ترجمه نهج البلاغه، ص: 151

و توشه ای، و جز تنگی و مضيقه چيزی، و غير تاريكی نوری به آنان نشان داد؟ يا به دنبال آنان جز ندامت روانه ساخت؟ آيا چنين دنيايی را بر همه چيز مقدم می داريد، يا به آن تكيه می كنيد؟ يا بر آن حرص می ورزيد؟! دنيا بد خانه ای است برای كسی كه به آن بدگمان نباشد، و در مسكن گزيدن در آن ترسی نداشته باشد.

بدانيد- و خوب می دانيد- كه عاقبت دنيا را ترك می كنيد و از آن كوچ می نماييد، بايد در دنيا از آنان كه می گفتند: «چه كسی از ما نيرومندتر است؟!» پند بگيريد، كه آنان به قبرها برده شدند در حالی كه در سوار شدن از خود اراده نداشتند، و در شكاف زمين فرودشان آوردند بدون اينكه به عنوان مهمان دعوت شده باشند، و برای آنان در دل سنگلاخ قبرها، و از خاكْ كفن ها، و از استخوانهای پوسيده همسايگان ساختند. همسايگانی كه هيچ خواننده ای را جواب نمی دهند، و ستمی را نسبت به همسايه مانع نمی شوند، و به گريه و ناله اعتنا نمی كنند، اگر بارانی به قبرشان ببارد شاد نگردند، و اگر خشكسالی شود نااميد نشوند، جمعند ولی تنهايند، همسايه اند ولی از هم دورند، نزديكند ولی به زيارت هم نمی روند، خويشند ولی اظهار خويشی نمی كنند، بردبارانی هستند كه دشمنی در دل ندارند، و جاهلانی كه كينه هايشان برطرف شده، از زيان آنان ترسی در كار نيست، و به دفاع آنان اميدی نمی باشد، درون زمين را به جای روی زمين انتخاب كردند، و خانه تنگ قبر را در عوض خانه وسيع، و غربت را به جای بستگان، و تاريكی را به جای روشنايی. برهنه و عريان به مانند روزی كه از دنيا مفارقت كردند و به صحنه محشر بازآمدند، از دنيا با اعمال خود به سوی حيات جاودانی و سرای هميشگی كوچ نمودند، چنانكه خداوند سبحان فرمود: «همچنان كه آنها را در آغاز آفريديم بازشان گردانيم، اين وعده حتمی ماست كه انجام می دهيم».