وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
دعاى امام عليه السلام است در روز فطر و جمعه وقتى كه از نماز بازمىگشت رو به قبله مىايستاد و مىگفت:
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى آن كه رحم مىكند كسى را كه بندگان به او رحم نمىكنند،
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى آن كه مىپذيرد كسى را كه شهرها او را نمىپذيرند،
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) و اى آن كه نيازمندان خود را خوار نمىكند،
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و اى آن كه اصرار كنندگان خود را نااميد نمىگذارد،
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) و اى آن كه دست رد بر پيشانى كسانى كه از روى اعتماد به محبتش درخواستن از او زياده روى مىكنند نمىزند،
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) و اى آن كه چيز بىمقدار كه به او ارمغان داده مىشود قبول مىكند، و كار كسى كه براى او انجام مىگيرد سپاس مىنهد،
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) و اى آن كه بر (عمل) كم قدر مىنهد، و پاداش بزرگ مىدهد،
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) و اى آن كه نزديك مىشود به كسى كه به او نزديك گردد،
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و اى آن كه به سوى خود مىخواند كسى را كه از او روى گرداند،
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) و اى آن كه نعمت را تغيير نمىدهد، و به انتقام شتاب نمىورزد،
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) و اى آن كه نيكى را به بار مىآورد تا بيفزايد، و در مىگذرد از بدى تا نابودش سازد،
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) آرزوهايش از رسيدن به پايان كرمت با خواستههاى (روا شده) برگشتند، و ظرفهاى خواستهها به سرازير شدن بخششت لبريز شدند، و پيش از رسيدن به (حقيقت) وصف تو از هم گسيختند اوصاف، پس مخصوص توست بلندترين بلندى بر بالاى هر بلندى، و بزرگترين بزرگى بالاى هر بزرگى.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در پيشگاهت كوچك است، و هر صاحب منزلتى در كنار منزلت خوار است، وارد شوندگان بر غير حضرتت نااميد شدند، و رو آورندگان به غير تو زيان ديدند، و فرود آمدگان، بر غير درگاهت تباه شدند، و جويندگان جز كسى كه در جستجوى فضل تو باشد دچار قحطى شدند،
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) در (رحمت) تو به روى خواهندگان باز، و بخشتت براى درخواست كنندگان روا، و فريادرسيت نزديك است به فريادخواهان،
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) آرزومندان از تو دل شكسته نمىشوند، و رو آورندگان (به درگاهت) از بخششت نوميد نمىگردند، و آمرزش خواهان به عذابت بدبخت نمىشوند،
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) روزيت بر كسى كه تو را نافرمانى كرده گسترده است، و بردباريت متوجه كسى است كه تو را دشمنى نموده رسم تو نيكى به بدكاران، و روشت رحمت بر تجاوزكاران است، تا آنجا كه مدارايت اينان را از بازگشت (به سوى تو) فريفته، و فرصت دادنت ايشان را از خود دارى (از گناه) باز داشته،
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) و البته در (كيفر) آنان درنگ نمودى تا به فرمانت بازگردند و از جهت اعتماد به هميشگى پادشاهيت آنان را مهلت دادهاى، پس آن كه سزاوار نيكبختى بود كارش را به نيكبختى پايان دادى، و آن كه شايستهى بدبختى بود بدان جهت خوارش ساختى،
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) همهى ايشان به حكم تو منتهى شوند، و بازگشت كارشان به فرمان تو مىباشد، حجتت با درازى مدت ايشان سست نگشته، و دليلت از شتاب نكردن در (بازخواست) ايشان باطل نشده،
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) و حجت پابرجاست كه از بين نرود، و پادشاهيت ثابت است كه نابود نگردد، پس واى بر آن كه از تو برگشته، و نوميدى خوار كننده از آن كسى كه از تو نوميد گشته، و بدبختترين بدبختى براى كسى است كه به تو مغرور گشته،
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) چه بسيار است بازگشت او در عذابت، و چه دراز است رفت و آمد او در عقابت، و چه دور است پايان برطرف شدن اندوهش، و چه نوميد است از آسان بيرون آمدن (از عذابت) تمام اينها از روى عدل در حكم توست كه در آن ظلم نمىكنى، و از روى انصاف در فرمان توست كه بر او ستم روا نمىدارى،
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) چون كه حجتها را كمك كار يكديگر نمودى، و دليلها را آشكار ساختى، و پيشاپيش تهديد (از عذاب خود) را اعلام فرمودى، و در بيان نيكىها مهربانى ورزيدى، و مثالها زدهاى، و مهلت دادن را طولانى كردهاى، و (كيفر را) به تأخير انداختى در حالى كه تو بر شتاب توانايى، و (در بازخواست) درنگ نمودى در حالى كه بر عجله قادرى،
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) درنگ تو از روى ناتوانى نبوده، و نه مهلت دادنت از روى سستى، و نه خودداريت از روى بىخبرى، و نه به تأخير انداختنت از روى مهربانى، بلكه به خاطر اين است كه حجتت رساتر، و بزرگواريت كاملتر، و نيكىات رسانتر، و نعمتت تمامتر باشد، همهى آنها بوده و از بين نرفته، و هست و از بين نخواهد رفت،
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) حجت تو بزرگتر از آن است كه به تمام (وصف) آن وصف شود، و بزرگى تو والاتر از آن است كه حقيقتش تميز داده شود، و نعمتت افزونتر از آن است كه تمامش به شماره آيد، و احسانت بيشتر از آن است كه به كمترين آن سپاس گزارده شود،
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) و خاموشى مرا از ستايشت ناتوان ساخته، و خوددارى مرا از بزرگ داشتنت درمانده كرده، و سرانجام اعتراف به درماندگى است، نه براى دورى گزيدن (از سپاست)- اى خداى من - بلكه براى ناتوانى است،
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) پس اينك اين منم كه ورود به درگاهت را قصد مىنمايم، و كمكى نيكو از تو درخواست مىكنم، پس بر محمد (ص) و خاندانش (ع) درود فرست، و رازم را بشنو، و دعايم را روا ساز، و روزم را به نوميدى پايان مده، و در تقاضايم دست رد به پيشانيم مزن، و رفتنم را از نزدت گرامى بدار، و (نيز) بازگشتم را به سويت، زيرا تو در آنچه بخواهى دچار سختى نمىشوى، و از آنچه درخواست شوى ناتوان نمىباشى، و تو بر هر چيزى توانايى، و انتقالى (از گناه) (بر طاعت)نيست مگر به يارى خداى بلند مرتبه و بزرگ.