ترجمه نهج البلاغه، ص: 322

دنيا، و درّه ای از ديگر درّه ها تنگ تر، در ميان كوههای سخت، و رملهای نرم و روان، و چشمه های كم آب، و دهات دور از هم، كه شتر و گاو و گوسپند در آنجا از بی آب و علفی رشد نمی كنند بنا كرد. سپس به آدم عليه السلام و فرزندانش دستور داد به آن ناحيه توجه كنند، در نتيجه آن منطقه مركزی برای سودبخشی سفرها، و مقصدی برای باراندازی قاصدان گرديد، اعماق دلها آهنگ آن خانه می كند، از بيابانهای بی آب و علف و دور از آبادی، و ارتفاعات درّه های عميق و شيب دار، و جزاير جدا از هم درياها روی به آن می آورند، تا از روی ذلّت شانه ها را حركت دهند، و گرداگرد آن خانه تهليل گويند، و ژوليده موی و غبارآلود هَرْوَله نمايند، لباسهای خود را كنار انداخته، و با اصلاح نكردن سر و صورتْ زيبايی خلقت خود را زشت نمايند، به جهت ابتلايی بزرگ و امتحانی سخت، و آزمايشی روشن، و تطهيری به نهايت، كه آن را موجب رحمت، و رسيدن به بهشت قرار داد.

و اگر خدای پاك می خواست خانه با حرمت خود و مراكز مناسك حج را در ميان باغها و نهرها، و زمين های نرم و هموار و پردرخت، و ميوه های در دسترس، و ساختمانهای به هم پيوسته، و آباديهای متّصل به هم، ميان گندمزاری نيكو، و باغهای سرسبز و خرّم، و كشتزارهای وسيع، و نواحی پر آب، و زراعتهای تازه و شادب، و جادّه های آباد قرار دهد قرار می داد، آن وقت مقدار اجر و ثواب را به تناسب آزمايشِ سهل و آسان اندك ساخته بود. و اگر بنيانی كه خانه بر آن استوار است، و سنگهايی كه بيت حق از آن ساخته شده، از زمرّد سبز، و ياقوت قرمز، و روشنی و درخشش خيره كننده بود، بار دو دلی را از سينه ها سبك می كرد، و كوشش ابليس را برای وسوسه در قلوب فرو می گذاشت، و تلاطم شك و ترديد را از مردم برطرف می نمود. ولی خداوند بندگانش را به انواع سختی ها امتحان می كند، و با كوشش های گوناگون به عبادت وامی دارد، و به امور ناخوشايند