران از تو محروم نمىمانند و درخواست كنندگان عطا و بخششت نوميد نمىگردند و آمرزش خواهان به وسيلهى عذاب و كيفرت بدبخت نمىشوند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) روزى تو براى كسى كه نافرمانى تو را كرده گسترده و مشمول بردبارى توست آن كه با تو دشمنى نموده (فرمانت نبرده) عادت و روش تو احسان به بدكاران است و طريقهى تو بر تجاوز كنندگان از حد، رحمت و مهربانى است. تا اين كه مهلت دادن تو، ايشان را از بازگشت از باطل به سوى حق مغرور ساخته و فريب داده و شتاب نكردن تو (در كيفر)، آنها را از خوددارى از گناه بازداشته.
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) در حالى كه تو با آنان بردبارى كردى تا به فرمانت بازآيند و از آن رو به آنها مهلت دادهاى كه به دوام سلطنت اطمينان دارى پس هر كس سزاوار نيكبختى بوده، خاتمه و پايان كارش را نيكبخت گردانيدى و هر كه شايستهى بدبختى بوده او را از جهت بدبختى خوار ساختى.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) سرنوشت همهى آنان به اقتضاى حكم تو باشد، و بازگشت كار آنان به سوى توست، هر چند آنان روزگاران فراوانى را به سركشى سپرى كنند، اما حكومت و سلطهى تو كاستى نيابد و چون در بازخواست آنان تأخير كنى، حجت تو بطلان نپذيرد.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) كه حجت تو استوار است و باطل نگردد و سلطهات ثابت و جاودان است. پس عذاب هميشگى تو كسى را فرامىگيرد كه از تو روى گردانده و نوميدى خوار كننده از آن كسى است كه از تو نوميد گرديده و بدترين بدبختى براى كسى است كه به تو مغرور شده باشد.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) در اين صورت، چنين كسى عذابهاى فراوان و گوناگون خواهد چشيد و روزگارانى طولانى در (بيابان) كيفر تو سرگردان بوده و پايان غم و اندوهش، بس دور است و از رهايى يافتن از آن مهلكه، پس نوميد! (همهى اين گرفتارىهاى او) از روى عدل در حكم توست كه در آن ظلم نمىكنى و از روى انصاف و دادگرى در فرمان توست كه بر او ستم نمىنمايى.
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) چرا كه دليلهايت را آشكار نمودى و آنچه سزاوار اندرز و ارشاد بود بيان داشتى و تهديد و ترساندن از عذاب خود را اعلام كردى و در ترغيب نمودن به پاداش، لطفت را به جا آوردى و در قرآن كريم مثلها زده و داستانها بيان فرمودى و مهلت دادن را طولانى كرده و كيفر را به تأخير انداختى و شتاب نكردى در حالى كه تو بر شتاب كردن توانايى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) مكث و درنگ نمودن تو نه از روى ناتوانى است و مهلت دادنت نه از روى سستى است و خوددارىات نه از روى بى خبرى است و به تأخير انداختن (كيفر) نه از روى مداراست، بلكه براى آن است كه حجت تو رساتر و كرم و بخششت كاملتر و نيكى تو فراوانتر و نعمت تو تمامتر باشد. همهى آنچه گفته شد هميشه بوده و هست و هميشه خواهد بود.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) حجت و دليل تو بزرگتر از آن است كه همهى آن وصف شود و بزرگى تو بالاتر از آن است كه حقيقت آن به حدى درآيد (پايانى براى آن تعيين گردد) و نعمت تو افزونتر از آن است كه همهى آن شمرده شود و نيكى تو بيشتر از آن است كه سپاس كمترين آن را به جاى آورد.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) خداوندا، از آن رو خاموشم كه از ستايش تو ناتوانم، و دم فرومىبندم، زيرا از تمجيد تو درماندهام، پس اوج تلاش من اقرار به ناتوانىام مىباشد نه از سر رغبت به كوتاهى در ستايش تو، بلكه از باب ناتوانىام است.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) خدايا، پس اينك منم كه قصد آمدن به درگاه تو را دارم و مىخواهم كه بخشش نيكوى خود را از من بازندارى، پس بر محمد و آل او درود فرست و راز و نيازم را بشنو و دعا و درخواستم را روا ساز و روزم را به نااميدى و تهيدستى به شب مرسان و در خواستهام دست رد بر سينهام مزن و رفتنم را از نزد خود و بازگشتم را به سوى خود گرامى دار، زيرا تو به آنچه بخواهى، گرفتار سختى نمىشوى و از آنچه از تو خواسته شود ناتوان نيستى و تو بر همه چيز توانايى و جز به يارى تو دورى از گناه و توان بندگىمان نباشد اى على عظيم.