وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا اسْتَقَالَ مِنْ ذُنُوبِهِ ، أَوْ تَضَرَّعَ فِي طَلَبِ الْعَفْوِ عَنْ عُيُوبِهِ
از دعاهاى آن حضرت است هنگامى كه براى گناهان خود از خداوند گذشت مىطلبيد، يا براى طلب عفو از عيبهاى خود گريه و زارى مىنمود
﴿1﴾
اللَّهُمَّ يَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ يَسْتَغيثُ الْمُذْنِبُونَ
(1) بارالها، اى كه گنهكاران از رحمت تو فريادرسى مىطلبند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ إِلَى ذِكْرِ إِحْسَانِهِ يَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ
(2) و اى كه درماندگان به ياد احسان تو پناه مىبرند.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لِخِيفَتِهِ يَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ
(3) و اى كه خطاپيشگان از بيم تو شيون مىكنند.
﴿4﴾
يَا أُنْسَ كُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِيبٍ ، وَ يَا فَرَجَ كُلِّ مَكْرُوبٍ كَئِيبٍ ، وَ يَا غَوْثَ كُلِّ مَخْذُولٍ فَرِيدٍ ، وَ يَا عَضُدَ كُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِيدٍ
(4) اى همدم هر تنهاى دلتنگ بى كس، و اى غمزداى هر گرفتار غمزده، و اى فريادرس هر بى ياور تنها مانده، و اى بازوى هر نيازمند رانده شده.
﴿5﴾
أَنْتَ الَّذِي وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً
(5) تويى آن كه رحمت و دانشت همه چيز را فرا گرفته.
﴿6﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي جَعَلْتَ لِكُلِّ مَخْلُوقٍ فِي نِعَمِكَ سَهْماً
(6) و تويى آن كه براى هر آفريدهاى در نعمتهايت سهمى نهادهاى.
﴿7﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَفْوُهُ أَعْلَى مِنْ عِقَابِهِ
(7) و تويى آن كه عفو و گذشتت بالاتر از كيفر توست.
﴿8﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي تَسْعَى رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ .
(8) و تويى آن كه رحمتت پيشاپيش خشمت در حركت است.
﴿9﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَطَاؤُهُ أَكْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ .
(9) و تويى آن كه عطا و بخششت بيش از منع توست.
﴿10﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي اتَّسَعَ الْخَلَائِقُ كُلُّهُمْ فِي وُسْعِهِ .
(10) و تويى آن كه همه آفريدگان در فضاى رحمت گستردهات گنجيدهاند.
﴿11﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يَرْغَبُ فِي جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ .
(11) و تويى آن كه انتظار پاداش از كسى كه به او عطا كردهاى ندارى.
﴿12﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يُفْرِطُ فِي عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ .
(12) و تويى آن كه در كيفر كسى كه نافرمانيت كرده از حد نمىگذرى.
﴿13﴾
وَ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، عَبْدُكَ الَّذِي أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ فَقَالَ لَبَّيْكَ وَ سَعْدَيْكَ ، هَا أَنَا ذَا ، يَا رَبِّ ، مَطْرُوحٌ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(13) و من- اى خداى من- همان بنده تو هستم كه او را امر به دعا كردى و گفت: «بله، بله گوش به فرمانم»، اينك اين منم- اى پروردگار من- كه در پيشگاه تو (به خاك) افتادهام.
﴿14﴾
أَنَا الَّذِي أَوْقَرَتِ الْخَطَايَا ظَهْرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي بِجَهْلِهِ عَصَاكَ ، وَ لَمْ تَكُنْ أَهْلًا مِنْهُ لِذَاكَ .
(14) من همانم كه خطاها پشتش را كمان كرده، و من همانم كه گناهان عمرش را به باد داده، و من همانم كه از روى نادانى تو را نافرمانى كرده و تو شايسته نافرمانى او نبودى.
﴿15﴾
هَلْ أَنْتَ ، يَا إِلَهِي ، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاكَ فَأُبْلِغَ فِي الدُّعَاءِ أَمْ أَنْتَ غَافِرٌ لِمَنْ بَكَاكَ فَأُسْرِعَ فِي الْبُكاء أَمْ أَنْتَ مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَكَ وَجْهَهُ تَذَلُّلًا أَمْ أَنْتَ مُغْنٍ مَنْ شَكَا اِلَيْكَ ، فَقْرَهُ تَوَكُّلاً
(15) آيا تو- اى خداى من- به دعا كنندهات رحم مىكنى تا من هر چه بيشتر دعا كنم؟ يا گريه كنندهات را مىآمرزى تا در گريستن شتاب ورزم؟ يا از كسى كه روى خود را از سر ذلت بر خاك نهاده در مىگذرى؟ يا كسى را كه از روى توكل به درگاهت از نياز خود ناليده بى نياز مىسازى؟
﴿16﴾
إِلَهِي لَا تُخَيِّبْ مَنْ لَا يَجِدُ مُعْطِياً غَيْرَكَ ، وَ لَا تَخْذُلْ مَنْ لَا يَسْتَغْنِي عَنْكَ بِأَحَدٍ دُونَكَ .
(16) خدايا، كسى را كه جز تو بخشندهاى نمىيابد نوميد مساز، و كسى را كه جز تو از هيچ كس بى نيازى نمىطلبد بى يارى مگذار.
﴿17﴾
إِلَهِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ لَا تُعْرِضْ عَنِّي وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَيْكَ ، وَ لَا تَحْرِمْنِي وَ قَدْ رَغِبْتُ إِلَيْكَ ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(17) خدايا، پس بر محمد و آل او درود فرست، و از من كه به تو روى آوردهام روى مگردان، و مرا كه به رغبت ورزيدهام محروم مساز، و با من كه در پيشگاهت ايستادهام با رد و راندن مواجه مشو.
﴿18﴾
أَنْتَ الَّذِي وَصَفْتَ نَفْسَكَ بِالرَّحْمَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْحَمْنِي ، وَ أَنْتَ الَّذِي سَمَّيْتَ نَفْسَكَ بِالْعَفْوِ فَاعْفِ عَنّي
(18) تويى آن كه خود را به رحمت وصف كردهاى، پس بر محمد و آل او درود فرست و بر من ترحم كن. و تويى كه خود را بخشاينده ناميدهاى پس از من درگذر.
﴿19﴾
قَدْ تَرَى يَا إِلَهِي ، فَيْضَ دَمْعِي مِنْ خِيفَتِكَ ، وَ وَجِيبَ قَلْبِي مِنْ خَشْيَتِكَ ، وَ انْتِقَاضَ جَوَارِحِي مِنْ هَيْبَتِكَ
(19) خدايا، تو ريزش اشك مرا از ترس خود، و تپش قلبم را از بيم خود ، و سستى و لرزه اعضايم را از هيبت خود مىبينى
﴿20﴾
كُلُّ ذَلِكَ حَيَاءٌ مِنْكَ لِسُوءِ عَمَلِي ، وَ لِذَاكَ خَمَدَ صَوْتِي عَنِ الْجَأْرِ إِلَيْكَ ، وَ كَلَّ لِسَانِي عَنْ مُنَاجَاتِكَ .
(20) همه اينها از روى شرمى است كه از رفتار ناپسند خود دارم، و از همين روست كه صدايم از ناله به درگاهت گرفته، و زبانم از راز و نياز با تو بند آمده.
﴿21﴾
يَا إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ فَكَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَيَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ كَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطَّيْتَهُ عَلَيَّ فَلَمْ تَشْهَرْنِي ، وَ كَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِكْ عَنِّي سِتْرَهَا ، وَ لَمْ تُقَلِّدْنِي مَكْرُوهَ شَنَارِهَا ، وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ يَلْتَمِسُ مَعَايِبِي مِنْ جِيرَتِي ، وَ حَسَدَةِ نِعْمَتِكَ عِنْدِي
(21) خدايا، ستايش تو را كه چه بسيار عيبهايى كه بر من پوشاندى و رسوايم نكردى، و چه بسيار گناهانى كه بر آنها سرپوش نهادى و مرا انگشت نما نساختى، و چه بسيار آلودگىها كه بجا آوردم و پرده آنها را بر من ندريدى، و طوق عار ناخوشايند آن را بر گردنم نياويختى، و زشتىهاى آن را در نظر همسايگانى كه در جستجوى عيبهاى منند، و كسانى كه به نعمتهايى كه در اختيارم نهادهاى رشك مىبرند آشكار ننمودى.
﴿22﴾
ثُمَّ لَمْ يَنْهَنِي ذَلِكَ عَنْ أَنْ جَرَيْتُ إِلَى سُوءِ مَا عَهِدْتَ مِنِّي
(22) اما اين همه عنايت مرا از رفتن به سوى آن همه رفتار ناپسند كه از من سراغ دارى باز نداشت!
﴿23﴾
فَمَنْ أَجْهَلُ مِنِّي ، يَا إِلَهِي ، بِرُشْدِهِ وَ مَنْ أَغْفَلُ مِنِّي عَنْ حَظِّهِ وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّي مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِينَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَيْتَ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ فِيما نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ وَ مَنْ أَبْعَدُ غَوْراً فِي الْبَاطِلِ ، وَ أَشَدُّ إِقْدَاماً عَلَي السُّوءِ مِنِّي حِينَ أَقِفُ بَيْنَ دَعْوَتِكَ وَ دَعْوَةِ الشَّيْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَي غَيْرِ عَميً مِنِّي فِي مَعْرِفَةٍ بِهِ وَ لَا نِسْيَانٍ مِنْ حِفْظِي لَهُ
(23) پس- اى خداى من- چه كسى به رشد و صلاح خود نادانتر از من؟ و چه كسى از بهره خود غافلتر از من؟ و چه كسى از صلاح انديشى خويش دورتر از من آن گاه كه آنچه از روزيت را كه بر من روان ساختهاى در نافرمانى تو كه از آن نهى فرمودهاى هزينه مىكنم؟ و چه كس در باطل فرورفتهتر و بر اعمال زشت گستاختر از من كه وقتى ميان دعوت تو و دعوت شيطان قرار مىگيرم دعوت او را دنبال مىكنم با آنكه در شناخت او كور نيستم و بدىهاى او را فراموش نكردهام!
﴿24﴾
وَ أَنَا حِينَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَى دَعْوَتِكَ إِلَى الْجَنَّةِ ، وَ مُنْتَهَى دَعْوَتِهِ إِلَي النَّارِ .
(24) و من در همان حال مىدانم كه فرجام دعوت تو به سوى بهشت است، و پايان دعوت او به سوى دوزخ.
﴿25﴾
سُبْحَانَكَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَى نَفْسِي ، وَ أُعَدِّدُهُ مِنْ مَكْتُومِ أَمْرِي .
(25) تو منزهى! شگفتا از اين گواهى كه بر خود مىدهم، و اسرار خود را بر مىشمرم!
﴿26﴾
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِكَ أَنَاتُكَ عَنِّي ، وَ إِبْطَاؤُكَ عَنْ مُعَاجَلَتِي ، وَ لَيْسَ ذَلِكَ مِنْ كَرَمِي عَلَيْكَ ، بَلْ تَأَنِّياً مِنْكَ لِي ، وَ تَفَضُّلًا مِنْكَ عَلَيَّ لِأَنْ أَرْتَدِعَ عَنْ مَعْصِيَتِكَ الْمُسْخِطَةِ ، وَ أُقْلِعَ عَنْ سَيِّئَاتِيَ الْمخْلِقَةِ ، وَ لِأَنَّ عَفْوَكَ عَنِّي أَحَبُّ إِلَيْكَ مِنْ عُقُوبَتِي
(26) و شگفتتر از آن بردبارى تو با من، و درنگ تو از شتاب در كيفر من است! و اين بردبارى و درنگ نه براى گرامى بودن من نزد توست، بلكه از روى مداراى تو با من و فضل و بخشش تو بر من است تا از نافرمانى خشمآور تو باز ايستم، و از گناهان فرساينده خود دست كشم، و از آن روست كه بخشايش من نزد تو محبوبتر از كيفر من است.
﴿27﴾
بَلْ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، أَكْثَرُ ذُنُوباً ، وَ أَقْبَحُ آثَاراً ، وَ أَشْنَعُ أَفْعَالًا ، وَ أَشَدُّ فِي الْبَاطِلِ تَهَوُّراً ، وَ أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِكَ تَيَقُّظاً ، وَ أَقَلُّ لِوَعِيدِكَ انْتِبَاهاً وَ ارْتِقَاباً مِنْ أَنْ أُحْصِيَ لَكَ عُيُوبِي ، أَوْ أَقْدِرَ عَلَي ذِكْرِ ذُنُوبِي .
(27) بلكه من- اى خداى من- گنهكارتر، و زشت آثارتر و بدكارتر، و در انجام باطل گستاختر، و هنگام طاعتت نابيدارتر، و نسبت به تهديدهايت كم هشيارتر و نامراقبت از آنم كه بخواهم عيبهايم را برايت بشمارم، يا بتوانم گناهانم را يك به يك ياد كنم.
﴿28﴾
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِي طَمَعاً فِي رَأْفَتِكَ الَّتِي بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِينَ ، وَ رَجَاءً لِرَحْمَتِكَ الَّتِي بِهَا فَكَاكُ رِقَابِ الْخَاطِئِينَ .
(28) و تنها از اين رو خود را به اين امور سرزنش مىكنم كه طمع به رأفت تو دارم، رأفتى كه بدان سبب كار گنهكاران سامان يابد؛ و اميد به مهر تو دارم، مهرى كه به سبب آن گردن خطاكاران (از بند آتش دوزخ) آزاد گردد.
﴿29﴾
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِي قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِكَ ، وَ هَذَا ظَهْرِي قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَايَا ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خَفِّفْ عَنْهُ بِمَنِّكَ
(29) خدايا، و اين گردن من است كه گناهان آن را به بند كشيده، پس بر محمد و آل او درود فرست، و به عفو خود آن را آزاد كن؛ و اين پشت من است كه بار خطاها آن را سنگين نموده، پس بر محمد و آل او درود فرست، و به من و بخشش خود آن را سبك ساز.
﴿30﴾
يَا إِلَهِي لَوْ بَكَيْتُ إِلَيْكَ حَتَّى تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَيْنَيَّ ، وَ انْتَحَبْتُ حَتَّى يَنْقَطِعَ صَوْتِي ، وَ قُمْتُ لَكَ حَتَّى تَتَنَشَّرَ قَدَمَايَ ، وَ رَكَعْتُ لَكَ حَتَّى يَنْخَلِعَ صُلْبِي ، وَ سَجَدْتُ لَكَ حَتَّى تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَايَ ، وَ أَكَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِي ، وَ شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِي ، وَ ذَكَرْتُكَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ حَتَّى يَكِلَّ لِسَانِي ، ثُمَّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِي إِلَى آفَاقِ السَّمَاءِ اسْتِحْيَاءً مِنْكَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِكَ مَحْوَ سَيِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَيِّئَاتِي .
(30) خدايا، اگر چندان به درگاهت بگريم تا پلك تا پاهايم ورم كند، و آنقدر شيون كنم تا صدايم قطع شود، و به پيشگاهت بايستم تا پاهايم ورم كند، و برايت به ركوع خم شوم تا استخوان پشتم از جا بدر رود، و برايت سجده كنم تا كاسه چشمهايم به گودى رود، و همه عمرم خاك زمين بخورم، و تا پايان روزگارم آب تيره و آلوده بنوشم، و در اين مدت آنقدر نام تو را ببرم تا زبانم از كار بيفتد، آن گاه از روى شرمندگى از تو چشم به آفاق آسمان برندارم، باز هم با همه اينها مستحق محو يك گناه از گناهان خود نخواهم بود.
﴿31﴾
وَ إِنْ كُنْتَ تَغْفِرُ لِي حِينَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَكَ ، وَ تَعْفُو عَنِّي حِينَ أَسْتَحِقُّ عَفْوَكَ فَإِنَّ ذَلِكَ غَيْرُ وَاجِبٍ لِي بِاسْتِحْقَاقٍ ، وَ لَا أَنَا أَهْلٌ لَهُ بِاسْتِيجَابٍ ، إِذْ كَانَ جَزَائِي مِنْكَ فِي أَوَّلِ مَا عَصَيْتُكَ النَّارَ ، فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَأَنْتَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِي .
(31) و اگر مرا بيامرزى آن گاه كه (به ظاهر) مستوجب آمرزشت باشم، و از من چشم بپوشى آن گاه كه (به ظاهر) مستحق چشم پوشيت شدهام، باز هم اين آمرزش و چشم پوشى نه به استحقاق برايم لازم گشته، و نه من شايسته آن به سزاواريم، زيرا كيفر من در نخستين گناهى كه كردم آتش بوده است، پس اگر مرا عذاب كنى ستمكار به من نباشى.
﴿32﴾
إِلَهِي فَإِذْ قَدْ تَغَمَّدْتَنِي بِسِتْرِكَ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ تَأَنَّيْتَنِي بِكَرَمِكَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِي ، وَ حَلُمْتَ عَنِّي بِتَفَضُّلِكَ فَلَمْ تُغَيِّرْ نِعْمَتَكَ عَلَيَّ ، وَ لَمْ تُكَدِّرْ مَعْرُوفَكَ عِنْدِي ، فَارْحَمْ طُولَ تَضَرُّعِي وَ شِدَّةَ مَسْكَنَتِي ، وَ سُوءَ مَوْقِفِي .
(32) خدايا، حال كه مرا به پرده (عفو) خود پوشاندى و رسوا نساختى، و به كرم خود با من مدارا كردى و در كيفرم شتاب ننمودى، و به فضل و بخششت با من بردبارى كردى و نعمتت را بر من تغيير ندادى، و احسانت به مرا تيره نساختى، پس به طول گريه و زارى و شدت نياز و جايگاه بدم رحم كن.
﴿33﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ قِنِي مِنَ الْمَعَاصِي ، وَ اسْتَعْمِلْنِي بِالطَّاعَةِ ، وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْإِنَابَةِ ، وَ طَهِّرْنِي بِالتَّوْبَةِ ، وَ أَيِّدْنِي بِالْعِصْمَةِ ، وَ اسْتَصْلِحْنِي بِالْعَافِيَةِ ، وَ أَذِقْنِي حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ ، وَ اجْعَلْنِي طَلِيقَ عَفْوِكَ ، وَ عَتِيقَ رَحْمَتِكَ ، وَ اكْتُبْ لِي أَمَاناً مِنْ سُخْطِكَ ، وَ بَشِّرْنِي بِذَلِكَ فِي الْعَاجِلِ دُونَ الآْجِلِ . بُشْرَى أَعْرِفُهَا ، وَ عَرِّفْنِي فِيهِ عَلَامَةً أَتَبَيَّنُهَا .
(33) خدايا، بر محمد و آل او درود فرست، و مرا از گناهان نگاه دار، و در طاعت خود به كار گير، و بازگشت نيكو به درگاهت را روزى كن، و با تو به پاك ساز، و با نگهدارى از گناه تأييد فرما، و با تندرستى به صلاح آر، و شيرينى آمرزش را به من بچشان، و مرا آزاد شده عفو خود و رها شده مهر خويش قرار ده، و برايم خط امانى از خشم خويش بنگار، و مرا به اين امان در همين دنيا پيش از آخرت مژده ده، مژدهاى كه آن را بشناسيم، و مرا در آن باره نشانهاى ده كه به خوبى آن را دريابم.
﴿34﴾
إِنَّ ذَلِكَ لَا يَضِيقُ عَلَيْكَ فِي وُسْعِكَ ، وَ لَا يَتَكَأَّدُكَ فِي قُدْرَتِكَ ، وَ لَا يَتَصَعَّدُكَ فِي أَنَاتِكَ ، وَ لَا يَؤُودُكَ فِي جَزِيلِ هِبَاتِكَ الَّتِي دَلَّتْ عَلَيْهَا آيَاتُكَ ، إِنَّكَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ ، وَ تَحْكُمُ مَا تُرِيدُ ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .
(34) زيرا كه اينها در قبال توانايى گستردهات بر تو دشوار نيست، و تو را با وجود قدرتت به رنج نيفكند، و با وجود صبر و مدارايت به زحمت نيندازد، و با وجود بخششهاى فراوانت كه آيات تو بر آن دلالت دارد بر تو گران نباشد، كه تو هر كارى بخواهى انجام مىدهى، و هر حكمى اراده كنى صادر مىكنى، همانا تو بر هر چيز توانايى.