انديشه در اسلام، ص: 242

و هنری را بررسی كنيم، ريشه شان به انبيای خدا باز می گردد. آيات قرآن مجيد در اين باره صراحت دارند كه انبيا عاقل ترين مردم تاريخ بوده اند. عقل آنان نيز قوی ترين عقول و دارای ذخيره های گرانقدر الهی بوده است. «1» قرآن و همه متون اسلامی و كتاب های انبيا، دلالت بر اين معنا دارند كه قوی ترين عقل ها و چراغ حيات با آنان بوده است «2» و همواره نور قویّ عمق نگری را به ديگران منتقل می كرده اند. و هر كسی می داند كه رشد عقلی مردم كار كم و آسانی نيست.

نفوذ دانشمندان اسلام در اروپا

كتاب مهمی در فرانسه به نام تمدن اسلام و عرب چاپ شده كه نويسنده آن گوستاو لوبون است. او پس از اين كه مسائل مهمی را درباره بسياری از علوم دانشمندان اسلامی نقل و دسته بندی می كند می گويد:

دانشمندان مسلمان بروز دهنده، پايه گذار و رشد دهندگان مسائل علمی بوده اند.

سپس می گويد:

ما اروپاييان، وقتی در قرون هفدهم و هجدهم، سر سفره دانش آمديم، متوجه شديم كه هزار سال است دانشمندان اسلامی اين سفره را گسترده اند. ما بر اين سفره آماده قدرت گرفتيم و بعد، آن را در برنامه های كنونی بروز داديم و تمدن امروز را پايه گذاری كرديم.

در حقيقت، اين دانشمند باانصاف فرانسویِ مسيحی با دليل و منطق اثبات می كند كه تمدن امروز ريشه در علوم اسلامی و نبوت پيامبر اسلام و انبيای گذشته دارد. بنابراين، علم و فرهنگ و هنر و تمدن، ريشه در نبوت و عقل انبيا دارد و حركت عقلی بشر وابسته به حركت عقلی انبيا بوده است. درست است كه فكر گوهر گرانقدر وجود انسان و منبع خيرات است، اما ريشه در عقل انبيای خداوند دارد. عقل همه انبيا هم در اتصال با وحی پروردگار عالم است كه عقل بی نهايت است.

______________________________
(1). كافی، ج 1، ص 12: «قال رسول الله، صلی الله عليه وآله: ما قسم الله للعباد شيئاً أفضل من العقل، فنوم العاقل أفضل من سهر الجاهل، وإقامه العاقل أفضل من شخوص الجاهل ولا بعث الله نبياً ولا رسولًا حتی يستكمل العقل، ويكون عقله أفضل من جميع عقول أمته».

(2). مائده، 1516: «يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيراً مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ* يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ يَهْدِيهِمْ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ»؛ نيز همين سوره آيه 44: «إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِيها هُدیً وَ نُورٌ ...»؛ نيز همين سوره آيه 46: «وَ قَفَّيْنا عَلی آثارِهِمْ بِعِيسَی ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ آتَيْناهُ الْإِنْجِيلَ فِيهِ هُدیً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ هُدیً وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ».