ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 102
آثار تربيت نفس
7
تهران، حسينيه هدايت
رمضان 1382
الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين
و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.
مسأله مهمّ ديگری كه در اين سوره، مطرح شده است، مسأله نفسی است كه در كمال سقوط قرار گرفته و به علت افتادن در بند سقوط، آثار شيطانی و زشتی را از خود بروز می دهد و صاحب خود را سال ها به گناه و ستم سنگينی دچار می سازد؛ علت آن هم اين است كه صاحب آن، در گردونه تربيت يك مكتب مادی بوده است.
نفس ديگری هم در كمال صعود قرار گرفت، پرده های اين عالم ظاهر را كنار زد، به ماورای عالم پرواز كرد و به مقام بندگی رسيد و اعمال بدن را از كنار قرب او هدايت می كرد. اميرالمؤمنين عليه السلام می فرمايد: بدن ايشان در زمين و جانشان در عالم بالا است.
نماد نفسی كه در كمال سقوط قرار داشت، زليخا بود. همه ارزش كار و منش يوسف برای اين بود كه جوان بود و در كمال شهوت و زيبايی خيره كننده قرار داشت، ولی اين قوه، در تسلط نفس روحانی او بود و با اختيار، آن را كنترل می كرد.
اين گونه نبود كه خداوند او را مسلوب الاختيار كرده باشد. خدا به اجبار نفس يوسف را كنترل نمی كرد، بلكه خود يوسف با استمداد و استعانت از خدای مهربان، نفس خود را مهار می كرد.
