وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
از دعاهاى اوست در روز عيد فطر هنگامى كه از نماز بازمىگشت، و همچنين رو به قبله مىايستاد و اين دعا را مىخواند
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كسى كه رحمت مىآورد بر آن كه بندگان بر او بىمهرند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى كسى كه پناه مىدهد آن را كه در شهرها آواره و سرگردان است.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) و اى كسى كه نيازخواهان خويش را بىقدر و خوار نمىدارد.
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و اى كسى كه اصرار ورزان نيازخواه را نوميد نمىسازد.
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) و اى كسى كه بر سينهى گستاخان پرناز پر تمنا دست رد نمىزند.
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) و اى كسى كه پيشكش بىمقدار مىپذيرد، و كار ناچيز را شكر مىگزارد.
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) و اى كسى كه بر اندك، سپاس مىگويد و پاداش بزرگ مىدهد.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) و اى كسى كه به آن كه بر او نزديكى جويد، نزديك مىشود.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و اى كسى كه به سوى خود مىخواند هر كه را كه از او روى گرداند.
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) و اى كسى كه نعمت خود را دگرگون نمىسازد، و در عذاب شتاب نمىورزد.
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) و اى كسى كه نيكى را بارور مىسازد تا آن را ببالد، و از كار زشت مىگذرد، تا آن جا كه آن را ناپديد مىسازد.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) (اى خدا!) آرزوها پيش از رسيدن به نهايت كرم تو برآورده مىشوند. جامهاى خواهشها از ريزش سخاى تو سرشار مىگردند، و وصفها در توصيف و ثناى تو درماندهاند. پس تو راست برترى كه برتر از هر برترى، و (تو راست) جلال و احتشام، كه بالاتر از هر جلال و احتشامى.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) و تويى كه هر بزرگى در پيشگاه تو خرد، و هر شريفى، در جوار شرف تو بىمقدار است. آنان كه جز بر تو وارد شدند، نوميد گشتند؛ و آنان كه جز تو را خواستند، خود را باختند؛ و آنان كه جز بر تو فرود آمدند، تباه شدند؛ و آنان كه جز از فضل تو طلب كردند، بىچيز شدند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) درگاه رحمت تو به روى مشتاقان باز، و سخاى تو بر درخواست كنندگان رواست، و دادخواهى تو بر دادخواهان نزديك است.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) آرزومندان، از تو بىنصيب نگردند، و بخشش خواهان، از تو نوميد نشوند، و آمرزشطلبان از عذاب تو شوربخت و تيرهروز نگردند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) بساط رزق تو بر گناهكاران، گسترده، و بردبارىات بر دشمنان، آماده است. نيكى به بدكاران، آيين تو، و شفقت و مهلت بر درازدستان و گستاخان، راه و رسم توست، تا آن جا كه تأخير و درنگ تو، آنان را فريفته و از خوددارى از گناه واداشته، و مهلتورزى و شفقت تو، آنان را از دل كندن از گناه، بازداشته است.
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) حال آن كه مداراى تو تنها براى آن است كه به فرمان تو بازآيند، و شفقت و مهلت تو، از اين روست كه پادشاهىات با دوام و همواره است. براى همين، آن كه از سعادتمندان بود، سرانجام كاميابش كردى، و آن كه درخور شوربختى، در نهايت تيرهبخت و خوار گرديد.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) همه ناگزير به فرمان تو بازمىگردند، و كارشان به تو پايان مىگيرد. دراز زيستنشان نيروى تو را سست، و درنگ تو در عذاب ايشان، برهان تو را باطل نمىسازد.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) چرا كه برهان تو پابرجا و باطل ناشدنى، و نيروى تو پايدار و بىزوال است. پس عذاب هميشگى، براى كسى است كه از تو برگشته، و ناكامى خواركننده، كسى راست كه از تو نوميد است. بدترين تيرهروزى، از آن كسى است كه به تو مغرور گشته است.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) چه بسيار در عذاب تو مىماند! و چه طولانى در كيفر تو سرگشته خواهد بود! و چه دور است پايان اندوهش! و چه نوميد است از گشايش و رهايى! (همهى اين گرفتارىها) ريشه در فرمان عادلانهى تو دارد كه در آن، ستم نمىورزى، و از داورى منصفانهى تو مايه مىگيرد كه از آن، دور نمىافتى.
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) به راستى كه برهانها را از پى هم آشكار كردى، و زبان بهانهجويى را بستى و بر تهديد، پيشى گرفتى، و مهرورزانه، تشويق كردى، و مثلها را آورده، مهلت را به درازا بردى و به تأخير افكندى، حال آن كه بر شتاب ورزى توانايى، و درنگ كردى، در حالى كه بر سبقت گرفتن نيرومندى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) نه درنگ و تأخيرت از ناتوانى است، و نه مهلت ورزىات از سستى، و نه خوددارىات از غفلت، و نه انتظارت سازش و نرمى است؛ بلكه اين همه، از آن روست كه برهان تو روشنتر و رساتر، و بزرگوارى و عطابخشىات كاملتر، و احسان و نيكىات انبوهتر و بسندهتر، و نعمتت تمامتر است.
همه اينها بود و هميشه تو چنينى و چنين نيز خواهى بود.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) برهان تو برتر از آن است كه به وصف درآيد؛ و عظمت و شكوهت بالاتر از آن است كه نهايت ژرفاى آن، توصيف گردد؛ و نعمت تو بيشتر از آن است كه به شماره آيد؛ و نيكىات انبوهتر از آن كه اندكش را شكر بگزارند.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) اكنون خاموشى، مرا از ستايش تو به عجز آورده، و خوددارى از ثناى تو مرا درمانده كرده است، و نهايت كوشش من اقرار به درماندگى است، نه از دلزدگى- اى خداى من-، كه از سر عجز و ناتوانى است.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) اكنون كه چنين است، اين منم كه آهنگ درگاه تو دارم و استقبال نيكوى تو را مىطلبم. پس بر محمد و دودمانش درود فرست، و راز دلم را بشنو، و خواندم را پاسخ ده، و روز مرا به ناكامى پايان مده، و در خواهشم دست رد بر سينهام مزن، و رفتنم را از درگاه تو و بازآمدنم را به سوى تو، گرامى دار؛ زيرا كه در آنچه اراده كنى، دچار تنگنا نمىشوى، و از برآوردن خواهشها درنمىمانى، و تو بر هر چيز توانايى؛ و هيچ جنبش و نيرويى نيست، جز به خداوند والاى بزرگ.