وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا اسْتَقَالَ مِنْ ذُنُوبِهِ ، أَوْ تَضَرَّعَ فِي طَلَبِ الْعَفْوِ عَنْ عُيُوبِهِ
دعاى آن حضرت- كه درود بر او باد- به هنگام درخواست بخشش گناهان
﴿1﴾
اللَّهُمَّ يَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ يَسْتَغيثُ الْمُذْنِبُونَ
(1) بار خدايا، اى كه گناهكاران به سبب رحمت تو فريادرسى مىجويند.
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ إِلَى ذِكْرِ إِحْسَانِهِ يَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ
(2) و اى كه بىچارگان به ياد كرد احسان و خوشرفتارى تو پناه مىبرند.
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لِخِيفَتِهِ يَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ
(3) و اى كه خطاكاران از ترس تو سخت مىگريند.
﴿4﴾
يَا أُنْسَ كُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِيبٍ ، وَ يَا فَرَجَ كُلِّ مَكْرُوبٍ كَئِيبٍ ، وَ يَا غَوْثَ كُلِّ مَخْذُولٍ فَرِيدٍ ، وَ يَا عَضُدَ كُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِيدٍ
(4) اى آرام دل هر دور از وطن و اى گشايش ده در كار هر اندوهگين دل شكسته و اى فريادرس هر خوارشدهى تنها مانده و اى مددكار هر نيازمند رانده شده.
﴿5﴾
أَنْتَ الَّذِي وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً
(5) تو آنى كه با رحمت و علم، هر چيز كلى و جزئى را فراگرفتهاى.
﴿6﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي جَعَلْتَ لِكُلِّ مَخْلُوقٍ فِي نِعَمِكَ سَهْماً
(6) و تو آنى كه همهى خلق را از نعمتت بهرهاى دادهاى.
﴿7﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَفْوُهُ أَعْلَى مِنْ عِقَابِهِ
(7) و تو آنى كه عفوت از كيفرت برتر و فراتر است.
﴿8﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي تَسْعَى رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ .
(8) و تو آنى كه رحمتت بر غضبت پيشى مىگيرد.
﴿9﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَطَاؤُهُ أَكْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ .
(9) و تو آنى كه بخششت بر بازداشتت افزون است.
﴿10﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي اتَّسَعَ الْخَلَائِقُ كُلُّهُمْ فِي وُسْعِهِ .
(10) و تو آنى كه همهى آفريدگان را از رحمت واسعهى خود، وسعت عطا كردهاى.
﴿11﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يَرْغَبُ فِي جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ .
(11) و تويى آنى كه به هر كه نعمت دادى پاداش نخواستى.
﴿12﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يُفْرِطُ فِي عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ .
(12) و تو آنى كه در كيفر گناهكاران افراط نمىكنى.
﴿13﴾
وَ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، عَبْدُكَ الَّذِي أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ فَقَالَ لَبَّيْكَ وَ سَعْدَيْكَ ، هَا أَنَا ذَا ، يَا رَبِّ ، مَطْرُوحٌ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(13) و من- اى خداى من- بندهى توام كه او را به دعا امر فرمودى و گفت: «اطاعت مىكنم و فرمانت به جا مىآورم».اينك منم- اى پروردگار- بندهاى كه در پيشگاهت افتاده.
﴿14﴾
أَنَا الَّذِي أَوْقَرَتِ الْخَطَايَا ظَهْرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي بِجَهْلِهِ عَصَاكَ ، وَ لَمْ تَكُنْ أَهْلًا مِنْهُ لِذَاكَ .
(14) منم آن كه خطاها پشتش را سنگين كرده. و منم آن كه گناهان عمرش را به سر رسانده. و منم آن كه با نادانى تو را نافرمانى كرده حال آن كه تو شايستهى نافرمانى نبودى.
﴿15﴾
هَلْ أَنْتَ ، يَا إِلَهِي ، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاكَ فَأُبْلِغَ فِي الدُّعَاءِ أَمْ أَنْتَ غَافِرٌ لِمَنْ بَكَاكَ فَأُسْرِعَ فِي الْبُكاء أَمْ أَنْتَ مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَكَ وَجْهَهُ تَذَلُّلًا أَمْ أَنْتَ مُغْنٍ مَنْ شَكَا اِلَيْكَ ، فَقْرَهُ تَوَكُّلاً
(15) آيا تو- اى خداى من- به هر كه تو را بخواند رحم كنندهاى.
تا در دعا بكوشم؟ يا هر كه را در پيشگاهت گريه كند آمرزندهاى تا در گريستن بشتابم؟ يا به هر كسى كه به خوارى در درگاهت روى خود را بر خاك سايد بخشندهاى؟ يا هر كه را كه با توكل از فقر و بىچيزى به تو شكوه كند بىنيار كنندهاى؟
﴿16﴾
إِلَهِي لَا تُخَيِّبْ مَنْ لَا يَجِدُ مُعْطِياً غَيْرَكَ ، وَ لَا تَخْذُلْ مَنْ لَا يَسْتَغْنِي عَنْكَ بِأَحَدٍ دُونَكَ .
(16) بار خدايا،نوميد مكن كسى را كه جز تو بخشندهاى نمىيابد و خوار مكن كسى را كه جز به لطف تو بىنياز نمىگردد.
﴿17﴾
إِلَهِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ لَا تُعْرِضْ عَنِّي وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَيْكَ ، وَ لَا تَحْرِمْنِي وَ قَدْ رَغِبْتُ إِلَيْكَ ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(17) بار خدايا، بر محمد و آل او درود فرست و از من روى مگردان در حالى كه به تو رو آوردهام و نوميدم مفرما، زيرا به تو دل دادهام و دست رد بر پيشانىام مزن اكنون كه در پيشگاهت ايستادهام.
﴿18﴾
أَنْتَ الَّذِي وَصَفْتَ نَفْسَكَ بِالرَّحْمَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْحَمْنِي ، وَ أَنْتَ الَّذِي سَمَّيْتَ نَفْسَكَ بِالْعَفْوِ فَاعْفِ عَنّي
(18) تو آنى كه خود را به رحمت وصف فرمودهاى، پس درود فرست بر محمد و آل او و به من رحم كن و تو آنى كه خود را بخشنده.
نااميدى، پس مرا ببخش.
﴿19﴾
قَدْ تَرَى يَا إِلَهِي ، فَيْضَ دَمْعِي مِنْ خِيفَتِكَ ، وَ وَجِيبَ قَلْبِي مِنْ خَشْيَتِكَ ، وَ انْتِقَاضَ جَوَارِحِي مِنْ هَيْبَتِكَ
(19) اى خداى من،روان شدن اشكم را از ترست و نگرانىام را از بيم عظمتت، پريشانى دلم را و لرزيدن اندامم را از شكوه و بزرگىات مىبينى.
﴿20﴾
كُلُّ ذَلِكَ حَيَاءٌ مِنْكَ لِسُوءِ عَمَلِي ، وَ لِذَاكَ خَمَدَ صَوْتِي عَنِ الْجَأْرِ إِلَيْكَ ، وَ كَلَّ لِسَانِي عَنْ مُنَاجَاتِكَ .
(20) همهى اينها از شرمندگى كردار بد خويش است و از اين رو صداى تضرع و زارىام خموشى گرفته و زبان راز و نياز با توام كند گرديده است.
﴿21﴾
يَا إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ فَكَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَيَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ كَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطَّيْتَهُ عَلَيَّ فَلَمْ تَشْهَرْنِي ، وَ كَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِكْ عَنِّي سِتْرَهَا ، وَ لَمْ تُقَلِّدْنِي مَكْرُوهَ شَنَارِهَا ، وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ يَلْتَمِسُ مَعَايِبِي مِنْ جِيرَتِي ، وَ حَسَدَةِ نِعْمَتِكَ عِنْدِي
(21) اى خداى من، سپاس توراست كه چه بسيار عيب مرا پوشاندى و پيش مردم رسوايم نكردى و چه بسيار گناه مرا پنهان نمودى و به آن نزد ديگران به بدكردارى معروفم ننمودى و چه بسا زشتى كه به جا آوردم و پردهى مرا ندريدى و طوق ناپسندى و زشتى آن را به گردنم نينداختى و بدىهاى آن را بر همسايگانم كه در جست و جوى عيبهايم هستند و آنان كه بر نعمتى كه به من دادهاى رشك مىبرند.
آشكار نساختى.
﴿22﴾
ثُمَّ لَمْ يَنْهَنِي ذَلِكَ عَنْ أَنْ جَرَيْتُ إِلَى سُوءِ مَا عَهِدْتَ مِنِّي
(22) پس آن همه مهربانىهاى تو مرا از دنبال كردن بدىهايى كه تو از من مىدانى بازنداشت.
﴿23﴾
فَمَنْ أَجْهَلُ مِنِّي ، يَا إِلَهِي ، بِرُشْدِهِ وَ مَنْ أَغْفَلُ مِنِّي عَنْ حَظِّهِ وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّي مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِينَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَيْتَ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ فِيما نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ وَ مَنْ أَبْعَدُ غَوْراً فِي الْبَاطِلِ ، وَ أَشَدُّ إِقْدَاماً عَلَي السُّوءِ مِنِّي حِينَ أَقِفُ بَيْنَ دَعْوَتِكَ وَ دَعْوَةِ الشَّيْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَي غَيْرِ عَميً مِنِّي فِي مَعْرِفَةٍ بِهِ وَ لَا نِسْيَانٍ مِنْ حِفْظِي لَهُ
(23) اى خداى من، نادانتر از من به صلاح خود كيست و فراموشكارتر و غافلتر از من به نصيب و حظ خويش كدام انسان است؟ و چه كسى از من از اصلاح و سازگار نمودن نفس خويش دورتر است؟ در حالى كه تو روزىام دادى و من آن را در آنچه از آن بازداشتى صرف مىكنم. و كيست در نادرستى از من غوطهورتر و بر انجام بدى سختسر و خيرهسرتر؟
هنگامى كه بين دعوت تو به سعادت و دعوت شيطان به شقاوت قرار مىگيرم، پس دعوت شيطان را نه از روى نابينايى در شناختن او و نه از روى فراموشى (گمراه كردن) او، مىپذيرم.
﴿24﴾
وَ أَنَا حِينَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَى دَعْوَتِكَ إِلَى الْجَنَّةِ ، وَ مُنْتَهَى دَعْوَتِهِ إِلَي النَّارِ .
(24) در صورتى كه باور دارم سرانجام دعوت تو به سوى بهشت و سرانجام دعوت او به سوى آتش دوزخ است.
﴿25﴾
سُبْحَانَكَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَى نَفْسِي ، وَ أُعَدِّدُهُ مِنْ مَكْتُومِ أَمْرِي .
(25) منزه و پاكى،چه شگفتآور است كه من بر ضد خود گواهى مىدهم و كار پنهانى خويش را شمارش مىنمايم.
﴿26﴾
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِكَ أَنَاتُكَ عَنِّي ، وَ إِبْطَاؤُكَ عَنْ مُعَاجَلَتِي ، وَ لَيْسَ ذَلِكَ مِنْ كَرَمِي عَلَيْكَ ، بَلْ تَأَنِّياً مِنْكَ لِي ، وَ تَفَضُّلًا مِنْكَ عَلَيَّ لِأَنْ أَرْتَدِعَ عَنْ مَعْصِيَتِكَ الْمُسْخِطَةِ ، وَ أُقْلِعَ عَنْ سَيِّئَاتِيَ الْمخْلِقَةِ ، وَ لِأَنَّ عَفْوَكَ عَنِّي أَحَبُّ إِلَيْكَ مِنْ عُقُوبَتِي
(26) و شگفتتر از آن بردبارى تو دربارهى من و درنگ تو از زود به كيفر رسانيدن من است. اين نه به دليل گرامى بودن من نزد توست، بلكه مدارا و خوشرفتارى و احسان توست بر من تا از گناهى كه خشم تو را برمىانگيزد دست بردارم و از گناهان خواركننده، خود را بازدارم كه عفو من نزد تو، از به كيفر رسانيدن من خوشايندتر است.
﴿27﴾
بَلْ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، أَكْثَرُ ذُنُوباً ، وَ أَقْبَحُ آثَاراً ، وَ أَشْنَعُ أَفْعَالًا ، وَ أَشَدُّ فِي الْبَاطِلِ تَهَوُّراً ، وَ أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِكَ تَيَقُّظاً ، وَ أَقَلُّ لِوَعِيدِكَ انْتِبَاهاً وَ ارْتِقَاباً مِنْ أَنْ أُحْصِيَ لَكَ عُيُوبِي ، أَوْ أَقْدِرَ عَلَي ذِكْرِ ذُنُوبِي .
(27) اى خداى من، گناهانم بيشتر، و رفتارهايم زشتتر، و كردارهايم بدتر، و بىباكىام در نادرستى سختتر، و بيدارىام هنگام طاعت تو سستتر و آگاهى و مراقبتم به گاه هشدار دادنت كمتر است. پس چسان زشتىها و گناهان خود را براى تو بشمارم يا بر شمارش آن توانا باشم؟
﴿28﴾
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِي طَمَعاً فِي رَأْفَتِكَ الَّتِي بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِينَ ، وَ رَجَاءً لِرَحْمَتِكَ الَّتِي بِهَا فَكَاكُ رِقَابِ الْخَاطِئِينَ .
(28) و خويشتن را اين چنين سرزنش مىكنم چرا كه به مهرت چشم طمع دوختهام كه اصلاحكار گناهكاران وابسته به مهر توست و هم از بابت اميد به رحمت توست كه آزادى خطاكاران در گرو آن است.
﴿29﴾
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِي قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِكَ ، وَ هَذَا ظَهْرِي قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَايَا ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خَفِّفْ عَنْهُ بِمَنِّكَ
(29) خداوندا،اين گردن من زير بار نافرمانىها و گناهها باريك شده است، پس درود فرست بر محمد و آلش، و به عفو خود آن (گردن گناهكار) را آزاد گردان. و اين پشت من از (سنگينى) بار گناهها خم شده است پس بر محمد و آلش درود فرست و به لطف و عنايت خود بار گناه مرا بكاه.
﴿30﴾
يَا إِلَهِي لَوْ بَكَيْتُ إِلَيْكَ حَتَّى تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَيْنَيَّ ، وَ انْتَحَبْتُ حَتَّى يَنْقَطِعَ صَوْتِي ، وَ قُمْتُ لَكَ حَتَّى تَتَنَشَّرَ قَدَمَايَ ، وَ رَكَعْتُ لَكَ حَتَّى يَنْخَلِعَ صُلْبِي ، وَ سَجَدْتُ لَكَ حَتَّى تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَايَ ، وَ أَكَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِي ، وَ شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِي ، وَ ذَكَرْتُكَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ حَتَّى يَكِلَّ لِسَانِي ، ثُمَّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِي إِلَى آفَاقِ السَّمَاءِ اسْتِحْيَاءً مِنْكَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِكَ مَحْوَ سَيِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَيِّئَاتِي .
(30) بارالها، اگر چنان زار بگريم كه مژههايم بريزد و آن سان مويه و ناله كنم كه بانگ من به خموشى گرايد و بر آستان جلالت بايستم كه پاهايم متورم شود و آنگونه قامت خم كند (در ركوع شوم) كه استخوانهاى پشتم از جايش بيرون شود و سر به سجده گذارم كه ديدگانم.
از جاى برآيد و همهى روزگار زندگىام چيزى جز خاك نخورم و تا واپسين آب خاكستر ننوشم و همواره به ياد و ذكر تو گويا باشم كه زبانم از سخن بازماند و از خجلت (نافرمانى) تو چشم به آسمان نگردانم، باز شايستهى آن نيستم كه گناهى (آرى گناهى) از گناهانم را بزدايى.
﴿31﴾
وَ إِنْ كُنْتَ تَغْفِرُ لِي حِينَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَكَ ، وَ تَعْفُو عَنِّي حِينَ أَسْتَحِقُّ عَفْوَكَ فَإِنَّ ذَلِكَ غَيْرُ وَاجِبٍ لِي بِاسْتِحْقَاقٍ ، وَ لَا أَنَا أَهْلٌ لَهُ بِاسْتِيجَابٍ ، إِذْ كَانَ جَزَائِي مِنْكَ فِي أَوَّلِ مَا عَصَيْتُكَ النَّارَ ، فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَأَنْتَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِي .
(31) خداوندا اگر آنگاه كه مستحق آمرزش تو شوم مرا بيامرزى، و آنگاه كه شايسته عفو تو گردم، مرا عفو كنى (به يقين) نه به جهت لياقت من، مرا بخشودهاى و من اين شايستگى را ندارم، چرا كه با همان سرپيچى آغازين كيفر من دوزخ بود و اگر كيفرم دهى بر من ستم روا نداشتهاى.
﴿32﴾
إِلَهِي فَإِذْ قَدْ تَغَمَّدْتَنِي بِسِتْرِكَ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ تَأَنَّيْتَنِي بِكَرَمِكَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِي ، وَ حَلُمْتَ عَنِّي بِتَفَضُّلِكَ فَلَمْ تُغَيِّرْ نِعْمَتَكَ عَلَيَّ ، وَ لَمْ تُكَدِّرْ مَعْرُوفَكَ عِنْدِي ، فَارْحَمْ طُولَ تَضَرُّعِي وَ شِدَّةَ مَسْكَنَتِي ، وَ سُوءَ مَوْقِفِي .
(32) خداوندا، حال كه مرا به پردهپوشى خود پوشاندى و رسوايم نكردى و با بخشش خود با من خوشرفتارى نمودى و در كيفرم شتاب نكردى و به فضل و احسان خويش دربارهى من بردبارى نمودى و نعمتت را از من نگرفتى و احسانت را بر من (با غم) تيره نساختى، پس بر بسيارى زارى و سختى زمينگيرىام و بدى جايگاهم رحم فرما.
﴿33﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ قِنِي مِنَ الْمَعَاصِي ، وَ اسْتَعْمِلْنِي بِالطَّاعَةِ ، وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْإِنَابَةِ ، وَ طَهِّرْنِي بِالتَّوْبَةِ ، وَ أَيِّدْنِي بِالْعِصْمَةِ ، وَ اسْتَصْلِحْنِي بِالْعَافِيَةِ ، وَ أَذِقْنِي حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ ، وَ اجْعَلْنِي طَلِيقَ عَفْوِكَ ، وَ عَتِيقَ رَحْمَتِكَ ، وَ اكْتُبْ لِي أَمَاناً مِنْ سُخْطِكَ ، وَ بَشِّرْنِي بِذَلِكَ فِي الْعَاجِلِ دُونَ الآْجِلِ . بُشْرَى أَعْرِفُهَا ، وَ عَرِّفْنِي فِيهِ عَلَامَةً أَتَبَيَّنُهَا .
(33) بار خدايا، درود فرست بر محمد و آل او، و مرا از گناهان بازدار و به فرمانبرى وادار و نيكى بازگشت از گناه را روزىام فرموده و به توبهام پاك گردان و با نگهدارى (خود از گرفتارىها)، كمكم فرما و با تندرستى همدمم گردان و به من بچشان شيرينى آمرزش را،و مرا رها شدهى عفو و گذشت و آزاد گرديدهى رحمتت گردان و (در نامه عمل) بنويس برايم ايمنى از خشمت را، و مرا به آن در دنيا پيش از آينده (آخرت) مژده ده؛ مژدهاى كه آن را بشناسم و نشانهاى در آن به من بنما كه آن را آشكار ببينم.
﴿34﴾
إِنَّ ذَلِكَ لَا يَضِيقُ عَلَيْكَ فِي وُسْعِكَ ، وَ لَا يَتَكَأَّدُكَ فِي قُدْرَتِكَ ، وَ لَا يَتَصَعَّدُكَ فِي أَنَاتِكَ ، وَ لَا يَؤُودُكَ فِي جَزِيلِ هِبَاتِكَ الَّتِي دَلَّتْ عَلَيْهَا آيَاتُكَ ، إِنَّكَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ ، وَ تَحْكُمُ مَا تُرِيدُ ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .
(34) زيرا روا ساختن درخواست من در برابر توانايى تو دشوار نيست و تو را در توانايى و نيرومندى به رنج نمىافكند و بر حلم و بردبارىات چيره نمىگردد و در برابر بخششهاى بسيارت كه آيههاى قرآنى تو بر آن دلالت دارد بر تو سنگينى نمىكند، زيرا تو انجام مىدهى آنچه مىخواهى و حكم مىكنى آنچه اراده نمايى، چون تو بر هر چيز توانايى.