ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 80

ناميده است. اين در ظاهر، عشق است و در باطن يك تمايل صد در صد حيوانی است كه طوفان كوبنده ای را بر ضدّ انسان ايجاد كرده، عقل را اسير می كند. انسان حاضر نيست در فضای اين عشق، سود و ضرر را تشخيص دهد. در اين عشق، لذت بدن مطرح است، جهل محض است و عقل در آن نيست.

در طرف ديگر، عشق الهی است كه آتش است، اما آتش الهی، كه اگر در درون كسی افروخته شود، چنان عقل را می پزد كه انسان در عصر خود يا در همه اعصار و قرون، عاقل ترين انسان می شود. چنانكه پيامبران نيز عاشق خدا بودند:

«وَ الَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ» «1»

اهل دل، اين «اشد حباً» را با واژه عشق معنا می كنند تا بتوانند آن را به درك مردم برسانند. علت عشق اينان هم معرفت، عقل، وجدان و فكر ايشان است و به كارگيری اين ابزار معنوی ايشان را رفعت داده تا مقام پيامبری به ايشان داده شده است.

عاقل ترين مردم

در «اصول كافی» آمده است كه پيامبران، عاقل ترين مردم زمان خود بودند و انبيای اولوالعزم، عاقل ترين موجودات تا روز قيامت هستند. «2» آنان از فرشتگان هم كه

______________________________
(1)- بقره (2): 165؛ «ولی آنان كه ايمان آورده اند، محبت و عشقشان به خدا بيش تر و قوی تر است.»

(2)- الكافی: 1/ 12، حديث 11؛ «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله لَابَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً وَ لَارَسُولًا حَتَّی يَسْتَكْمِلَ الْعَقْلَ وَ يَكُونَ عَقْلُهُ أَفْضَلَ مِنْ جَمِيعِ عُقُولِ أُمَّتِهِ وَ مَا يُضْمِرُ النَّبِيُّ صلی الله عليه و آله فِي نَفْسِهِ أَفْضَلُ مِنِ اجْتِهَادِ الْمُجْتَهِدِينَ وَ مَا أَدَّی الْعَبْدُ فَرَائِضَ اللَّهِ حَتَّی عَقَلَ عَنْهُ وَ لَابَلَغَ جَمِيعُ الْعَابِدِينَ فِي فَضْلِ عِبَادَتِهِمْ مَا بَلَغَ الْعَاقِلُ وَ الْعُقَلَاءُ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ مَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ.»