انديشه در اسلام، ص: 51

هستی اش چند بز در روستای ربذه بود؛ روستايی كه كسی اسمش را نيز نمی دانست، از كجا به اين مقام رسيد كه ملكوت عالم با او اتصال معنوی پيدا كرد، تا آن جا كه جبرئيل به پيامبر، صلی الله عليه وآله، گفت: ابوذر دعايی می خوانَد كه ملائكه آن را از او ياد گرفته اند و با او می خوانند:

«اللهم إنی أسألك الامن والايمان بك والتصديق بنبيك والعافيه من جميع البلاء و الشكر علی العافيه والغنی عن شرار الناس». «1»

خدايا ايمان به خودت و تصديق پيامبرت و عافيت از همه بلايا و شكر بر عافيت و بی نيازی از مردمان بد را از تو درخواست می كنم.

اين علم و دانش در پهنه تاريخ، محصول چه عنصری از عناصر وجود است؟ پاسخ اين است: محصول عنصر عقل.

خداوند متعال كيست؟ عقل مطلق. انبيا چه كسانی هستند؟ عقل كامل. انسان كيست؟ موجود عاقل ناطق. واقعيات عالی انسانی از چه منبعی در وجود انسان تراوش می كنند؟ از انديشه و فكر؛ لذا در روايات آمده كه اگر تمام عبادات را كنار هم قرار دهيم و ارزيابی كنيم، هيچ عبادتی پرثواب تر و پرمنفعت تر از انديشه و تفكر نيست. «2»

رمز موفقيت ابن سينا

ابن سينا «3» جمله ای دارد كه بسيار پرارزش است. شيخ الرئيس كه خود انسان باارزشی بود، در شهر بلخ و در سن هجده سالگی، طاقت ماندن نداشت، به سبب اين كه در تمام منطقه بلخ استادی نبود كه بتواند از او استفاده كند، زيرا حركت عقلی اش فوق العاده سريع بود. كتاب های او عبارت اند از: كتاب شِفا كه يكی از كتاب های بزرگ فلسفه در طول تاريخ است و نمونه اش در اين پنج هزار سال عمر فلسفه كمتر آمده است، هم چنين كتاب اشارات، و كتاب قانون كه در علم طب است.

______________________________
(1). كافی، ج 2، ص 587؛ نيز امالی، شيخ صدوق، ص 426: «عن أبی عبد الله، عليه السلام، قال: إن أباذر أتی رسول الله، صلی الله عليه وآله، ومعه جبرئيل، عليه السلام، فی صوره دحيه الكلبی وقد استخلاه رسول الله، صلی الله عليه وآله، فلما رآهما انصرف عنهما ولم يقطع كلامهما فقال جبرئيل، عليه السلام: يا محمد هذا أبو ذر قد مر بنا ولم يسلم علينا أما لو سلم لرددنا عليه، يا محمد إن له دعاء يدعو به، معروفا عند أهل السماء فسله عنه إذا عرجت إلی السماء، فلما ارتفع جبرئيل جاء أبو ذر إلی النبی فقال له رسول الله، صلی الله عليه وآله: ما منعك يا أبا ذر أن تكون سلمت علينا حين مررت بنا؟ فقال: ظننت يا رسول الله أن الذی [كان ] معك دحيه الكلبی قد استخليته لبعض شأنك، فقال: ذاك جبرئيل، عليه السلام، يا أبا ذر وقد قال: أما لو سلم علينا لرددنا عليه فلما علم أبو ذر أنه كان جبرئيل، عليه السلام، دخله من الندامه حيث لم يسلم عليه ما شاء الله فقال له رسول الله، صلی الله عليه وآله: ما هذا الدعاء الذی تدعو به؟ فقد أخبرنی جبرئيل، عليه السلام، أن لك دعاء تدعو به، معروفا فی السماء، فقال: نعم يا رسول الله. أقول: اللهم إنی أسألك الامن والايمان بك والتصديق بنبيك والعافيه من جميع البلاء و الشكر علی العافيه والغنی عن شرار الناس».

(2). كافی، ج 8، ص 20؛ نيز توحيد، شيخ صدوق، ص 376؛ تحف العقول، حرانی، ص 6؛ محاسن، برقی، ج 1، ص 17: «ولا عباده كالتفكر».

(3). شيخ الرئيس، حجه الحق، شرف الملك، امام الحكماء، معروف به ابْنِ سينا، ابوعلی حسين بن عبدالله بن سينا (370- 428 ق/ 980- 1037 م)، بزرگ ترين فيلسوف مشائی و پزشك نامدار ايران در جهان اسلام. برای اطلاع بيشتر رك: دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج 4؛ و فرهنگ فارسی معين، ذيل مدخل ابن سينا. با تلخيص فراوان.