ترجمه نهج البلاغه، ص: 403

به نفع مردم است دست می زنند، كارهايی كه از غير ايشان ساخته نيست. سپس جمع نيازمند و از كار افتاده است كه احسان و ياری ايشان لازم است. و برای هر كدام از اين گروهها نزد خداوند گشايشی است، و برای هر يك از اين طبقات به مقداری كه امور آنان را اصلاح نمايد بر عهده والی حقّی است، و والی از ادای آنچه خداوند بر عهده او قرار داده برنيايد جز با كوشش و ياری خواستن از خداوند، و مهيّا نمودن خود بر به كارگيری حق و استقامت بر آن، چه اينكه بر او آسان باشد يا سخت. آن كه پيش تو نسبت به خداوند و پيامبر و پيشوايت خيرخواه تر و پاك دامن تر و بردبارتر است او را به فرماندهی ارتشت انتخاب كن، از آنان كه دير به خشم آيند، و پوزش پذيرترند، و ناتوانان مهربان، و در برابر زورمندان گردنفرازند، و از آنان كه خشونت او را برنيانگيزد، و ناتوانی وی را بر جای ننشاند.

با صاحبان مكارم و شرافت، و خانواده های شايسته و دارای سوابق نيكو، پيوند برقرار كن، پس از آن با دلاورمردان و شجاعان و بخشندگان و جوانمردان رابطه برقرار ساز، زيرا اينان جامع بزرگواری، و شاخه هايی از خوبی و احسانند. سپس از نان چنان دلجويی كن كه پدر و مادر از فرزندشان دلجويی می نمايند، و نبايد چيزی كه آنان را به وسيله آن نيرومند می سازی در ديده ات بزرگ آيد، و لطفی كه نسبت به ايشان متعهد شده ای كوچك شماری گرچه كوچك باشد، زيرا لطف تو آنان را نسبت به تو خيرخواه و خوش گمان می نمايد. از بررسی امور ناچيز آنان به اميد بررسی كارهای بزرگشان چشم مپوش، كه نيكی اندك تو جايی دارد كه از آن بهره مند می گردند، و برای احسان بزرگ تو نيز موقفی است كه از آن بی نياز نيستند.

و بايد برگزيده ترين سران سپاهت نزد تو كسی باشد كه در كمك به سپاهيان مواسات را رعايت نمايد، و از توانگری خود به آنان احسان كند به اندازه ای كه بتواند سپاهيان و خانواده های آنان را كه از خود به جای نهاده اند اداره نمايد، تا انديشه آنان در جنگ با