وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
نيايش آن حضرت در روز عيد فطر و جمعه
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى آن كه رحمت مىآورى بر آن كس كه بندگانت به او رحم نمىكنند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) اى آن كه انسان رانده از هر شهر و ديار را پذيرايى.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) اى آن كه نيازمندان خود را خفيف و خوار نمىگردانى.
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) اى آن كه گستاخان درگاه خود را نااميد نمىسازى.
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) اى آن كه دست رد بر سينهى بندگان پر توقع خود نمىزنى.
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) اى آن كه هر تحفهى ناچيزى تقديمت كنند، مىپذيرى، و هر اندك عملى برايت انجام دهند، جزا مىبخشى.
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) اى آن كه كار بىارزش را به لطف مىپذيرى و در برابر آن پاداش بزرگ مىدهى.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) اى آن كه نزديك مىشوى به هر كس كه به تو تقرب جويد.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) اى آن كه به سوى خود مىخوانى هر كه را كه از تو روى برگرداند.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) اى آن كه نعمت خود را دگرگون نمىسازى و به كيفر دادن ما شتاب نمىورزى.
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) اى آن كه نهال كار نيك مىپرورى تا آن را به ثمر نشانى و انبوه كنى، و از كار بد چشم خود مىپوشى تا آن را از ريشه بركنى.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) آروزها پيش از رسيدن به منتهاى كرم تو، با نيازهاى برآورده باز آمدند، و كاسههاى گدايى محتاجان، از بخشش بسيار تو لبالب گرديدند، و صفتها پيش از آن كه حقيقت نعمت تو را دريابند، از هم گسيخته شدند. اينك تو را سزاست آن برترين كمال كه برتر از هر كمالى است، و آن والاترين شكوه كه از هر شكوهى والاتر است.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در برابر تو كوچك است، و هر شريفى در كنار شرف تو بىمقدار. آنان كه به سوى غير تو رو كردند، نوميد شدند، و آنان كه نياز خود پيش ديگرى بردند، زيان ديدند، و آنان كه بر آستان غير تو فرود آمدند، تباه گرديدند، و آنان كه جايى جز وادى فضل تو رزق و روزى جستند، به قحطى درآمدند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) درگاه نعمتت به روى خواهندگان باز است، و بخششت در حق نيازمندان روا، و فريادرسىات به دادخواهان نزديك.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) اميدواران از تو نااميد نشوند، و آنان كه نياز خود نزد تو آوردند، از عطاى تو مأيوس نگردند، و آمرزشخواهان با عذاب تو به تيرهروزى نيفتند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) خوان روزىات براى كسى كه نافرمانىات كند گسترده است، و كار بردبارىات براى آن كه با تو دشمنى ورزد، آماده. شيوهى پروردگارى تو، نيكى كردن به بدكاران است و طريقتت مهربان بودى با تجاوزكاران؛ تا آنجا كه مدارا كردن تو آنان را مىفريبد كه توبه نكنند، و مهلت دادنت بازشان مىدارد كه از گناه دورى گزينند.
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) اما تو در كيفر دادن ايشان شتاب نكردهاى تا مگر به فرمانت گردن نهند، و مهلتشان دادهاى، چون به پايدارى ملك خود مطمئن بودى. پس هر كه سزاوار نيكبختى بوده، عمرش را به نيكبختى فرجام دادهاى، و آن كه سزاوار تيرهبختى بوده، او را به تيرهبختىاش خوار كردهاى.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) سرانجام كار همه چنان شود كه تو خواهى، و بازگشت امورشان به سوى تو باشد. هر چه عمرشان به درازا كشد، پايههاى فرمانروايى تو سست نگردد، و چون در كيفر دادنشان درنگ كنى، حجت آشكار تو باطل نشود.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) حجت تو پايدار و باطل نشدنى، و فرمانروايىات جاودان و زائلنگشتنى است. پس عذاب سخت و دائم نصيب كسى است كه از تو روى برتافته، و نااميدى بيچاره از آن كسى است كه از درگاه تو دست خالى برگشته، و بدترين تيرهبختى از آن كسى است كه به مهلت دادنت گول خورده است.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) اين چنين كسى، در آتش عذاب تو چه بسيار دست و پا خواهد زد، و روزگار سرگشتگىاش در وادى عقاب تو چه طولانى خواهد بود، و چه دور است كه اندوهش به پايان رسد، و بسى نااميد است از اين كه راه رهايىاش گشوده شود. اين همه، بر پايهى حكم عادلانه و منصفانهى توست كه در آن بر كسى جور و ستم روا نمىدارى.
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) خدايا، تو دليلهاى آشكار خود را فراوان و پىدرپى فرستادهاى، و پيش از اين، حجتهاى خود را بيان داشتهاى، و ما را از عذاب خود بيم دادهاى، و از سر لطف و مهربانى تشويق كردهاى، و مثلها زدهاى، و مهلت را طولانى ساختهاى، و عذاب را به تأخير افكندهاى، حال آن كه مىتوانستى در آن عجله كنى؛ و درنگ ورزيدهاى، حال آن كه بر شتاب كردن توانا بودى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) درنگ تو در عقاب ما نه از روى بىقدرتى، و مهلت دادنت نه از روى سستى، و خوددارىات از مؤاخذه نه از روى غفلت، و به تأخيرافكندن عذابت نه از روى مداراست، بلكه تا دليل تو رساتر، و كرم تو در حق ما كاملتر، و احسانت تمامتر گردد، و نعمتت ره نهايت حد خود رسد. همهى اين امور، پيش از اين بوده، و اكنون هست، و تا هميشه خواهد بود.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) دليل تو برتر از آن است كه جملگى به وصف درآيد، و بزرگوارى تو بالاتر از آن كه دست انديشه به بلندايش رسد، و نعمت تو بيش از آن است كه يكبهيك در شمار آيد، و احسان تو افزونتر از آن كه بر كمترين آن سپاست گويند.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) بىزبانى، مرا از حمد و ستايش تو ناتوان مىدارد، و درماندگى از بزرگداشت تو، زبان مرا مىبندد، و نهايت كوشش من اين تواند بود كه به ضعف و درماندگى خود اعتراف كنم؛ و اين- اى معبود من- نه از سر بىرغبتى، كه از ناتوانى من است.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) اينك اين منم كه آهنگ آستان تو كردهام و بخششهاى نيك از تو مىخواهم. پس بر محمد و خاندانش درود فرست و خواهش پنهانى مرا اجابت كن، و چون تو را بخوانم، مرا پاسخ گو، و روز مرا به نااميدى پايان مده، و در آنچه از تو خواستهام، دست رد بر سينهام مزن. چون از پيش تو بازگردم يا نزدت آيم، در هر دو حالت، مرا گرامى بدار، كه تو در عمل به خواستهى خود دچار سختى نشوى، و در اجابت آنچه از تو خواهند عاجز نمانى، و تو بر هر كار توانايى، و هيچ جنبش و نيروى كارى نيست جز به درخواست خدا، آن والا مرتبهى بزرگ.