وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا اسْتَقَالَ مِنْ ذُنُوبِهِ ، أَوْ تَضَرَّعَ فِي طَلَبِ الْعَفْوِ عَنْ عُيُوبِهِ
دعاى امام عليهالسلام است هنگامى كه درخواست گذشت از گناهان خود يا تضرع در طلب بخشش از عيبهاى خود.
﴿1﴾
اللَّهُمَّ يَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ يَسْتَغيثُ الْمُذْنِبُونَ
(1) خدايا! اى آن كه به رحمتش گناهكاران فريادرسى مىطلبند،
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ إِلَى ذِكْرِ إِحْسَانِهِ يَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ
(2) و اى آن كه به يادآورى احسانش درماندگان پناه مىبرند،
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لِخِيفَتِهِ يَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ
(3) و اى آن كه خطاكاران از ترس او به سختى مىگريند،
﴿4﴾
يَا أُنْسَ كُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِيبٍ ، وَ يَا فَرَجَ كُلِّ مَكْرُوبٍ كَئِيبٍ ، وَ يَا غَوْثَ كُلِّ مَخْذُولٍ فَرِيدٍ ، وَ يَا عَضُدَ كُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِيدٍ
(4) اى آرامش هر هر وحشتزدهى دور از وطن، و اى گشايش هر محزون پر از غم و اندوه، و اى فريادرس هر خوار شدهى تنها، و اى ياور هر نيازمند رانده شده،
﴿5﴾
أَنْتَ الَّذِي وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً
(5) تويى آن كه از جهت رحمت و علم همه چيز را فرا گرفتهاى،
﴿6﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي جَعَلْتَ لِكُلِّ مَخْلُوقٍ فِي نِعَمِكَ سَهْماً
(6) و تويى آن كه براى هر آفريدهاى سهمى در نعمتهاى خود قرار دادهاى،
﴿7﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَفْوُهُ أَعْلَى مِنْ عِقَابِهِ
(7) و تويى كه بخشش او بر عقابش غلبه دارد،
﴿8﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي تَسْعَى رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ .
(8) و تويى كه رحمت او پيشاپيش غضبش مىتازد،
﴿9﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَطَاؤُهُ أَكْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ .
(9) و تويى آن كه عطاى او از منعش بيشتر است،
﴿10﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي اتَّسَعَ الْخَلَائِقُ كُلُّهُمْ فِي وُسْعِهِ .
(10) و تويى كه تمامى آفريدهها در (پهنهى) توانگرى او توانگر شدند،
﴿11﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يَرْغَبُ فِي جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ .
(11) و تويى آن كه چشم داشتى در پاداش از كسى كه به او نعمت داده ندارد،
﴿12﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يُفْرِطُ فِي عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ .
(12) و تويى آن كه در عقاب كسى كه نافرمانى او نموده از اندازه نمىگذرد،
﴿13﴾
وَ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، عَبْدُكَ الَّذِي أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ فَقَالَ لَبَّيْكَ وَ سَعْدَيْكَ ، هَا أَنَا ذَا ، يَا رَبِّ ، مَطْرُوحٌ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(13) و من اى خدايم! بندهى توام كه به دعا فرمانش دادى پس گفت: تو را اجابت كنم و بسيار تو را يارى نمايم، اى پروردگارم، اينك اين منم، كه به پيشگاهت افتاده،
﴿14﴾
أَنَا الَّذِي أَوْقَرَتِ الْخَطَايَا ظَهْرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي بِجَهْلِهِ عَصَاكَ ، وَ لَمْ تَكُنْ أَهْلًا مِنْهُ لِذَاكَ .
(14) منم آن كه خطاها پشتش را سنگين نموده، و منم آن كه گناهان عمرش را از بين برده، و منم آن كه به سبب جهل خود تو را نافرمانى كرده، در حالى كه تو از سوى او سزاوار چنين نافرمانى نبودهاى،
﴿15﴾
هَلْ أَنْتَ ، يَا إِلَهِي ، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاكَ فَأُبْلِغَ فِي الدُّعَاءِ أَمْ أَنْتَ غَافِرٌ لِمَنْ بَكَاكَ فَأُسْرِعَ فِي الْبُكاء أَمْ أَنْتَ مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَكَ وَجْهَهُ تَذَلُّلًا أَمْ أَنْتَ مُغْنٍ مَنْ شَكَا اِلَيْكَ ، فَقْرَهُ تَوَكُّلاً
(15) آيا تو اى خداى من! به آن كه تو را بخواند رحم كنندهاى تا در دعا مبالغه ورزم؟ و آيا آن كه به (درگاهت) بگريد آمرزندهاى تا در گريه سرعت گيرم؟ يا از كسى كه از روى خوارى صورت خود را به خاك ماليده گذشت كنندهاى؟ يا بىنياز كنندهاى آن كه را كه به درگاهت از روى توكل از فقر خود شكايت كند؟
﴿16﴾
إِلَهِي لَا تُخَيِّبْ مَنْ لَا يَجِدُ مُعْطِياً غَيْرَكَ ، وَ لَا تَخْذُلْ مَنْ لَا يَسْتَغْنِي عَنْكَ بِأَحَدٍ دُونَكَ .
(16) خداى من! كسى را كه جز تو عطا كنندهاى نمىيابد نااميد مكن، و كسى را كه از تو به واسطه غير تويى بىنياز نمىشود خوار مكن،
﴿17﴾
إِلَهِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ لَا تُعْرِضْ عَنِّي وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَيْكَ ، وَ لَا تَحْرِمْنِي وَ قَدْ رَغِبْتُ إِلَيْكَ ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(17) خداى من! پس بر محمد (ص) و خداندانش (ع) درود فرست، و اكنون كه به تو روى آوردهام از من روى مگردان، و در حالى كه از تو درخواست نمودهام محرومم مساز، و در پيشگاهت ايستادهام دست رد بر پيشانيم مزن،
﴿18﴾
أَنْتَ الَّذِي وَصَفْتَ نَفْسَكَ بِالرَّحْمَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْحَمْنِي ، وَ أَنْتَ الَّذِي سَمَّيْتَ نَفْسَكَ بِالْعَفْوِ فَاعْفِ عَنّي
(18) تويى كه خود را به رحمت توصيف كردهاى، پس بر محمد (ص) و خاندانش (ع) درود فرست، و بر من رحم آور، و تويى كه خود را بخشنده ناميدهاى، پس مرا ببخش.
﴿19﴾
قَدْ تَرَى يَا إِلَهِي ، فَيْضَ دَمْعِي مِنْ خِيفَتِكَ ، وَ وَجِيبَ قَلْبِي مِنْ خَشْيَتِكَ ، وَ انْتِقَاضَ جَوَارِحِي مِنْ هَيْبَتِكَ
(19) البته اى خداى من! مىنگرى، از ترست روان شدن اشكم را، و از خوفت طپيدن دلم را، و ضعف و وا رفتن اعضايم را از هيبتت،
﴿20﴾
كُلُّ ذَلِكَ حَيَاءٌ مِنْكَ لِسُوءِ عَمَلِي ، وَ لِذَاكَ خَمَدَ صَوْتِي عَنِ الْجَأْرِ إِلَيْكَ ، وَ كَلَّ لِسَانِي عَنْ مُنَاجَاتِكَ .
(20) تمام اينها از شرمندگى از تو است به خاطر بدى كردارم، و به همين خاطر آوازم از تضرع به درگاهت فرو نشسته، و زبانم از راز و نياز با تو كند گشته،
﴿21﴾
يَا إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ فَكَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَيَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ كَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطَّيْتَهُ عَلَيَّ فَلَمْ تَشْهَرْنِي ، وَ كَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِكْ عَنِّي سِتْرَهَا ، وَ لَمْ تُقَلِّدْنِي مَكْرُوهَ شَنَارِهَا ، وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ يَلْتَمِسُ مَعَايِبِي مِنْ جِيرَتِي ، وَ حَسَدَةِ نِعْمَتِكَ عِنْدِي
(21) اى خداى من! ستايش مخصوص تو است، كه چه بسيار عيب را بر من پوشاندى و رسوايم نساختى، و چه بسيار گناه مرا پنهان داشتى و مرا (ميان خلق) مشهور ننمودى، و چه بسيار پليدى بجا آوردهام كه پردهاش را از من ندريدى، و ناپسندى عيب و عارش را بر گردنم نيفكندى، و زشتىهاى آن را بر همسايگانم كه در جستجوى عيبهاى منند و حسودان نعمتت كه در نزد من است آشكار ننمودى،
﴿22﴾
ثُمَّ لَمْ يَنْهَنِي ذَلِكَ عَنْ أَنْ جَرَيْتُ إِلَى سُوءِ مَا عَهِدْتَ مِنِّي
(22) سپس آن همه خوبىها مرا از گرايش به كارهاى بدى كه از من مىدانى باز نداشت!!
﴿23﴾
فَمَنْ أَجْهَلُ مِنِّي ، يَا إِلَهِي ، بِرُشْدِهِ وَ مَنْ أَغْفَلُ مِنِّي عَنْ حَظِّهِ وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّي مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِينَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَيْتَ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ فِيما نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ وَ مَنْ أَبْعَدُ غَوْراً فِي الْبَاطِلِ ، وَ أَشَدُّ إِقْدَاماً عَلَي السُّوءِ مِنِّي حِينَ أَقِفُ بَيْنَ دَعْوَتِكَ وَ دَعْوَةِ الشَّيْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَي غَيْرِ عَميً مِنِّي فِي مَعْرِفَةٍ بِهِ وَ لَا نِسْيَانٍ مِنْ حِفْظِي لَهُ
(23) پس اى خداى من! نادانتر از من به صلاح كار خود كيست؟ و غافلتر از من به بهرهى خويش كيست؟ و چه كسى از من از اصلاح نفس خويش دورتر است آنگاه كه روزيت را به من پرداخت نمودى صرف مىكنم در نافرمانيت كه مرا از آن باز داشتى؟ و چه كسى از من در باطل غوطهورتر، و به انجام بدى دليرتر است؟ هنگامى كه ميان دعوت تو دعوت شيطان مىايستم پس دعوت شيطان را نه از روى نادانيم در شناخت او، و نه از روى فراموشى حافظهام مىپذيرم؟
﴿24﴾
وَ أَنَا حِينَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَى دَعْوَتِكَ إِلَى الْجَنَّةِ ، وَ مُنْتَهَى دَعْوَتِهِ إِلَي النَّارِ .
(24) و در اين هنگام من باور دارم كه سرانجام دعوتت بهشت، و سرانجام دعوت شيطان آتش جهنم است،
﴿25﴾
سُبْحَانَكَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَى نَفْسِي ، وَ أُعَدِّدُهُ مِنْ مَكْتُومِ أَمْرِي .
(25) پاك و منزهى تو! چه شگفتانگيز است آن چه بر زبان خود گواهى مىدهم! و آنچه از كار نهان خود شماره مىكنم
﴿26﴾
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِكَ أَنَاتُكَ عَنِّي ، وَ إِبْطَاؤُكَ عَنْ مُعَاجَلَتِي ، وَ لَيْسَ ذَلِكَ مِنْ كَرَمِي عَلَيْكَ ، بَلْ تَأَنِّياً مِنْكَ لِي ، وَ تَفَضُّلًا مِنْكَ عَلَيَّ لِأَنْ أَرْتَدِعَ عَنْ مَعْصِيَتِكَ الْمُسْخِطَةِ ، وَ أُقْلِعَ عَنْ سَيِّئَاتِيَ الْمخْلِقَةِ ، وَ لِأَنَّ عَفْوَكَ عَنِّي أَحَبُّ إِلَيْكَ مِنْ عُقُوبَتِي
(26) و عجيبتر از آن بردبارى تو نسبت به من، و درنگ تو در مؤاخذه سريع من است، و اين نه براى گرامى بودن من نزد توست، بلكه از روى مداراى تو با من، و تفضل تو بر من است تا از نافرمانى خشم آور تو باز ايستم، و گناهان خوار كنندهام را ترك نمايم، و براى آن است كه در نزد تو گذشتت از من خوشايندتر است از عقوبت من،
﴿27﴾
بَلْ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، أَكْثَرُ ذُنُوباً ، وَ أَقْبَحُ آثَاراً ، وَ أَشْنَعُ أَفْعَالًا ، وَ أَشَدُّ فِي الْبَاطِلِ تَهَوُّراً ، وَ أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِكَ تَيَقُّظاً ، وَ أَقَلُّ لِوَعِيدِكَ انْتِبَاهاً وَ ارْتِقَاباً مِنْ أَنْ أُحْصِيَ لَكَ عُيُوبِي ، أَوْ أَقْدِرَ عَلَي ذِكْرِ ذُنُوبِي .
(27) و گر نه اى خداى من! گناهانم بيشتر، و آثارم زشتتر، و كردارم بدتر، و بىباكيم در باطل شديدتر، و بيداريم در هنگام فرمانبرداريت ضعيفتر، و آگاهى و مراقبتم از تهديدت كمتر از آن است كه عيبهاى خود را براى تو بشمارم، يا توانائى يادآورى گناهانم را داشته باشم؛
﴿28﴾
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِي طَمَعاً فِي رَأْفَتِكَ الَّتِي بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِينَ ، وَ رَجَاءً لِرَحْمَتِكَ الَّتِي بِهَا فَكَاكُ رِقَابِ الْخَاطِئِينَ .
(28) و فقط به خاطر طمع در مهربانى تو خود را به اين سخنان سرزنش مىكنم رأفتى كه صلاح كار گناهكاران به آن است، و براى اميد به رحمت تو است كه به آن رهائى گردن خطاكاران است،
﴿29﴾
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِي قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِكَ ، وَ هَذَا ظَهْرِي قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَايَا ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خَفِّفْ عَنْهُ بِمَنِّكَ
(29) خدايا! اين گردن من است كه گناهان آن را در بند كشيده پس بر محمد (ص) و خاندانش (ع) درود فرست، و آن را به بخشش خويش آزاد كن، و اين پشت من است كه خطاها آن را سنگين نموده، پس بر محمد (ص) و خاندانش (ع) درود فرست، و به انعام خود آن را سبك گردان.
﴿30﴾
يَا إِلَهِي لَوْ بَكَيْتُ إِلَيْكَ حَتَّى تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَيْنَيَّ ، وَ انْتَحَبْتُ حَتَّى يَنْقَطِعَ صَوْتِي ، وَ قُمْتُ لَكَ حَتَّى تَتَنَشَّرَ قَدَمَايَ ، وَ رَكَعْتُ لَكَ حَتَّى يَنْخَلِعَ صُلْبِي ، وَ سَجَدْتُ لَكَ حَتَّى تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَايَ ، وَ أَكَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِي ، وَ شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِي ، وَ ذَكَرْتُكَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ حَتَّى يَكِلَّ لِسَانِي ، ثُمَّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِي إِلَى آفَاقِ السَّمَاءِ اسْتِحْيَاءً مِنْكَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِكَ مَحْوَ سَيِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَيِّئَاتِي .
(30) اى خداى من! اگر به درگاهت آنقدر گريه كنم تا مژگان چشمانم فرو ريزد، و به آواز بلند ناله كنم تا صدايم قطع گردد، و در پيشگاهت به پا ايستم تا پاهايم ورم كند، و برايت ركوع كنم تا استخوان پشتم از جاى خود بدر رود، و آنقدر تو را سجده كنم تا حدقهى چشمانم بيرون افتد، و خاك زمين بخورم در همهى عمرم، و تا آخر روزگارم آب آلوده به خاكستر بنوشم، و در اثناى اين احوال (همهاش) ذكر تو گويم تا زبانم كند شود، آنگاه از روى شرمسارى از تو نگاهم را به آفاق آسمان نيندازم، با اين همه سزاوار پاك شدن يكى از گناهانم نيستم،
﴿31﴾
وَ إِنْ كُنْتَ تَغْفِرُ لِي حِينَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَكَ ، وَ تَعْفُو عَنِّي حِينَ أَسْتَحِقُّ عَفْوَكَ فَإِنَّ ذَلِكَ غَيْرُ وَاجِبٍ لِي بِاسْتِحْقَاقٍ ، وَ لَا أَنَا أَهْلٌ لَهُ بِاسْتِيجَابٍ ، إِذْ كَانَ جَزَائِي مِنْكَ فِي أَوَّلِ مَا عَصَيْتُكَ النَّارَ ، فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَأَنْتَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِي .
(31) و اگر آنگاه كه سزاوار آمرزشت شوم مرا بيامرزى، و هنگامى كه شايسته بخششت شوم مرا ببخشى همانا اين آمرزش و بخشش به خاطر استحقاق من لازم نگشته، و من شايسته بخشايش حتمى تو نيستم، زيرا جزاى من از جانب تو در نسختين بار كه نافرمانى تو كردم آتش بوده، پس اگر مرا عذاب نمايى بر من ستم نكردهاى،
﴿32﴾
إِلَهِي فَإِذْ قَدْ تَغَمَّدْتَنِي بِسِتْرِكَ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ تَأَنَّيْتَنِي بِكَرَمِكَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِي ، وَ حَلُمْتَ عَنِّي بِتَفَضُّلِكَ فَلَمْ تُغَيِّرْ نِعْمَتَكَ عَلَيَّ ، وَ لَمْ تُكَدِّرْ مَعْرُوفَكَ عِنْدِي ، فَارْحَمْ طُولَ تَضَرُّعِي وَ شِدَّةَ مَسْكَنَتِي ، وَ سُوءَ مَوْقِفِي .
(32) اى خداى من! چون مرا در پوشش خود پوشاندى و رسوايم نكردهاى، و به كرمت با من مدارا نموده و در عقابم شتاب نكردى، و به فضلت از من درگذشتى و نعمت خود را بر من تغيير ندادى، و احسانت را نزد من تيره نساختى، پس رحم فرما بر زارى طولانى من، و بر شدت بيچارگى من، و بدى ايستادنم.
﴿33﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ قِنِي مِنَ الْمَعَاصِي ، وَ اسْتَعْمِلْنِي بِالطَّاعَةِ ، وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْإِنَابَةِ ، وَ طَهِّرْنِي بِالتَّوْبَةِ ، وَ أَيِّدْنِي بِالْعِصْمَةِ ، وَ اسْتَصْلِحْنِي بِالْعَافِيَةِ ، وَ أَذِقْنِي حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ ، وَ اجْعَلْنِي طَلِيقَ عَفْوِكَ ، وَ عَتِيقَ رَحْمَتِكَ ، وَ اكْتُبْ لِي أَمَاناً مِنْ سُخْطِكَ ، وَ بَشِّرْنِي بِذَلِكَ فِي الْعَاجِلِ دُونَ الآْجِلِ . بُشْرَى أَعْرِفُهَا ، وَ عَرِّفْنِي فِيهِ عَلَامَةً أَتَبَيَّنُهَا .
(33) خدايا! درود فرست بر محمد (ص) و بر خاندانش (ع) و مرا از (ارتكاب) گناهان نگهدار، و به طاعت وادارم فرما، و نيكى بازگشت به سويت را روزيم فرما، و به (آب) توبه پاكم گردان، و به نگهدارى (از گناه) نيرومندم گردان، و به تندرستى اصلاحم را بخواه، و شيرينى آمرزش را به من بچشان، و مرا رها شدهى بخشش و آزاد شدهى رحمتت قرار ده، و برايم ايمنى از خشمت را بنويس، و مرا به آن در دنيا پيش از آخرت بشارت ده، بشارتى كه آن را بشناسم، و در آن نشانهاى به من بشناسان كه آشكارش سازم،
﴿34﴾
إِنَّ ذَلِكَ لَا يَضِيقُ عَلَيْكَ فِي وُسْعِكَ ، وَ لَا يَتَكَأَّدُكَ فِي قُدْرَتِكَ ، وَ لَا يَتَصَعَّدُكَ فِي أَنَاتِكَ ، وَ لَا يَؤُودُكَ فِي جَزِيلِ هِبَاتِكَ الَّتِي دَلَّتْ عَلَيْهَا آيَاتُكَ ، إِنَّكَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ ، وَ تَحْكُمُ مَا تُرِيدُ ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .
(34) كه اين كار بر تو دشوار نيست در برابر توانائيت، و تو را در توانائيت به رنج، و در بردباريت به سختى نمىافكند، و در بخششهاى فراوانت كه آيات تو بر آن دلالت دارد تو را سنگينى نمىكند، كه همانا تو آن چه بخواهى انجام مىدهى، و آن چه اراده نمايى فرمان دهى، كه تو بر هر چيزى توانايى.