وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
و از دعاى آن حضرت در روز فطر و روز جمعه زمانى كه از نماز آن فارغ مىشد رو به قبله مىايستاد و مىفرمود
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كسى كه رحم مىكند بر بندهاى كه ديگر بندگان رحمتش نمىكنند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى كسى كه مىپذيرد آن را كه شهرها او را نمىپذيرند.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) و اى آنكه حاجت آوران به درگاهش را حقير نمىكند.
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و اى كسى كه اصرار كنان خود را نااميد نمىسازد.
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) و اى آنكه به محبتش گستاخى مىكنند اما جواب رد نمىدهد.
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) و اى كسى كه هديهى ناچيز را مىگيرد، و عمل اندكى كه براى او كنند پاداش مىدهد.
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) و اى آنكه كم را قبول مىكند و پاداش بزرگ مىبخشد.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) و اى كسى كه به هر كس نزديك او شده نزديك مىشود.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و اى آنكه هر كس از او روى گرداند به خود فرامىخواند.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) و اى آنكه نعمت را تغيير ندهد، و به انتقام شتاب نكند.
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) و اى كسى كه نيكى را به بار مىنشاند تا زيادش گرداند، و از بدى درمىگذرد تا ناپديد گردد.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) آرزوها پيش از رسيدن به آخر كرمت با حاجتهاى روا شده بازگشتند، و جامهاى گدايىها و طلبها به جوشش بخششت لبريز شدند، و صفتها پيش از رسيدن به توصيف تو از راه ماندند، پس از آن توست والا بالاتر از هر برترى، و عظمتى بزرگ بالاتر از هر عظمتى.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى نزد تو كوچك است، و هر شريفى در برابر شرفت پست است، رو آوران به غير تو نااميد شدند، و خواهندگان غير تو زيان كردند، و فروآمدگان جز به درگاه تو تباه شدند، و نعمت طلبان جز آنكه از احسان تو خواهان بود دچار قحطى شدند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) درت به روى راغبان باز، و جودت براى سائلان رايگان، و دستگيريت به فرياد خواهان نزديك است.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) آرزومندان از تو محروم نشوند، و خواهندگان از دادهات نااميد نمانند، و آمرزش طلبان به كيفرت بدبخت نگردند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) رزق تو براى نافرمانيت نيز گسترده است، و بردبارى تو براى دشمنت نيز پايدار است. نيكى به بدكاران عادت تو، و مهربانى بر تجاوزكنان سنت توست، تا آنجا كه مداراى تو آنان را از بازگشت غافل كرده، و مهلت دادن تو ايشان را از گناه نكردن بازداشته.
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) و در حقيقت بر آنان صبر نمودى تا به فرمانت درآيند، و مهلتشان دادى زيرا به دوام فرمانروائيت اعتماد دارى، پس آنكه شايستگى سعادت داشت با نيكبختى به آخرش رسانيدى، و آنكه سزاوار شقاوت بود با تيرهبختى خوارش ساختى.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) همگى به سوى حكم تو روانند، و امورشان به سوى فرمان تو بازمىگردد، درازى مهلت آنان سلطنت تو سست نكند، و ترك شتاب بر عذاب آنان برهان تو از ميان نبرد.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) حجت تو چنان استوار است كه باطل نگردد، و پادشاهيت چنان پابرجا كه نابود نشود، پس عذاب دائم بر كسى است كه از تو روى تافته و نوميدى خوار كننده بر كسى كه از تو نااميد مانده، و بدترين بدبختى بر كسى كه به تو مغرور شده.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) چه بسيار است در عذابت غوطه خوردنش، و چه دراز است در كيفرت سرگردانيش، و چه دور است از گشايش پاياناندوهش، و چه نوميد است از آسانى رها شدنش، همه از سر عدل در فضاى توست كه در آن ستم نمىكنى، و از روى انصاف در فرمانت كه با آن بى عدالتى نكنى.
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) زيرا در واقع حجتهاى تو پياپى بود، و ارشادت آشكار، و در حقيقت از پيش تهديد كردى و ترسانيدى، و با مهربانى ترغيب نمودى و مثالها آوردى، و مهلت دراز دادى، و كيفر را به تأخير انداختى با آنكه بر زود كيفر كردن قادر بودى، و درنگ فرمودى با آنكه بر شتاب قدرت داشتى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) درنگت از روى عجز نيست، و نه مهلت دادنت از روى سستى، و نه خودداريت از روى غفلت، و نه انتظارت از روى مدارا، بلكه به اين خاطر است كه حجت تو رساتر باشد، و كرمت كاملتر، و احسانت فراوانتر، و نعمتت تمامتر، تمام اينها بوده و از بين نرفته، و همگى هست و از بين نرود.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) حجتت فراتر از آنست كه تمامش توصيف شود، و بزرگيت بالاتر از آنكه عمقش به اندازه درآيد، و نعمتت بيشتر از آنكه همهاش شمرده شود، و احسانت افزونتر از آنكه بر كمترينش شكر گذارده شود.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) سكوت، از سپاس گفتنت ناتوانم ساخته، و خوددارى، از بزرگداشتت درماندهام كرده، نهايت سعى من اقرار به درماندگى است نه از سر رغبت به سپاس نكردن اى خداى من بلكه از سر ناتوانى و عجز در سپاسگزارى شايستهات.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) اينك منم كه آهنگ روى آوردن به درگاه تو مىكنم، و از تو تقاضاى مهمان نوازى نيكو دارم، پس درود فرست بر محمد و آلش، و رازم را شنوا باش، و دعايم مستجاب كن، و روزم به نوميدى آخر مكن، و در سئوالم مهر رد بر پيشانىام مزن، و رفتنم را از پيشگاهت گرامى دار، در حاليكه بازگشتم به سوى توست، زيرا تو به آنچه اراده فرمايى دچار تنگى نمى شوى، و از آنچه مورد سئوال باشى ناتوان نيستى، در حاليكه تو بر هر چيز توانايى، و هيچ جنبش و نيرويى جز به يارى و خواست خداوند بلند مرتبهى بزرگ نيست.