ترجمه نهج البلاغه، ص: 57

وجود عظمت لفظ و بزرگی معنا و تمثيل درست، و تشبيه واقعی، سرّی شگفت و معنايی لطيف نهفته، و آن قول حضرت است كه می فرمايد: «والسَّبقَةُ الْجَنَّةُ، والغايَةُ النّار» كه چون معنی سبقه و غايت مخالف هم است از آن برنامه قيامتی به دو لفظ مختلف «سبقه- غايت» تعبير فرموده، زيرا مسابقه در كاری محبوب و هدفی مطلوب است و اين صفت بهشت است، نه دوزخ كه به خدا از آن پناه می بريم، و شايسته نبود بگويد: «والّبقةُ النارُ»، بدين خاطر فرمود:

«الغايةُ النار»، چه اينكه ممكن است پايان يك راه كسی را خوش نيايد، و ممكن است خوش آيد، بنابراين صحيح اين كه برای هر دو صورت با كلمه غايت در اين زمينه مانند مصير و مآل است، چنانكه حق فرموده: قُلْ تَمَتَّعُوا فَانَّ مَصيرَكُمْ الَی النّارِ، كه صحيح نيست در اينجا به جای «مصير» كلمه «سبقه» آيد. در اين سخن انديشه كن كه نهانی شگفت و ژرفايی عميق و لطيف دارد، و بيشتر سخنان حضرت چنين است. در بريخ از نسخه ها «سُبقه» به ضمّ سين وارد شده.

و سُبقه به ضمّ سين نزد عرب مال يا متاعی است كه به برنده مسابقه جايزه می دهند. و معنی سبقه به فتح و ضم به هم نزديك است، زيرا سبقه به ضم سين جزاء عمل ناپسند نيست بلكه پاداش كار خوب است.

29 از سخنان آن حضرت است

پس از برنامه حكمين و تاخت و تاز ضحّاك بن قيس، كه در اين