وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
از دعاهاى امام عليهالسلام است در روز عيد فطر و روز جمعه هنگامى كه نماز آن را بجا مىآورد و به قبله مىايستاد و مىگفت
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كه رحم مىكنى بر آن مردمان كه بر او رحم نمىكنند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى كه مىپذيرى آن كه را شهرها راهش نمىدهند و او را مىرانند.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) اى آن كه نيازمندان به آستانش را خوار نمىكند.
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و پافشاران درگاهش را نوميد نمىسازد.
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) اى كه دست رد بر سينه آنان كه توقع بسى دارند نمىزد.
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) اى كه هداياى بى مقدار را مىپذيرد و اعمال كم شمار را پاداش مىدهد.
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) اى آن كه اندك عملى را سپاس مىگزارد و مزد گران مىبخشد.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) اى كه به آن كس كه نزديكش شود نزديك گردد.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و هر كه ازش روى برتابد به سوى خود خواند.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) اى كه نعمتش را از كسى نمىستاند، و در انتقام شتاب روا نمىكند.
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) اى كه نيكى مردمان را نتيجه دهد و شكوفا سازد تا آن را بيفزايد، و از بدى درگذرد و ناديده انگارد تا اينكه آن را بزدايد.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) خدايا، بى گمان آرزوها پيش از رسيدن به منتهاى كرمت، روا شوند و بازگشتند و جامهاى حوائج به باران جود و كرمت سرشار شدند و لبريز گرديدند، اوصاف، قبل از رسيدن به حد صفاتت متلاشى شود، پس برتر از هر بزرگى، تو والايى، و بالاتر از هر صاحب مقامى، تو داراى شكوه و جلالى.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در پيشگاهت خرد بود و هر شريفى در برابر شرافتت بى مقدار باشد. خداى من، آنان كه روى به غير تو نهادند نوميد شدند و آنان كه از جز تو طلب كردند زيان ديدند، آنان كه بر درگه غير نشستند خوار گشتند، و آنان كه از غير گنج احسان تو خواستند به ورطه بىنوايى افتادند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) اين در رحمت توست كه بر مشتاقان گشوده است، و اين خوان نعمت توست كه براى حاجتمندان به رايگان گسترده است. اين يارى توست كه به يارى خواهان نزديك باشد.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) و هيچ اميدوارى از درگهت نوميد بازنگردد. هر كس عطايى از تو خواهد مأيوس نشود و هر كه از تو گذشت طلب شوربخت نگردد.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) خدايا، سفره روزىات را حتى بهر گناهكاران گستردهاى، و بردبارىات را براى دشمنانت نيز شامل كردهاى. عادتت احسان به بدكاران باشد و شيوهات شفقت و ترحم بر گناهكاران بود. آن سان كه بردبارىات آنان را از توبه غافل ساخته، و درنگ و مهلت دادنت ايشان را از پرهيز از گناه بازداشته.
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) با آن كه تو مدارايشان كردى تا به اطاعت فرمانت سر نهند، و مهلتشان دادى چون به دوام سلطنتت يقين دارى. پس هر كه سزاوار نيكبختى است فرجام كارش سعادت كنى، و آن كه لايق شوربختى است بس خوارش سازى.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) سرانجام همگى سر به حكم تو سپارند، و فرجام كارشان بسته به فرمان تو باشد. اگر مهلت طولانيشان دهى دليل محكمت بر عذابشان سستى نپذيرد، و اگر با ايشان مدارا كنى برهان و حجتت بر ايشان شكست نگيرد.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) خدايا، حجت تو استوار باشد و باطل نشود، و سلطنت تو پايدار بود و زايل نگردد، پس واى بر آن كه از آستانت روى برتابد، و يأس و ذلت از آن كسى باد كه از درگهت نوميد باشد. شوربختترين كس آن باشد كه به بردبارىات مغرور گردد.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) كه در اين صورت چه بىشمار در وادى عذابت دست و پا زند، و چه بسيار در ورطه كيفرت گرفتار آيد و اندوهش پايان نپذيرد و از گشايش و آسايشش بسى نوميد باشد. خدايا، تمام اينها عين قضاوت عادلانه توست كه ستم در آن روا نمىدارى، و حكم منصفانه توست كه به جورش نمىآلايى.
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) زيرا كه پياپى حجتها بيان كردى، و عذرها را هويدا ساختى. قبل از وقوع گناه تهديد به عذاب كردى، مهربانه تشويق به فرمان بردارىات نمودى مثالها زدى، مهلتهاى طولانى همى دادى، كيفرشان بسى تأخير انداختى با آن كه بر شتاب يارايى، و با ايشان مدارا كردى با آن كه بر اقدام توانايى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) نه تأخيرت از سر عاجزى است و نه مدارايت از روى كاهلى و نه خوددارىات از سر بى خبرى، و نه درنگت از روى سازش و هوادارى، بلكه از آن روست كه حجت تو محكم و رساتر گردد و كرمت به نهايت رسد و احسانت بىشمار شود، و نعمتت تمامتر بود. اين همه از ازل بوده، هميشه و پيوسته نيز بود و هرگز فنا نپذيرد.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) خداوند، حجت تو فراتر از آن است كه به وصف آيد و عظمتت والاتر از آن كه كنه آن معلوم گردد، نعمتت از شمار چنان فزون است كه به شمارش نيايد، و احسانت آن سان از حد برون است كه شكر كمترينش نشايد.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) اكنون خاموشى گزيدهام و اين مرا از ستايشت بازداشته، زبان بربستهام و اين مرا از قدردانىات زبون ساخته. پروردگارا، پايان كلامم اقرار به درماندگى در ستايشت باشد آن هم نه از روى بى رغبتى، كه از سر بيچارگى.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) خدايا، اين منم كه آهنگ درگهت دارم و عطاياى گران بهايت را خواهانم. پس بر محمد و خاندانش درود فرست و مناجاتم را بشنو، دعايم اجابت نماى، و امروزم را به نوميدى ختم مفرماى، در حاجتم دست رد بر پيشنيم مگذار، رفتنم از پيشگاهت و بازگشتم به آستانت گرامى دار، كه بىگمان تو در آنچه اراده كنى به تنگنا نيفتى، و بر آنچه خوانده شوى درمانده نباشى. كه تو بر هر چيز توانايى، و هيچ تاب و توانى نباشد مگر به نيروى تو اى خداى بلند مرتبه كه بسيار والايى.