وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
دعاى آن حضرت عليهالسلام در روز عيد فطر و جمعه، وقتى كه از نماز فارغ مىشد و رو به قبله مىايستاد
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كسى كه رحم مىكنى به كسى كه بندگان به او رحم نمىكنند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى كسى كه قبول مىكنى كسى را كه شهرها قبولش نمىكنند.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) و اى كسى كه حاجتمندان درگاهت را خوار نمىسازى.
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و اى كسى كه اصرار كنندگان به پيشگاهت را نااميد برنمىگردانى.
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) و اى كسى كه دست رد بر سينهى كسانى كه چشم انتظار درگاهت هستند، نمىزنى.
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) و اى كسى كه تحفهاى كم را مىپذيرى و كمترين عمل را كه براى تو باشد، پاداش مىدهى.
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) و اى كسى كه كار كم را سپاس مىگويى و پاداش بزرگ مىدهى.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) و اى كسى كه هر كه به تو نزديك شود به او نزديك مىگردى.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و اى كسى كه روى برگردانده از درگاهت را به سوى خود مىخوانى.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) و اى كسى كه نعمت را تغيير نمىدهى، و در عقوبت كردن شتاب نمىنمايى.
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) و اى كسى كه كار خوب را به بار مىآورى تا ثمر بخشد و از بدىهاى مىگذرى تا آن را محو سازى.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) آرزوها قبل از رسيدن به نهايت كرمت، با حاجات برآورده شده بازگشتند و ظرفهايى گدايى از فيض تو سرشار گشتند، و اوصاف پيش از وصف تو از هم متلاشى شدن؛ پس بالاترين مرتبهى برترى و جلالت بالاتر از هر شكوه از آن توست.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) خدايا! هر بزرگى پيش تو كوچك، و هر شريفى در كنار شرفت پست و حقير است؛ آنهايى كه به غير تو روى آوردند، نااميد برگشتند و آنان كه غير تو را خواستند، ضرر كردند و آنان كه به غير پيشگاه تو آمدند، ضايع شدند؛ حاجت خواهان جز آنهايى كه فضل تو را خواستند، تهيدست ماندند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) (بارپروردگارا!) منزلت به روى مشتاقان باز است و بخششت براى گدايان رايگان و فريادرسى تو براى دادخواهان نزديك است.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) آرزوداران از درگاهت نااميد نمىشوند، و خواهش كنندگان عطايت مأيوس نمىگردند، آمرزش خواهان از عقوبت و عذاب تو بدبخت نشوند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) (خدايا!) سفرهى رزقت براى گناهكاران پهن است، و بردبارىات دشمنان را شامل مىگردد، نيكى به بدكاران عادت توست، رحمت بر تجاوزگران سنت توست، تا آنجا كه مدارا كردن با ايشان، از بازگشت به سوى تو غافلشان نموده، و مهلت دادن تو باعث شده از گناه دورى نكنند.
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) (بارالها!) تو با آنان با صبر رفتار نمودى تا امر تو را اطاعت كنند، و به اين جهت به آنان مهلت مىهى براى اين كه مىدانى حكومتت پايدار و دائمى است، پس كسى كه اهل سعادت بود، او را به بدبختىاش واگذاشتى.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) (پروردگارا!) همگى به حكم تو مىرسند، و كارهايشان به امر و فرمان تو بازمىگردد؛ مهلت طولانى كه به آنان مىدهى، حكومتت را سست نمىگرداند و دليل و برهانت با صبر كردن در عذاب آنها از ميان نمىرود.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) جهت و دليل تو ثابت و استوار است و سلطنت تو پايدار است و از بين نمىرود؛ پس دائما واى بركسى كه از تو روى برگرداند؛ و نااميدى خوار كننده از آن كسى است كه از تو نااميد شده و بدترين بدبختى براى كسى است كه به لطف تو مغرور شود.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) چقدر زياد است عذابهايى را كه خواهد چشيد، و چقدر طولانى است سرگردانى در عذابت، و چقدر بعيد است كه كار او گشايش يابد، و چه اندازه نااميد است از راحت خارج شدن از عذاب، و اينها به خاطر قضاوت عادلانهات است كه به كسى ستم نمىكنى و در حكمت بر كسى ستم نمىنمايى.
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) (خداوندا!) حجت خود را ظاهر كردى و عذرها را از بين بردى، و وعدهها را قبلا اعلام كردى و با لطف خود (بندگانت را) تشويق نمودى و مثالهايى هم زدى، و مهلت را طولانى نموده، و عذابت را به تأخير انداختى، در حالى كه مىتوانستى آن را زودتر انجام دهى، و (با گناهكاران) مدارا نمودى، در حالى كه مىتوانستى در كيفرشان عجله نمايى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) (بارالها!) مدارا كردن تو دليل بر ناتوانى تو نيست، و فرصت دادن تو دليل بر سستى، و خوددارى كردن (از عذاب) دليل بر غفلت، و به تأخير انداختن (عقوبتت) دليل بر مدارا و سازش نيست، بلكه به خاطر آن بوده كه دليل و حجت خود را (به بندگانت) برسانى و كرمت را كاملتر، و احسان و فضلت را فراوانتر و نعمت خودت را تمامتر (به بندگانت) بدهى، و همهى اينها بوده و هست و خواهد بود و از بين نمىرود.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) (بار پرودگارا!) حجت و دليل تو برتر از آن است كه كاملا وصف شود، و عظمت تو بالاتر از آن است كه حقيقت آن معلوم شود، و نعمتت بيشتر از آن است كه بتوان آنها را شمرد، و احسان و لطفت بيش از آن است كه بتوان كوچكترين آن (الطاف و احسان) را شكر نمود.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) و الان سكوتم مرا از سپاس گفتن تو ناتوان ساخته، و زبان تمجيد من از كار افتاده، و تمام تلاش و توانم آن است كه به درماندگى خود اعتراف نمايم، نه به سبب بى ميلى از حمد تو اى خداى من! بلكه به خاطر عجز و ناتوانى.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) (خداوندا!) اينك اين (بندهى) درمانده است كه به پيشگاهت روى آورده، و توقع پذيرايى نيكويى را دارد، پس بر محمد و خاندان او درود و رحمت بفرست، و نجواى دلم را بشنو، و دعايم را اجابت نما، و روزم را به نااميدى ختم مكن، و نسبت به خواستهام دست رد به سينهى من مزن، و رفتنم را به درگاهت و بازگشتم را به سويت گرامى دار، زيرا آنچه را كه بخواهى در آن دچار سختى و تنگنا نمىشوى، و در بخشيدن آن چه كه از تو خواسته شود عاجز نمىشوى، و تو بر همه چيز توانايى و هيچ حول و قوهاى نيست مگر به قدرت پروردگار بلندمرتبه.