وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
از دعاهاى آن حضرت عليهالسلام، در عيد فطر، چون از نمازش باز مىگشت، رو به قبله مىايستاد در روز جمعه، سپس مىگفت:
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كسى كه رحم مىكند بر آن كه بندگان به او رحم نمىكنند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) اى كسى كه مىپذيرد آن را كه اهل شهر ما او را نمىپذيرند.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) اى كسى كه نيازمندانش را حقير و كوچك نمىشمرد.
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) اى كسى كه اصرار كنندگان به درگاهش را نااميد نمىسازد.
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) اى كسى كه دست رد به سينهى علاقمندانش نمىزند.
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) اى كسى كه هداياى كوچك را مىپذيرد، و در برابر كار اندكى كه براى او انجام مىدهند تشكر مىكند.
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) اى كسى كه از عمل كم تشكر مىكند و پاداش بزرگ مىدهد.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) اى كسى كه هر كه به او نزديك شود به او نزديك مىگردد.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) اى كسى كه هر كه از او روى برگرداند او را به سوى خود مىخواند.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) اى كسى كه نعمت را تغيير نمىدهد، و در انتقام شتاب نمىكند.
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) اى كسى كه بذر نيكى را مىنشاند تا آن را به رشد برساند، و از بدى درمىگذرد تا آن را محو و ناپديد كند.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) آروزها پيش از رسيدن به منتهاى كرمت با حاجتهاى روا شده بر مىگردند، و جامهاى طلب به فيض جود تو لبريز مىشوند، و اوصاف پيش از صفات برجسته خداوند آن كه به توصيف تو برسند از هم گسيخته مىگردند، پس عالىترين علو و برترى بر فراز هر عالمى و جلال و مجدى كه فوق هر جلالى است مخصوص تو است.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در برابر تو كوچك، و هر شريفى در كنار شرف تو حقير و خوار است، آنان كه به سوى غير تو آمدند نوميد گشتند، و آنان كه غير تو را طلبيدند زيان بردند، و آن كه به درگاه غير تو رفتند تباه گشتند، و آنان كه نعمت را از غير احسان و فضل تو خواستند دچار خشكسالى و قحطى گرديدند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) باب احسان و رحمت تو به روى آنان كه راغب و علاقهمندند باز است، و بخشش تو براى سائلان مباح و روا است، و فريادرسيت براى دادخواهان نزديك است.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) اميدواران هرگز از تو نوميد نشوند، و درخواست كنندگان هرگز از عطا و بخششت مأيوس نمىگردند، استغفار كنندگان هيچگاه در اثر عقوبت تو شقى و بدبخت نمىشوند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) سفرهى روزيت حتى براى گناهكاران گسترده شده، و حلم و بردباريت براى آن كه با تو دشمنى نموده آماده است، (زيرا) عادتت احسان و نيكى نسبت به بدكاران، و سنتت مدارا با تجاوزكاران است تا آنجايى كه مداراى تو آنان را از بازگشت غافل و مغرور ساخته، و مهلت دادنت مانع خوددارى آنان از گناه گرديده.
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) (اما به خوبى مىدانيم) تو به خاطر اين كه به فرمانت برگردند به آنان مهلت دادهاى، و به دوام و هميشگى ملك و حكومتت اطمينان و وثوق داشتى مهلتشان بخشيدى، پس هر كه اهل سعادت بود پايان كارش را به سعادت ختم فرمودى، و هر كه اهل شقاوت بود او را بدبخت و خوار ساختى.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) همهى آنان (نيك بختان و بدبختان) سرانجام تحت فرمان تو قرار خواهند گرفت، و نهايت امورشان وابسته به فرمان تو خواهد بود، و طولانى بودن مهلت دادن شما به آنان حجت و دليل تو را (در انتقام بر آنها) سست نكرده، و شتاب نكردن در كيفر آنان برهانت را باطل نساخته
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) حجتت پابرجا و استوار است و هرگز بطلان در آن راه نمىيابد، و سلطنت و پادشاهىات ثابت و زوالناپذير مىباشد، پس عذاب دائم براى كسى است كه از تو برگشته، و نااميدى خوار كننده و ذلتبار براى كسى است كه از تو نااميد گرديده، و بدترين شقاوت و بدبختى براى كسى است كه به حلم و بردبارى تو مغرور گشته.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) چه بسيار از شكنجههاى گوناگون تو را خواهد چشيد، و چه بسيار مدت طولانى در عقاب و كيفر تو باقى خواهد ماند، و چه بسيار بعيد است كه چنين شخصى به پايان خوش برسد، و چه بسيار نوميد كننده است كه به آسانى بتواند راه فرارى بيابد، همهى اين كيفرها از روى عدالت در حكم تو است كه هيچ گونه ظلمى در آن روا نمىدارى، و از روى انصاف و دادگرى در فرمان تو است كه هيچ گونه ستمى بر او نمىنمايى.
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) زيرا تو حجتها و دلائلت را ظاهر ساختى و دليل كارهايت را بيان فرمودى، و پيش از زمان كيفر، تهديد خود را اعلان كردى، و در ترغيب و تشويق آنان در عمل نهايت لطف را به كار بردى و براى عبرت آنان مثلها زدى، و مهلت را طولانى كردى و مؤاخذه را به تأخير انداختى در حالى كه قدرت بر عجله و شتاب دارى، و مدارا نمودى در حالى كه قادر به مبادرت و پيش دستى بودى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) مدارائيت نه از روى عجز و مهلت دادنت نه به خاطر ضعف، و خودداريت نه از روى غفلت، و به تأخير انداختن نه به خاطر مدارا كردنت است، بلكه براى آن است كه حجت تو رساتر، و كرم و بخشش تو كامل تر، و احسان تو فراگيرتر، و نعمت تو تمامتر باشد، همهى اينها بوده، و هرگز معدوم و زايل شدنى نيستند، و همهى اينها هست و هميشه خواهد بود.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) حجت و دليلت برتر از آن است كه همهى آن را توصيف كرد، و مجدد و عظمت تو بالاتر از آن است كه بتوان كنه و حقيقت آن را معرفى كرد و محدود ساخت، و نعمت تو بيشتر از آن است كه بتوان همهى آن را شمرد، و احسان و نيكى تو افزونتر از آن است كه بتوان حتى بر كمترين قدرش مراتب سپاس را به پيشگاهت تقديم داشت.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) اين در حالى است كه سكوت و خاموشىام مرا از سپاس و ستايش تو ناتوان ساخته، و خوددارى از تمجيدت (به خاطر شرمسارى) زبانم را از كار انداخته است، و در نهايت امر اى خداى من به درماندگى خود از ستايش و سپاس تو اقرار مى كنم اما نه از روى بىرغبتى بلكه از سر عجز و ناتوانى.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) پس اينك منم كه به درگاهت رهسپارم، و درخواست عطا و بخشش نيكو از تو دارم، پس بر محمد و آل او درود فرست، و نجواى مرا بشنو، و دعايم را به اجابت برسان، و روزم را به نوميدى به پايان مرسان، و در مورد درخواستهايم دست رد بر سينهام مزن، و رفتنم از پيشگاهت، و بازگشتم به سويت را گرامى دار، زيرا تو هر چه را اراده كنى در مضيقه قرار نمىگيرى، و در انجام آنچه از تو خواسته شود عاجز نمىمانى، و تو بر هر چيزى قادرى، و هيچ تاب و توانى جز نيروى خداوندى كه بلند مرتبه و با عظمت است وجود ندارد.