وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاتِهِ قَامَ قَائِماً ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، وَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ ، فَقَالَ
دعاى حضرت عليهالسلام در روز عيد فطر و روز جمعه بعد از فراغ از نماز رو به قبله مىايستاد و مىگفت
﴿1﴾
يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لَا يَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
(1) اى كسى كه رحم مىكنى بر آنكه بندگان به او رحم نمىكنند
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ يَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
(2) و اى كسى كه مىپذيرى كسى را كه كشورها او را نمىپذيرند،
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَيْهِ
(3) و اى كسى كه حاجتمندانت را خوار نمىكنى،
﴿4﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُخَيِّبُ الْمُلِحِّينَ عَلَيْهِ .
(4) و اى كسى كه اصراركنندگان (درگاه) خود را نوميد نمىسازى،
﴿5﴾
وَ يَا مَنْ لَا يَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَيْهِ
(5) و اى كسى كه دست رد بر سينهى توقعداران خود نمىگذارى-
﴿6﴾
وَ يَا مَنْ يَجْتَبِي صَغِيرَ مَا يُتْحَفُ بِهِ ، وَ يَشْكُرُ يَسِيرَ مَا يُعْمَلُ لَهُ .
(6) و اى كسى كه هديهى بىمقدار را برمىگزينى، و در برابر اندك عملى كه برايت انجام دهند جزا مىبخشى،
﴿7﴾
وَ يَا مَنْ يَشْكُرُ عَلَى الْقَلِيلِ وَ يُجَازِي بِالْجَلِيلِ
(7) و اى كسى كه عمل كوچك را مىپذيرى و مزد بزرگ مىدهى.
﴿8﴾
وَ يَا مَنْ يَدْنُو إِلَى مَنْ دَنَا مِنْهُ .
(8) و اى كسى كه هر كس به تو نزديك شود به او نزديك مىشوى.
﴿9﴾
وَ يَا مَنْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ .
(9) و اى كسى كه هر كه از تو روى بگرداند او را به سوى خود مىخوانى
﴿10﴾
وَ يَا مَنْ لَا يُغَيِّرُ النِّعْمَةَ ، وَ لَا يُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ .
(10) و اى كسى كه نعمت خود را تغيير نمىدهى و به انتقام شتاب نمىكنى،
﴿11﴾
وَ يَا مَنْ يُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّى يُنْمِيَهَا ، وَ يَتَجَاوَزُ عَنِ السَّيِّئَةِ حَتَّى يُعَفِّيَهَا .
(11) و اى كسى كه (نهال) كار نيك را به بار مىآورى تا آن را بيفزائى و از كار بد درمىگذرى تا آن را ناپديد سازى،
﴿12﴾
انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ .
(12) (كاروان) آرزوها پيش از آنكه به منتهاى كرم تو رسند، با حاجتهاى (روا شده) باز آمدند، و جامهاى طلب به فيض جود تو لبريز شدند، و اوصاف به كنه نعمت تو نرسيده از هم گسيختند زيرا عاليترين (بارگاه) علو بر فراز هر عالى و جليلترين (دستگاه) مجد، فوق هر جلالى مخصوص توست
﴿13﴾
كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِ لَّا لَكَ ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ
(13) هر بزرگى در برابر بزرگى تو كوچك و هر شريفى در جنب شرف تو خوار است. آنانكه به سوى غير تو كوچ كردند، نوميد شدند- و كسانى كه جز تو را طلبيدند زيان بردند، و آنان كه به درگاه غير تو فرود آمدند تباه شدند- و نعمت خواهان از غير فضل تو دچار قحطى گشتند-
﴿14﴾
بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ ، وَ جُودُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ ، وَ إِغَاثَتُكَ قَرِيبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِيثِينَ .
(14) در (خانهى احسان) تو بر روى خواهندگان باز، و عطايت براى سائلان رايگان، و فريادرسيت به دادخواهان نزديك است،
﴿15﴾
لَا يَخِيبُ مِنْكَ الآْمِلُونَ ، وَ لَا يَيْأَسُ مِنْ عَطَائِكَ الْمُتَعَرِّضُونَ ، وَ لَا يَشْقَى بِنَقِمَتِكَ الْمُسْتَغْفِرُونَ .
(15) اميدواران از تو نوميد نمىشوند، و طالبان از عطايت محروم نمىمانند- و آمرزشخواهان به عقوبتت بدبخت نمىگردند.
﴿16﴾
رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ ، وَ سُنَّتُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ حَتَّى لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُكَ عَنِ الرُّجُوعِ ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُكَ عَنِ النُّزُوعِ .
(16) (خوان) روزيت براى گنهكاران نهاده، و حلمت براى آنانكه با تو دشمنى كردند آماده است. عادتت احسان دربارهى بدرفتاران، و طريقتت شفقت بر تجاوزكاران است. چندان كه مداراى تو ايشان را از بازگشت غافل ساخته و مهلت دادنت آنان را از بازايستادن، بازداشته
﴿17﴾
وَ إِنَّمَا تَأَنَّيْتَ بِهِمْ لِيَفِيؤُوا إِلَى أَمْرِكَ ، وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْكِكَ ، فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا ، وَ مَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا .
(17) در صورتى كه تو از آن جهت با ايشان مدارا كردهاى كه به فرمان تو بازگردند و از آن رو مهلتشان دادهاى كه بر دوام ملك خود واثق بودهاى. پس هر كه شايستهى نيكبختى بوده كارش را به نيكبختى فرجام دادهاى، و هر كه سزاوار بدبختى بوده خوار و دچار بدبختيش ساختهاى
﴿18﴾
كُلُّهُمْ صَائِرُونَ ، إِلَى حُكْمِكَ ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَى أَمْرِكَ ، لَمْ يَهِنْ عَلَى طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُكَ ، وَ لَمْ يَدْحَضْ لِتَرْكِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُكَ .
(18) همگى در چنبر فرمان تواند و مال كارشان وابستهى امر توست، طول مدت (سركشى) ايشان سلطنتت را سست نساخته و از تاخير بازخواست ايشان برهانت باطل نشده.
﴿19﴾
حُجَّتُكَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ ، وَ سُلْطَانُكَ ثَابِتٌ لَا يَزُولُ ، فَالْوَيْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْكَ ، وَ الْخَيْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْكَ ، وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَى لِمَنِ اغْتَرَّ بِكَ .
(19) حجتت قائم و سلطنتت ثابت و بىزوال است پس عذاب پاينده آن راست كه از تو، رخ برتافته و نوميدى خواركننده كسى راست كه از تو نوميد شده و بدترين بدبختيها براى كسى است كه به (لطف) تو مغرور گشته.
﴿20﴾
مَا أَكْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِي عَذَابِكَ ، وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِي عِقَابِكَ ، وَ مَا أَبْعَدَ غَايَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ ، وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الَْمخْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِكَ لَا تَجُورُ فِيهِ ، وَ إِنْصَافاً مِنْ حُكْمِكَ لَا تَحِيفُ عَلَيْهِ .
(20) چه بسيار شكنجههاى گوناگون كه خواهد چشيد، و چقدر سرگشتگيش در عقاب تو طول خواهد كشيد! و چه دير، هنگام گشايش گرفتاريش خواهد رسيد! و چه نوميدئى كه از زود رهيدن خواهد ديد (همهى اين امور) از روى عدل در قضاى توست كه در آن جور نمىكنى و از سر انصاف در حكم توست كه ستم در آن روا نمىدارى،
﴿21﴾
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ ، وَ أَبْلَيْتَ الْأَعْذَارَ ، وَ قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِيدِ ، وَ تَلَطَّفْتَ فِي التَّرْغِيبِ ، وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ ، وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ ، وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِيعٌ لِلمُعَاجَلَةِ ، وَ تَأَنَّيْتَ وَ أَنْتَ مَلِيءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
(21) زيرا كه تو حجتهايت را متواتر ساختهاى، و بيان دليلهايت را از ديرباز ادامه دادهاى- و تهديد خود را اعلام فرمودهاى، و در ترغيب، لطف به كار بردهاى، و مثلها زدهاى و با آنكه بر شتاب قادر بودى، مهلت را طولانى ساختهاى و (زمان مواخذه را) به تاخير افكندهاى، و در حالى كه بر پيشدستى نيرو داشتى، تانى كردهاى.
﴿22﴾
لَمْ تَكُنْ أَنَاتُكَ عَجْزاً ، وَ لَا إِمْهَالُكَ وَهْناً ، وَ لَا إِمْسَاكُكَ غَفْلَةً ، وَ لَا انْتِظَارُكَ مُدَارَاةً ، بَلْ لِتَكُونَ حُجَّتُكَ أَبْلَغَ ، وَ كَرَمُكَ أَكْمَلَ ، وَ إِحْسَانُكَ أَوْفَى ، وَ نِعْمَتُكَ أَتَمَّ ، كُلُّ ذَلِكَ كَانَ وَ لَمْ تَزَلْ ، وَ هُوَ كَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ .
(22) مداراى تو نه از روى عجز، و مهلت دادنت نه از باب سستى، و خودداريت نه از جهت بىخبرى، و تعويق افكندن مواخذات نه از روى مدارا بلكه براى آن است كه حجتت رساتر و كرمت كاملتر، و احسانت وافىتر، و نعمتت تمامتر باشد، همهى اين امور بوده- و هست و خواهد بود،
﴿23﴾
حُجَّتُكَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِكُلِّهَا ، وَ مَجْدُكَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ يُحَدَّ بِكُنْهِهِ ، وَ نِعْمَتُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى بِأَسْرِهَا ، وَ إِحْسَانُكَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْكَرَ عَلَى أَقَلِّهِ
(23) و همچنان حجتت اجل از آن است كه يكسره به وصف درآيد. و شرف و عزتت بالاتر از آن است كه كنه آن در حدى بگنجد، و نعمتت بيشتر از آن است كه همهى آن به شمار آيد- و احسانت فزونتر از آن است كه بر كمترين آن سپاس گزارده شوى،
﴿24﴾
وَ قَدْ قَصَّرَ بِيَ السُّكُوتُ عَنْ تَحْمِيدِكَ ، وَ فَهَّهَنِيَ الْإِمْسَاكُ عَنْ تَمْجِيدِكَ ، وَ قُصَارَايَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ ، لَا رَغْبَةً يَا إِلَهِي بَلْ عَجْزاً .
(24) و اكنون خاموشى مرا از ادامه و تكرار سپاس تو ناتوان ساخته و خوددارى از تمجيدت زبانم را از كار انداخته است، و آخرين حد توانائيم- اى خداى من- آن است كه از سر عجز- نه از بىرغبتى به درماندگى اقرار كنم
﴿25﴾
فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمُّكَ بِالْوِفَادَةِ ، وَ أَسْأَلُكَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْمَعْ نَجْوَايَ ، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي ، وَ لَا تَخْتِمْ يَوْمِي بِخَيْبَتِي ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ فِي مَسْأَلَتِي ، وَ أَكْرِمْ مِنْ عِنْدِكَ مُنْصَرَفِي ، وَ تُرِيدُ مُنْقَلَبِي ، إِنَّكَ غَيْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِيدُ ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ .
(25) پس اينك من براى حاجت خود آهنگ درگاه تو مىكنم و پذيرائى و كمك از تو مىخواهم. پس بر محمد و آلش رحمت فرست و راز مرا بشنو و دعايم را مستجاب كن، و روز مرا با نوميدى، به پايان مبر، و در مسئلتم دست رد بر سينه مگذار و رفتنم را از نزد خود و بازگشتنم را به سوى خود با احترام توام ساز، زيرا تو در هر چه اراده كنى دچار سختى نمىشوى، و از برآوردن خواهشها فرو نمىمانى، و تو بر هر چيز قدرت بىپايان دارى، و تاب و توانائى نيست، جز به نيروى خداى بلند مرتبهى عظيم.