وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
«نيايش آن حضرت عليهالسلام، در عيد فطر، چون از نمازش بازمىگشت، رو به قبله مىايستاد، و در روز جمعه، سپس مىگفت:»
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كسى كه رحم مىكنى بر آن كه بندگان، بر او ترحم نمىكنند،
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى كه مىپذيرى كسى را كه شهرها وى را نمىپذيرند (آن كه از همه جا مانده، و از همه درها رانده شده است)،
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) و اى كسى كه حاجتمندان خود را به چشم حقارت نمىنگرى،
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و اى كه اصراركنندگان به درگاهت را نااميد نمىسازى،
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) و اى كه دست رد بر (پيشانى و) سينهى واثقان به محبتت، و پرتوقعان در پيشگاهت (آنها كه با تبختر و دلال، به درگاه عز و جلال تو مىآيند) نمىگذارى،
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) و اى كسى كه (حتى) تحفهى كوچكى كه تقديمت كنند، مىپذيرى، و در برابر كارى اندك كه برايت انجام دهند سپاس مىگزارى (و جزا مىبخشى)،
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) و اى كه عمل كم را قدر مىنهى، و پاداش بزرگ مىدهى،
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) و اى كه هر كس به تو نزديك شود، به او نزديك مىگردى،
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و هر كه از تو روى بگرداند، او را به سويت مىخوانى،
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) و اى كه نعمت را (به نقمت) تغيير نمىدهى، و به انتقام، شتاب نمىكنى،
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) و اى كه نهال كار نيك را به بار مىآورى تا آن را بيفزايى، و از كار بد، درمىگذرى تا آن را ناپديد فرمايى.
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) كاروان آرزوها پيش از آنكه به منتهاى كرم تو رسند، با حاجتهاى روا شده، بازگشتند، و جامهاى طلب، به فيض جود تو، لبريز شدند، و اوصاف، به كنه نعتت نرسيده، از هم گسيختند و درهم ريختند، پس عاليترين بارگاه علو بر فراز هر عالى، و جليلترين دستگاه مجد برتر از هر جلالى، مخصوص تو است.
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در برابر بزرگىات كوچك است، و هر شريفى در جنب شرفت، خوار مىباشد. آنان كه به سوى غير تو كوچ كردند، نااميد شدند، و كسانى كه جز تو را طلبيدند، زيان بردند، و آنها كه به درگاه غير تو رفتند تباه گشتند، و نعمت خواهان مگر كسى كه از فضل و احسان تو نعمت خواست، دچار قطحى گرديدند.
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) در خانهى احسانت به روى خواهندگان، باز است (و بىپرده)، و عطايت براى سائلان، رايگان (و گسترده)، و فريادرسىات، به فريادخواهان، نزديك مىباشد.
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) اميدواران به تو، محروم نمىمانند، و درخواستكنندگان، از عطايت نااميد نمىگردند، و آمرزشطلبان، به عقوبتت بدبخت نمىشوند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) خوان روزىات (حتى) براى گنهكاران نهاده، و بردبارىات نسبت به كسانى كه با تو دشمنى ورزند آماده است، عادتت احسان دربارهى بدرفتاران، و رسمت مدارا با تجاوزكاران مىباشد. چندان كه مداراى تو آنان را از بازگشت، غافل و مغرور ساخت، و مهلت دادنت، مانع خوددارى آنها گرديد،
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) و تو، از آن جهت كه به فرمانت باز گردند، با آنان مدارا نمودى، و از آن رو كه به دوام سلطنتت وثوق و اطمينان داشتى مهلتشان بخشيدى، پس هر كه شايستهى نيكبختى بود، كارش را به نيكبختى، فرجام دادى، و آن كه سزاوار بدبختى بود، به خوارى و تيرهبختىاش واگذاردى.
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) همه، سر به فرمان تو خواهند داشت، و نهايت كارشان وابسته به امر تو خواهد بود. طول مدت (سركشى) ايشان، سلطه و سلطنتت را نكاسته، و از تاخير در بازخواستشان برهانت باطل و زايل نشده است.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) حجتت برپا و برجا است، و پادشاهىات ثابت و زوالناپذير مىباشد، پس عذاب پايدار، براى كسى است كه از تو رخ برتافته، و نااميدى خواركننده (و ذلتبار)، آن را است كه از تو نااميد شده، و بدترين بدبختيها براى او است كه به حلم تو مغرور گشته است،
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) چه بسيار، شكنجههاى گوناگون تو را خواهد چشيد!، و چه قدر، سرگشتگىاش در عقوبتت به درازا خواهد كشيد!، و دور است كه به پايان خوش برسد!، و بسيار نااميد است كه راه فرارى به آسانى بيابد!. همه اين امور، بر اساس عدالت در مشيت تو است كه جفا نمىكنى، و از سر انصاف در حكم تو مىباشد كه ستم روا نمىدارى،
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) زيرا تو حجتها را پىدرپى و متواتر ساختى، و عذر و دليل كارهايت را بيان فرمودى، و پيش از حدوث حادثه، تهديدت را اعلام نمودى، و در ترغيب و تشويق، آئين لطف، به كار بردى، و مثلها آوردى... و مهلت را طولانى گرداندى، و مواخذه را به تاخير افكندى در حالى كه بر شتاب، توانا بودى... و درنگ كردى در صورتى كه بر پيشدستى، نيرو داشتى...
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) مداراى تو نه از روى عجز... و مهلت دادنت نه از سر ضعف... و خوددارىات نه از جهت غفلت... و به تاخير افكندنت نه از راه سازش و همراهى است، بلكه به اين سبب است كه حجت و دليلت رساتر، و كرمت كاملتر، و احسانت فراگيرتر، و نعمتت تمامتر باشد، همه اينها (اين اتمام حجت، و كرم و احسان، سنتى ازلى است كه جارى) بوده (و هرگز معدوم نگشته) و تو (نيز) هميشه بودهاى، و همه (آن صفات برتر، و نعمت و لطف، بر طبق نظامى ابدى) هست (و خواهد بود)، و تو تا ابد برقرار مىباشى.
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) حجت و دليلت برتر از آن است كه به تمامى، به وصف درآيد و توصيف شود، و اعتلاء مقام مجد و شرفت رفيعتر از آن مىباشد كه حقيقتش معرفى گردد (و در حد و مرزى به پايان رسد)، و نعمتت بيش از آن است كه مجموعش به شمار آيد، و احسانت فزونتر است از آنكه حتى بر كمترين قدرش مراتب سپاس به پيشگاهت تقديم شود.
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) و اكنون سكوت (و خاموشىام)، مرا از ادامه و تكرار ستايشت ناتوان ساخته، و خوددارى از تمجيدت (به علت ناتوانى و شرمسارى) زبانم را از كار انداخته است، و آخرين حد توانائىام، نه كه خود بخواهم- اى معبود من!- بلكه از سر عجز، آن است كه به درماندگى، اقرار كنم.
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) پس اينك منم كه براى حاجت خود، به درگاهت رهسپارم، و از حضرتت انتظار پذيرايى نيك دارم، پس بر محمد و آل او رحمت فرست، و سخن محرمانهام را بشنو، و دعا و درخواستم را روا ساز، و روزم را با نااميدىام، به پايان مبر، و در مورد خواهشم، دست رد بر سينهام (و بر پيشانىام) مگذار، و رفتنم از پيشگاهت، و بازگشتم به آستانت را محترم بدار، زيرا تو هر چه را اراده كنى، به سختى (و تنگنا) دچار نمىشوى، و در انجام آنچه از تو بخواهند، فرونمىمانى، و تو بر هر چيز، كمال قدرت را دارى. و هيچ تاب و توانائى، جز به نيروى خداوند نيست، خدايى كه بلندمرتبهى باعظمت است.