ترجمه نهج البلاغه، ص: 20

اجتماعات ما را به گرد هم آوری».

كلام حضرت را مشاهده كردم بر سه قطب می چرخد: اول خطبه ها و اوامر، دوم نامه ها و رساله ها، سوم حكمت ها و پندها. عزمم بر اين شد كه به توفيق الهی ابتدا خطبه های نيكو، آن گاه نامه های جالب، سپس حكمت ها و آداب زيبا را انتخاب كنم، در حالی كه برای هر كدام بابی قرار دهم، و در هر باب برگهای سپيدی نهم، تا اگر در آينده موارد ديگری را يافتم كه فعلًا در دسترس نبود به آن اضافه كنم. و اگر سخنی از حضرت به دست آمد كه در اثنای گفتگويی، يا پاسخ پرسشی، يا منظور ديگری از آن حضرت صادر شده، كه از آن سه قطب نيست، سه قطبی كه قاعده كتاب را بر آنها نهاده ام، پس آن را در بابی كه مناسبتر و شباهتش به آن بيشتر بود آورم، چه بسا در ميان آنچه انتخاب نموده ام فصولی ناهماهنگ، و سخنان زيبايی نامنظم آمده، علت اين مسأله آن است كه من نكات و سخنان درخشنده را گردآوری می كنم، و قصدم نظم و پيوستگی ميان آنها نيست.

و از شگفتيهای آن حضرت عليه السلام كه در آن منحصر به فرد است و همتايی ندارد اين كه: اگر شخص ژرف نگر و انديشمندی در گفتار حضرتش كه در زهد و مواعظ و توجه به آخرت و بازداشتن از موجبات عذاب است انديشه كند، و به آن فكر نكند كه اين سخن از شخصيتی چون اوست (عليه السّلام) كه دارای منزلتی عظيم، و فرمانی نافذ، و حكومتی محيط بر همگان است، ترديد نخواهد كرد كه اين سخن زاهدی است كه جز زهد برنامه ای ندارد، و برای او غير سرگرمی به عبادت و بندگی شغلی نيست، و كلام كسی است كه در گوشه خانه ای تنها و دور از مردم، يا در كنار كوهی جای گرفته كه جز همهمه خود را نمی شنود، و غير خود را نمی بيند، و باورش نمی شود كه اين سخن از انسانی است كه در ميدانهای جنگ غوطه ور بوده، و با شمشير كشيده، گردن گردنكشان را از بدن جدا می كرد،