وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا اسْتَقَالَ مِنْ ذُنُوبِهِ ، أَوْ تَضَرَّعَ فِي طَلَبِ الْعَفْوِ عَنْ عُيُوبِهِ
در طلب بخشايش
﴿1﴾
اللَّهُمَّ يَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ يَسْتَغيثُ الْمُذْنِبُونَ
(1) پروردگارا! اى آنكه گناهكاران به سبب رحمتش فريادرسى مىجويند،
﴿2﴾
وَ يَا مَنْ إِلَى ذِكْرِ إِحْسَانِهِ يَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ
(2) و اى آنكه بيچارگان به ياد احسان و خوشرفتارى او پناه مىبرند،
﴿3﴾
وَ يَا مَنْ لِخِيفَتِهِ يَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ
(3) و اى آنكه خطاكاران از ترس او سخت مىگريند،
﴿4﴾
يَا أُنْسَ كُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِيبٍ ، وَ يَا فَرَجَ كُلِّ مَكْرُوبٍ كَئِيبٍ ، وَ يَا غَوْثَ كُلِّ مَخْذُولٍ فَرِيدٍ ، وَ يَا عَضُدَ كُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِيدٍ
(4) اى مونس هر دور از وطن كه از تنهائى دلگير است، و اى شادى هر اندوهگين دلشكسته، و اى فريادرس هر خوار شدهى تنها مانده، و اى مددكار هر نيازمند رانده.
﴿5﴾
أَنْتَ الَّذِي وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً
(5) توئى آنكه با رحمت و علم هر چيز را فراگرفتهاى،
﴿6﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي جَعَلْتَ لِكُلِّ مَخْلُوقٍ فِي نِعَمِكَ سَهْماً
(6) و توئى آنكه براى هر مخلوقى در نعمتهايت بهرهاى قرار دادهاى،
﴿7﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَفْوُهُ أَعْلَى مِنْ عِقَابِهِ
(7) و توئى آنكه بخشش او از كيفرش برتر است،
﴿8﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي تَسْعَى رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ .
(8) و توئى آنكه رحمتش بر غضبش پيشى مىگيرد،
﴿9﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي عَطَاؤُهُ أَكْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ .
(9) و توئى آنكه بخشش او از منع و بازداشتش افزون است،
﴿10﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي اتَّسَعَ الْخَلَائِقُ كُلُّهُمْ فِي وُسْعِهِ .
(10) و توئى آنكه همهى مخلوقات در قدرت او گنجيدهاند،
﴿11﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يَرْغَبُ فِي جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ .
(11) و توئى آنكه به هر كه نعمت داد پاداش نخواست،
﴿12﴾
وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يُفْرِطُ فِي عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ .
(12) و توئى آنكه در كيفر گناهكاران افراط نمىكند.
﴿13﴾
وَ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، عَبْدُكَ الَّذِي أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ فَقَالَ لَبَّيْكَ وَ سَعْدَيْكَ ، هَا أَنَا ذَا ، يَا رَبِّ ، مَطْرُوحٌ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(13) پروردگارا! و من بندهى توام كه او را به دعاء امر فرمودى، و گفت: اطاعت مىكنم و فرمانت را انجام مىدهم، اينك منم اى پروردگار بندهاى كه در پيشگاهت افتاده،
﴿14﴾
أَنَا الَّذِي أَوْقَرَتِ الْخَطَايَا ظَهْرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ ، وَ أَنَا الَّذِي بِجَهْلِهِ عَصَاكَ ، وَ لَمْ تَكُنْ أَهْلًا مِنْهُ لِذَاكَ .
(14) منم آنكه خطاها پشتش را سنگين كرده، و منم آنكه گناهان عمرش را به سر رسانده، و منم آنكه با نادانى نافرمانيت را كرده، و حال آنكه تو شايستهى نافرمانى نبودى.
﴿15﴾
هَلْ أَنْتَ ، يَا إِلَهِي ، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاكَ فَأُبْلِغَ فِي الدُّعَاءِ أَمْ أَنْتَ غَافِرٌ لِمَنْ بَكَاكَ فَأُسْرِعَ فِي الْبُكاء أَمْ أَنْتَ مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَكَ وَجْهَهُ تَذَلُّلًا أَمْ أَنْتَ مُغْنٍ مَنْ شَكَا اِلَيْكَ ، فَقْرَهُ تَوَكُّلاً
(15) خداوندا! آيا تو به هر كه تو را خواند رحمكنندهاى كه در دعا بكوشم، يا هر كه در پيشگاهت گريه كند را مىآمرزى تا در گريه بشتابم، يا هر كه را از خوارى در درگاهت روى خود به خاك مالد را مىبخشى، يا هر كه را كه با توكل از فقر و بىچيزى به تو شكوه كند را بىنياز مىكنى.
﴿16﴾
إِلَهِي لَا تُخَيِّبْ مَنْ لَا يَجِدُ مُعْطِياً غَيْرَكَ ، وَ لَا تَخْذُلْ مَنْ لَا يَسْتَغْنِي عَنْكَ بِأَحَدٍ دُونَكَ .
(16) پروردگارا! كسى را كه جز تو بخشندهاى نمىيابد را نااميد مكن، و كسى را كه از تو به كسى جز تو بىنياز نمىگردد را خوار مگردان.
﴿17﴾
إِلَهِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ لَا تُعْرِضْ عَنِّي وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَيْكَ ، وَ لَا تَحْرِمْنِي وَ قَدْ رَغِبْتُ إِلَيْكَ ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرَّدِّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ .
(17) خدايا! بر محمد و خاندانش درود فرست، و از من كه به تو روى آوردهام روى مگردان، و هنگامى كه از تو درخواست نمودهام نااميدم مفرما، و اكنون كه در پيشگاهت ايستادهام دست رد بر پيشانيم مزن،
﴿18﴾
أَنْتَ الَّذِي وَصَفْتَ نَفْسَكَ بِالرَّحْمَةِ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ارْحَمْنِي ، وَ أَنْتَ الَّذِي سَمَّيْتَ نَفْسَكَ بِالْعَفْوِ فَاعْفِ عَنّي
(18) توئى آنكه خود را به رحمت توصيف كردهاى، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و به من رحم كن، و توئى آنكه خود را بخشنده ناميدهاى مرا ببخش.
﴿19﴾
قَدْ تَرَى يَا إِلَهِي ، فَيْضَ دَمْعِي مِنْ خِيفَتِكَ ، وَ وَجِيبَ قَلْبِي مِنْ خَشْيَتِكَ ، وَ انْتِقَاضَ جَوَارِحِي مِنْ هَيْبَتِكَ
(19) خدايا! روان شدن اشكم را از ترست، و نگرانى دلم را از بيم عظمتت، و لرزيدن اندامم را از شكوه و بزرگيت را مىبينى،
﴿20﴾
كُلُّ ذَلِكَ حَيَاءٌ مِنْكَ لِسُوءِ عَمَلِي ، وَ لِذَاكَ خَمَدَ صَوْتِي عَنِ الْجَأْرِ إِلَيْكَ ، وَ كَلَّ لِسَانِي عَنْ مُنَاجَاتِكَ .
(20) همهى آنها از شرمندگى از تو براى بدرفتاريم مىباشد، و از اينرو صداى تضرع و زاريم به درگاهت خاموش شده، و زبان راز و نياز با توام كند گرديده است.
﴿21﴾
يَا إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ فَكَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَيَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ كَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطَّيْتَهُ عَلَيَّ فَلَمْ تَشْهَرْنِي ، وَ كَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِكْ عَنِّي سِتْرَهَا ، وَ لَمْ تُقَلِّدْنِي مَكْرُوهَ شَنَارِهَا ، وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ يَلْتَمِسُ مَعَايِبِي مِنْ جِيرَتِي ، وَ حَسَدَةِ نِعْمَتِكَ عِنْدِي
(21) خداوندا! سپاس شايستهى توست، چه بسيار عيبم را پوشاندى و رسوايم نكردى، و چه بسيار گناهم را پنهان كردى و معروفم ننمودى، و چه بسيار كار زشتى كه به جاى آوردم و پردهام را ندريدى، و طوق ناپسندى و زشتى آن را به گردنم نينداختى، و بديهاى آن را بر همسايگانم، كه در جستجوى عيوبم هستند، و بر آنانكه بر نعمتى كه به من دادهاى حسد مىورزند، آشكار نساختى،
﴿22﴾
ثُمَّ لَمْ يَنْهَنِي ذَلِكَ عَنْ أَنْ جَرَيْتُ إِلَى سُوءِ مَا عَهِدْتَ مِنِّي
(22) آن همه مهربانيها مرا از دنبال كردن بدى آنچه تو از من مىدانى بازنداشت.
﴿23﴾
فَمَنْ أَجْهَلُ مِنِّي ، يَا إِلَهِي ، بِرُشْدِهِ وَ مَنْ أَغْفَلُ مِنِّي عَنْ حَظِّهِ وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّي مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِينَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَيْتَ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ فِيما نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ وَ مَنْ أَبْعَدُ غَوْراً فِي الْبَاطِلِ ، وَ أَشَدُّ إِقْدَاماً عَلَي السُّوءِ مِنِّي حِينَ أَقِفُ بَيْنَ دَعْوَتِكَ وَ دَعْوَةِ الشَّيْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَي غَيْرِ عَميً مِنِّي فِي مَعْرِفَةٍ بِهِ وَ لَا نِسْيَانٍ مِنْ حِفْظِي لَهُ
(23) خدايا! چه كسى به رستگاريش از من نادانتر، و از بهرهاش فراموشكارتر، و از اصلاح خود دورتر است، در حاليكه روزىات را كه به من رساندهاى در نافرمانيت كه مرا از آن بازداشتى صرف مىكنم، و كيست از من در نادرستى فروروندهتر و بر اقدام به بدى شديدتر، هنگامى كه بين دعوت تو و دعوت شيطان مىايستم، و دعوت شيطان را روى نابينائى در شناختن او و نه از روى فراموشى مىپذيرم،
﴿24﴾
وَ أَنَا حِينَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَى دَعْوَتِكَ إِلَى الْجَنَّةِ ، وَ مُنْتَهَى دَعْوَتِهِ إِلَي النَّارِ .
(24) و من در اين هنگام باور دارم كه سرانجام دعوت تو بهشت و سرانجام دعوت شيطان است.
﴿25﴾
سُبْحَانَكَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَى نَفْسِي ، وَ أُعَدِّدُهُ مِنْ مَكْتُومِ أَمْرِي .
(25) و منزه و پاكى، چه شگفتآور است آنچه دربارهى خود به آن گواهى مىدهم و كار پنهانى خويش را شمارش مىنمايم،
﴿26﴾
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِكَ أَنَاتُكَ عَنِّي ، وَ إِبْطَاؤُكَ عَنْ مُعَاجَلَتِي ، وَ لَيْسَ ذَلِكَ مِنْ كَرَمِي عَلَيْكَ ، بَلْ تَأَنِّياً مِنْكَ لِي ، وَ تَفَضُّلًا مِنْكَ عَلَيَّ لِأَنْ أَرْتَدِعَ عَنْ مَعْصِيَتِكَ الْمُسْخِطَةِ ، وَ أُقْلِعَ عَنْ سَيِّئَاتِيَ الْمخْلِقَةِ ، وَ لِأَنَّ عَفْوَكَ عَنِّي أَحَبُّ إِلَيْكَ مِنْ عُقُوبَتِي
(26) و شگفتآورتر از آن بردبارى تو دربارهى من و درنگ تو از زود به كيفر رساندن من است، و اين نه براى ارزشمند بودن من نزد تو است، بلكه براى مدارا و خوشرفتارى و احسان توست بر من، تا از معصيت خشم آورت دست برداشته، و از گناهان خواركننده خود را بازدارم، و براى آنست كه بخشايش من نزد تو از به كيفر رساندنم خوشايندتر است.
﴿27﴾
بَلْ أَنَا ، يَا إِلَهِي ، أَكْثَرُ ذُنُوباً ، وَ أَقْبَحُ آثَاراً ، وَ أَشْنَعُ أَفْعَالًا ، وَ أَشَدُّ فِي الْبَاطِلِ تَهَوُّراً ، وَ أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِكَ تَيَقُّظاً ، وَ أَقَلُّ لِوَعِيدِكَ انْتِبَاهاً وَ ارْتِقَاباً مِنْ أَنْ أُحْصِيَ لَكَ عُيُوبِي ، أَوْ أَقْدِرَ عَلَي ذِكْرِ ذُنُوبِي .
(27) پروردگارا! و بلكه گناهانم بيشتر، و نشانههايم زشتتر، و كردارهايم بدتر، و بىباكيم در نادرستى سختتر، و بيداريم هنگام طاعتت سستتر، و آگاهى و مراقبتم به تهديد و ترساندن تو از كيفرت كمتر، از آنست كه زشتيهاى خود را برايت بشمارم، يا بر يادآورى گناهانم توانا باشم،
﴿28﴾
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِي طَمَعاً فِي رَأْفَتِكَ الَّتِي بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِينَ ، وَ رَجَاءً لِرَحْمَتِكَ الَّتِي بِهَا فَكَاكُ رِقَابِ الْخَاطِئِينَ .
(28) و اينكه خود را با اين سخنان سرزنش مىنمايم براى طمع در مهربانى توست كه اصلاح كار گناهكاران به آنست، و براى اميد به رحمت توست كه رهائى گردن خطاكاران به آن مىباشد.
﴿29﴾
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِي قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِكَ ، وَ هَذَا ظَهْرِي قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَايَا ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ خَفِّفْ عَنْهُ بِمَنِّكَ
(29) پروردگارا، اين گردن من است كه گناهان آن را باريك كرده، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و به عفو خود آن را آزاد كن، و اين پشت من كه خطاها آن را سنگين كرده، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و به انعام خود آن را سبك فرما.
﴿30﴾
يَا إِلَهِي لَوْ بَكَيْتُ إِلَيْكَ حَتَّى تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَيْنَيَّ ، وَ انْتَحَبْتُ حَتَّى يَنْقَطِعَ صَوْتِي ، وَ قُمْتُ لَكَ حَتَّى تَتَنَشَّرَ قَدَمَايَ ، وَ رَكَعْتُ لَكَ حَتَّى يَنْخَلِعَ صُلْبِي ، وَ سَجَدْتُ لَكَ حَتَّى تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَايَ ، وَ أَكَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِي ، وَ شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِي ، وَ ذَكَرْتُكَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ حَتَّى يَكِلَّ لِسَانِي ، ثُمَّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِي إِلَى آفَاقِ السَّمَاءِ اسْتِحْيَاءً مِنْكَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِكَ مَحْوَ سَيِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَيِّئَاتِي .
(30) خداوندا! اگر در پيشگاهت بگريم تا پلكهاى چشمانم بيفتد، و به آواز ناله زنم تا صدايم قطع گردد، و در برابرت بايستم تا پاهايم ورم كند، و برايت ركوع كنم تا استخوان پشتم از جا كنده شود، و تو را سجده نمايم تا اينكه كاسهى چشمانم پنهان شود، و همهى عمر خاك زمين را خورده، و تا پايان زندگى آب خاكسترآلود را بياشامم، و در بين اينها به ذكر تو گويا باشم تا زبانم كند شود، سپس از شرمندگى از تو چشم به اطراف آسمان نيندازم، با اين رفتارها سزاوار از بين رفتن گناهى از گناهانم نيستم.
﴿31﴾
وَ إِنْ كُنْتَ تَغْفِرُ لِي حِينَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَكَ ، وَ تَعْفُو عَنِّي حِينَ أَسْتَحِقُّ عَفْوَكَ فَإِنَّ ذَلِكَ غَيْرُ وَاجِبٍ لِي بِاسْتِحْقَاقٍ ، وَ لَا أَنَا أَهْلٌ لَهُ بِاسْتِيجَابٍ ، إِذْ كَانَ جَزَائِي مِنْكَ فِي أَوَّلِ مَا عَصَيْتُكَ النَّارَ ، فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَأَنْتَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِي .
(31) و اگر مرا بيامرزى هنگامى كه آمرزش تو را سزاوار گردم، و ببخشايى آنگاه كه شايستهى عفو تو شوم، آن آمرزش و بخشيدن از روى شايستگى من لازم نگشته، زيرا جزاى من از تو در نخستين بار كه تو را معصيت كردم آتش بوده، پس اگر مرا كيفر نمائى دربارهى من ستم ننمودهاى.
﴿32﴾
إِلَهِي فَإِذْ قَدْ تَغَمَّدْتَنِي بِسِتْرِكَ فَلَمْ تَفْضَحْنِي ، وَ تَأَنَّيْتَنِي بِكَرَمِكَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِي ، وَ حَلُمْتَ عَنِّي بِتَفَضُّلِكَ فَلَمْ تُغَيِّرْ نِعْمَتَكَ عَلَيَّ ، وَ لَمْ تُكَدِّرْ مَعْرُوفَكَ عِنْدِي ، فَارْحَمْ طُولَ تَضَرُّعِي وَ شِدَّةَ مَسْكَنَتِي ، وَ سُوءَ مَوْقِفِي .
(32) بار الها! چون مرا پوشانده و رسوايم نكردى، و با بخششت با من خوشرفتارى نمودى، و در كيفرم شتاب نكردى، و از فضل و احسانت دربارهى من بردبارى نمودى، و نعمتت را از من نگرفتى، و احسانت را به من تيره نساختى، پس بر زارى بسيار و سختى فقر و بىچيزى و بدى جايگاهم رحم فرما.
﴿33﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ قِنِي مِنَ الْمَعَاصِي ، وَ اسْتَعْمِلْنِي بِالطَّاعَةِ ، وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْإِنَابَةِ ، وَ طَهِّرْنِي بِالتَّوْبَةِ ، وَ أَيِّدْنِي بِالْعِصْمَةِ ، وَ اسْتَصْلِحْنِي بِالْعَافِيَةِ ، وَ أَذِقْنِي حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ ، وَ اجْعَلْنِي طَلِيقَ عَفْوِكَ ، وَ عَتِيقَ رَحْمَتِكَ ، وَ اكْتُبْ لِي أَمَاناً مِنْ سُخْطِكَ ، وَ بَشِّرْنِي بِذَلِكَ فِي الْعَاجِلِ دُونَ الآْجِلِ . بُشْرَى أَعْرِفُهَا ، وَ عَرِّفْنِي فِيهِ عَلَامَةً أَتَبَيَّنُهَا .
(33) پروردگارا! بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا از گناهان نگاهدار، به فرمانبرى بدار، و نيكى بازگشت از گناه را روزىام فرموده به توبه پاكم گردان، و با نگاهدارى كمكم كن، و با تندرستى سازگارم نما، و شيرينى آمرزش را به من بچشان، و مرا رها شدهى عفو و آزاد شدهى رحمتت گردان، و ايمنى از خشمت را برايم بنويس، و مرا به آن در اين دنيا مژده بده، مژدهاى كه آن را بشناسم و نشانهاى در آن به من بنما، كه آن را آشكار سازم.
﴿34﴾
إِنَّ ذَلِكَ لَا يَضِيقُ عَلَيْكَ فِي وُسْعِكَ ، وَ لَا يَتَكَأَّدُكَ فِي قُدْرَتِكَ ، وَ لَا يَتَصَعَّدُكَ فِي أَنَاتِكَ ، وَ لَا يَؤُودُكَ فِي جَزِيلِ هِبَاتِكَ الَّتِي دَلَّتْ عَلَيْهَا آيَاتُكَ ، إِنَّكَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ ، وَ تَحْكُمُ مَا تُرِيدُ ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .
(34) چرا كه تحقق خواستهام در برابر توانائى تو دشوار نيست، و تو را در توانائى و بردباريت به رنج نمىافكند، و در برابر بخششهاى بسيارت كه آيات تو بر آن دلالت دارد تو را سنگينى نمىدهد، زيرا تو آنچه بخواهى انجام داده، و بر آنچه اراده نمائى حكم مىكنى، و تو به هر چيز توانائى.