ترجمه نهج البلاغه، ص: 459

حكمت 147

به كميل بن زياد نخعی كميل بن زياد گفت: اميرالمؤمين علی بن ابی طالب عليه السلام دستم را گرفت و به صحرا برد، چون به آنجا رسيد آهی كشيد چون آه اندوهناك، سپس فرمود: ای كميل، اين دلها ظرفهاست، و بهترين آنها نگاهدارنده ترين آنهاست، پس آنچه را برايت می گويم حفظ كن.

مردم سه گروهند: دانشمند ربّانی، دانشجوی بر راه نجات، و مگسانی ناتوان كه به دنبال هر صدايی می روند، و با هر بادی حركت می كنند، به نور دانش روشنی نيافته، و به ركنی محكم پناه نبرده اند. ای كميل، دانش بهتر از ثروت است، دانش تو را می پايد و تو ثروت را می پايی. ثروت را خرج كردن كم می كند و دانش با خرج شدن افزايش می يابد. نيكی كردن با ثروت با از بين رفتن ثروت از بين می رود.

ای كميل، شناخت دانشْ دينی است كه انسان به آن جزا داده می شود، انسان با كمك معرفت كسب طاعت می كند، و بعد از مرگش نام نيك به دست می آورد.

دانش حاكم، و ثروت محكوم است. ای كميل بن زياد، ثروت اندوزاان در حالی كه زنده اند مرده اند، و دانشمندان تا جايی كه روزگار باقی است باقی اند، شخصشان با از دنيا رفتن گم شده، و شخصيّتشان در دلها موجود است. بدان كه در اينجا دانش فراوانی است- اشاره به سينه اش فرمود- اگر برای آن افراد شايسته ای می يافتم انتقال می دادم! آری شخص تيز فهمی را برای اين علوم می يابم ولی از او بر آن ايمن نيستم، ابزار دين را برای دنيا به كار می گيرد، و با نعمت های خداوند بر بندگانش، و به حجت های حق بر اوليانش بزرگی می فروشد، يا كسی را می يابم كه پيرو حاملان حق است و او را در اطراف و جوانب آن بصيرتی نيست، به اولين شبهه ای كه عارض می گردد آتش شك در دلش افروخته می شود. بدان كه نه اين را اهليّت است نه آن را. يا كسی را می يابم كه حريص به لذت شده، و به آسانی مطيع شهوت