ترجمه نهج البلاغه، ص: 446

حكمت 74

و آن حضرت فرمود: نفس كشيدن انسان گام برداشتن او به سوی مرگ است.

حكمت 75

و آن حضرت فرمود: هر شمرده شده ای تمام شدنی، و هر انتظار كشيده ای رسيدنی است.

حكمت 76

و آن حضرت فرمود: زمانی كه امور مشتبه شود، پايان آنها به اوّلشان سنجيده شود.

حكمت 77

از خبر ضِرار پسر ضَمره ضِبابی است وقتی بر معاويه وارد شد و معاويه در رابطه با اميرالمؤمنين عليه السلام از او پرسيد، ضرار گفت: شهادت می دهم كه او را در بعضی از مواقف ديدم به وقتی كه شب پرده های خود را فروافكنده بود، و او در محرابش به عبادت ايستاده. و محاسنش را به دست گرفته و چون شخص مارگزيده به خود می پيچيد، و مانند انسان غمگين گريه می كرد و می گفت:

ای دنيا، ای دنيا، از من دوری گزين، خود را به من عرضه می كنی؟! يا آرزومندم شده ای؟! زمان وصالت نزديك مباد، هرگز! غير مرا فريب ده، كه مرا به تو نيازی نيست، تو را سه طلاقه كرده ام كه آن را بازگشتی نيست. زندگيت كوتاه، بزرگيت اندك، و مرادت كوچك است. آه از كمی زاد، و درازی راه، و دوری سفر، و عظمت قيامت!

حكمت 78

از سخنان آن حضرت است در پاسخ مردی از اهل شام زمانی كه پرسيد: آيا رفتن ما به سوی شام به قضاء و قدر الهی بود؟ پس از گفتاری طولانی كه اين برگزيده ای از آن است:

وای بر تو! شايد قضاءِ لازم و قَدَر حتم را گمان برده ای؟! اگر اين گونه بود هر آينه پاداش و عقاب باطل، و بشارت و تهديد ساقط می شد. خداوند سبحان بندگانش را بر اساس اختيار آنان امر فرموده، و محض ترساندن نهی نموده، آسان را به آنان تكليف كرده، و سخت را تكليف نكرده، به اندك عمل عطای بسيار عنايت كرده، از اين باب كه مغلوب خلق است نافرمانی نشده، و خلق فرمانش را برده اند نه از جهت اينكه مجبورشان كرده، ارسال انبياء بازيچه نيست، و كتب آسمانی را برای