ترجمه نهج البلاغه، ص: 375

خالص كن چه خيرخواهيت به نظر او خوب آيد يا زشت. جرعه خشم را فرو خور، كه من جرعه ای شيرين تر و دارای عاقبتی لذيذتر از آن نديدم.

با كسی كه با تو خشنونت كند نرم باش، كه به زودی نسبت به تو نرم شود. با دشمنت نيكی كن كه نيكی شيرين ترين دو پيروزی (انتقام و گذشت) است. اگر خواستی از برادرت جدا شوی جايی برای او باقی گذار كه اگر روزی خواست برگردد دستاويز برگشت داشته باشد. آن كه به تو گمان نيك برد گمانش را عملًا تحقق بخش.

حق برادرت را با تكيه بر رفاقتی كه بين تو و اوست ضايع مكن، زيرا كسی كه حقّش را ضايع كنی برادر تو نيست. مبادا خانواده ات بدبخت ترين مردم به خاطر تو باشند. به كسی كه به تو علاقه ندارد علاقه نشان مده. نبايد برادرت در قطع رابطه با تو از پيوستن تو به او، و بدع عمل كردنش از احسان تو به او از تو تواناتر باشد. ستم اهل ستم بر و گران نيايد، زيرا او به زيان خود و سود تو می كوشد، و جزای آن كه تو را شاد نموده اندوهگين كردن او نيست.

پسرم! آگاه باش رزق دو نوع است: رزقی كه تو آن را می جويی، و رزقی كه آن تو را می جويد، و اگر تو به او نرسی او به تو می رسد. چه زشت است تواضع به وقت احتياج، و ستم در زمان توانگری! از دنيايت به سود تو همان است كه آخرتت را به آن اصلاح نمايی. اگر برای آنچه از دستت رفته ناله می كنی پس برای هر چه به دستت نرسيده نيز ناله بزن. بر آنچه نبوده به آنچه بوده استدلال كن، زيرا امور دنيا شبيه يكديگرند. از كسانی مباش كه موعظه به آنان سود ندهد مگر وقتی كه در توبيخ و آزردنشان جديّت كنی، كه عاقل به ادب پند گيرد، و چهارپايان جز با