ترجمه نهج البلاغه، ص: 477

زمانی كه گرفت نسبت به سالی كه بر وام گذشته پرداخت زكات بر او واجب است.

«ظَنون» طلبی است كه طلبكار نمی داند آن را از بدهكار می ستاند يا نه، گويا به آن گمان می برد، گاه به گرفتنش اميدوار و گاه نااميد است. و اين از فصيح ترين گفته هاست.

و همچنين هر كاری كه خواهان آنی و نمی دانی نسبت به آن در چه وضعی هستی ظَنون است. قول اعشی بر همين اساس است:

چاهی را كه معلوم نيست در آن آب هست يا نه و از محل باران گير دور است نمی توان چون فرات به حسابش آورد، كه وقتی به طغيان برخيزد كشتی و شناگر ماهر را به كناری پرت می كند. «جُدّ» چاه قديمی است. و «ظنون» چاهی است كه نمی دانند در آن آب هست يا نه.

7 در گفتار آن حضرت است چون سپاهی را به جنگ فرستاد و مشايعت نمود: تا جايی كه می توانيد از زنان بازايستيد. معنايش اين است كه از ياد زنان و دل مشغولی به آنان كناره بگيريد، و از نزديكی با آنان امتناع نماييد، كه بازوی حميّت را سست می كند، و اراده و عزم را به خلل می كشاند، و قدرت شخص را از ناحيه دشمن می شكند، و از كوشش در جنگ دور می كند. و هر كه از چيزی امتناع نمايد از آن اعذاب نموده.

و عاذب و عَذوب: خودداری كننده از خوردن و آشاميدن است.

8 در گفتار آن حضرت است: مؤمنی كه خود را دچار عار ننموده چون قمارباز زبردستی است كه اولين پيروزی خود را از تير قمارش در انتظار است.

«ياسرون» كسانی هستند كه با تيرهای خود بر سر شتر نحر شده قمار می كنند. «فالج» غالب زبردست است، گفته می شود: «قَدْ فَلَجَ عَلَيْهِمْ وَفَلَجَهُمْ» يعنی بر آنان پيروزی يافت و مغلوبشان نمود. رجز خواننده گويد: وقتی ديدم غلبه كننده را كه غالب شد.

9 در گفتار آن حضرت است: وقتی تنور معركه سرخ می شد خود را به رسول خدا صلی الله عليه و آله