ترجمه نهج البلاغه، ص: 61

كشيده، در خواری غرق شده، و در دريايی از تلخی غوطه ورند، دهانشان از سخن بسته، و قلبشان مجروح است. ملّت را موعظه كردند تا ملول و خسته شدند، مقهور مردم شده تا خوار گشتند، و شهيد شدند تا اندك شدند. دنيا بايد در چشم شما ناچيزتر از برگهايی باشد كه جز در دبّاغی به كار نيايد، و بی ارزش تر از پشم بز كه موقع چيدن از لبه قيچی می ريزد. از گذشتگان پند گيريد پيش از آنكه آيندگان از شما پند گيرند، و دنيای نكوهيده را رها كنيد، زيرا اين دنيا كسانی را رها كرده كه عاشق تر از شما به آن بودند.

می گويم: بی بهره گان از دانش اين خطبه را به معاويه نسبت داده اند، در صورتی كه بدون ترديد از سخنان اميرالمؤمنين عليه السّلام است، طلای ناب كجا و خاك؟! آب شيرين كجا و آب تلخ؟ بر اين مدّعا دلالت كرده رهنمای ماهر، و ناقد كرده آن را ناقد بصير: عمرو بن بحر جاحظ كه اين خطبه را در اول كتاب «البيان و التبيين» آورده، و كسی را كه آن را به معاويه نسبت داده ذكر نموده و آن گاه گفته: اين سخن به فرمايشات علی شبيه تر، و به روش آن حضرت در تقسيم مردم، و وصف آنان به مغلوبيت و ذلّت و تقيه و ترس، سزاوارتر است. و گفته: كجا ديديم معاويه را در حالی از احوال كه در گفتارش روش زاهدان و رفتار عابدان را پيش گيرد و مانند آنان سخن گويد؟!

33 از سخنان آن حضرت است

به هنگام خروجش برای جنگ با اهل بصره

عبداللَّه بن عباس گفت: در ذی قار بر اميرالمؤمنين عليه السّلام وارد شدم